Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xij. Capittel.

Voorsegginge, dat de Heere de vyanden der Christelicke kercke verdelgen, maer dat hy de sijne soude beschutten ende beschermen, vers 1, etc. met voordere belofte, dat hy de uytvercorene Ioden door den heyligen Geest met geloove ende boetveerdigcheyt begaven soude, 10.

1

¹ DE last des woorts des HEEREN ² over Israël: De HEERE ³ spreeckt, die den hemel uytbreydet, ende de aerde grontvestet, ende des menschen ⁴ geest in sijn binnenste ⁵ formeert.

1 D. de Prophetie.

2 Of, belangende Israël, of voor, of aen Israël, Siet bov. 9. vers 1. verstaet hier door Israël de Christelicke kercke, ofte Gemeynte uyt Ioden ende Heydenen bestaende, de welcke de Apostel noemt het Israël Godes, Gal. 6.16. den welcken hier de victorie over hare vyanden belooft wort.

3 T.w. gelijck hier stracx volcht vers 2.

4 D. ziele.

5 Of, vormt, een maniere van spreken van de potte-backers genomen.

2

Siet, ick sal ⁶ Ierusalem stellen [tot] een drinck-schale der ⁷ swijmelinge allen volcken rontom: ⁸ ja oock salse zijn over Iuda, in de belegeringe tegen Ierusalem.

6 Hier beteeckent Ierusalem de Christelicke kercke, ofte Gemeynte, als Gal. 4. vers 26. Heb. 12.18, 22.

7 Of, der bevinge, of tot eenen veninigen beker, of, tot eenen tuymelbeker, of slaepbeker, D. is, vervult met wijn die slaep aenbrengt, tot een vat uyt het welcke alle volckeren, die tegen het Israel Godes strijden sullen, eenen dronck sullen moeten drincken, die haer in swijmelinge, ofte in slaep brengen sal. De sin is, De vyanden uyt allerley volcken bestaende, die mijne kercke sullen bestrijden ende vervolgen, en sullen daer mede niet anders gewinnen, noch uytrichten, dan dat ickse in ’t vervolgen der kercke, sal slaen met rasernye ende onsinnicheyt, also dat sy haer selven sullen te schande maken, ende in verderf brengen. Vergel. Psal. 60.5 Ies. 51.22, 23. Ier. 25.15, 16. met d’aenteeck.

8 T.w. de schale der swijmelinge. T.w. als de Stadt van Ierusalem sal belegert worden. als woude de Heere seggen, niet alleen de heydensche volckeren, maer oock de Ioden, die de Christelicke kercke vervolgen sullen, sullen daer over te schande ende ten verderve komen. ofte, ende oock salse zijn in de belegering tegen Iuda, tegen Ierusalem.

3

Ende het sal te dien dage geschieden, dat ick ⁹ Ierusalem stellen sal ¹⁰ tot eenen lastigen steen allen volcken, alle die sich daer mede beladen, sullen gewisselick door-sneden worden: ¹¹ ende alle de volckeren der aerde sullen sich tegen haer versamelen.

9 D. de Christelicke kercke.

10 Of, tot eenen gantsch swaren steen, De sin is, Gelijck de gene die hare sterckte daer aen bewijsen willen, dat sy eenen swaren steen opheffen willen, dickwijls door de swaerte des selven onderdruckt worden: Alsoo sullen oock de gene die hare kracht aen Godes kercke versoecken willen, daer over vernielt worden, ende gevoelen hoe swaer dat het is tegen den prickel te stooten. Vergel. Luce 20.18. Actor. 9.4.

11 Ofte, al versamelden sich tegen haer alle volckeren, etc. T.w. die mijne kercke bevechten.

4

Te dien dage, spreeckt de HEERE, sal ick alle peerden ¹² met schouwicheyt slaen, ende hare ruyters met sinneloosheyt: maer ¹³ over het huys Iuda ¹⁴ sal ick mijne oogen openen, ende alle peerden ¹⁵ der volckeren sal ick met blintheyt slaen.

12 Of, met verbaestheyt slaen. D. ick sal hare macht te niete maken. Vergel. Psal. 76. versen 6, 7. etc.

13 D. over mijne kercke.

14 D. ick salse gade slaen, medelyden over de selve hebbende. Vergel. Ierem. 39.12.

15 T.w. der vyanden mijner kercke.

5

Dan sullen ¹⁶ de Leytslieden van Iuda in haer herte seggen, ¹⁷ De inwoonders van Ierusalem ¹⁸ sullen my eene sterckte zijn ¹⁹ in den HEERE der heyrscharen haren Godt.

16 D. alle voor-standers der kercke.

17 D. de ledematen der kercke.

18 Of, zijn my een sterckte: Of, dat my de inwoonders van Ierusalem eenen stercken moet hebben.

19 D. dewijle de Heere met haer is, of, om des Heeren wille.

6

Te dien dage, sal ick de Leytslieden van Iuda stellen ²⁰ als eenen vyerigen heert onder het hout, ende als eene vyerige fackel onder de schooven, ende sy sullen ter rechter ende ter slincker zijde alle volcken rontom verteeren: ende ²¹ Ierusalem sal noch ²² blijven ²³ in hare plaetse te Ierusalem.

20 Hebr. als eenen heert des vyers. D. als, of, tot eenen heert op welcken een vyer brandt, ’t welck het hout, datter op leyt, verteert. Alsoo stracx, Hebr. als een fackel des vyers. De sin is, Sy sullen alle hare vyanden over-winnen, ’t welck hier geestelicker wijse te verstaen is, van de victorie der geloovigen over hare geestelicke vyanden, Vergel. Psal. 48. ende 87. ende 125. ende 129.

21 De ware burgers van Ierusalem, de Christelicke kercke.

22 Hebr. sitten, of, woonen. D. blyven.

23 In die plaetse daermen Godt in waren geloove aenroept, ende hem nae sijnen wille dient, het zy dan waer het zy in de gantsche werelt.

7

Ende de HEERE sal ²⁴ de tenten Iuda ²⁵ ten voorsten ²⁶ behouden, op dat ²⁷ de heerlickheyt ²⁸ des huys Davids, ende ²⁹ de heerlickheyt der inwoonderen van Ierusalem, haer niet ³⁰ en verheffe tegen Iuda.

24 D. de kleyne ende onvermogende in Iuda, die buyten Ierusalem woonden, ende van den huyse Davids niet en waren.

25 Of, ten eersten, of [als] eertijts.

26 Of, salich maken.

27 Ofte, cierlickheyt, D. die van grooteren aensien zijn, als de andere van Iuda.

28 D. des geslachtes Davids.

29 D. de rijcke ende geweldige tegen de geringe ende verarmde.

30 Hebr. groot en make.

8

Te dien dage sal de HEERE de inwoonders van Ierusalem beschutten, ende die ³¹ die onder haer struyckelen soude, sal te dien dage zijn ³² als David: ende ³³ het huys Davids sal zijn ³⁴ als Goden, ³⁵ als de Engel des HEEREN ³⁶ voor haeraengesichte.

31 D. die swack is.

32 T.w. soo dapper in den strijt, als eertijts David geweest is. Verst. dit van eene geestelicke dapperheyt, welcke de H. Geest in de kinderen Godes te wege brengt.

33 Het huys Davids, D. de voorstanders van Godes volck.

34 And. als Godt. and. als Godes [huys]. men kan hier door Goden, verstaen de Engelen.

35 D. als Christus, als blijckt uyt de navolgende woorden.

36 D. die voor haer aengesichte wandelt, of, henen gaet. Vergel. Mich. 2.13.

9

Ende ’t sal te dien dage geschieden, dat ick sal soecken te verdelgen alle heydenen, die tegen Ierusalem aenkomen.

10

Doch over het huys Davids, ende over de inwoonders van Ierusalem, sal ick ^a uytstorten ³⁷ den Geest der genade, ende der gebeden, ende ³⁸ sy sullen my ^b aenschouwen, ³⁹ dien sy door-steken hebben: ende ⁴⁰ sy sullen over hem rouw-klagen, als [met] de rouw-clage ⁴¹ over eenen eenigen sone; ende ⁴² sy sullen over hem bitterlick kermen, gelijckmen bitterlick kermt over eenen eerst-geborenen.

a Ezech. 39.29. Ioël 2.28.

37 D. den H. Geest, die de uytverkorene betuycht, dat Godt haer wil genadich zijn: Ende hy verwecktse ten gebede ende smeeckinge, also datse Godt om genade ende vergevinge harer sonden bidden. Vergel. Act. 2.37.

38 Eensdeels met lichamelicke oogen ten tijde sijns lijdens. Siet Iohan. 19.37. anderdeels door het geloove, ten aensien van de boetveerdige ende geloovige: Act. 2.37. ende met schrick, ten aensien van de ongeloovige ten joncksten dage. Apoc. 1.7.

b Ioh. 19.37. Apoc. 1.7.

39 Dit doorsteken der zijde Christi wort hier gestelt voor de geheele kruycinge. Siet Ioh. 19.34, ende 37, ende of wel maer een soldaet dit gedaen heeft, so wort het nochtans de gantsche Ioodsche Natie toegeschreven, als die Pilatum gedrongen hebben Christum te dooden.

40 D. sy sullen hertelick bedroeft zijn over hare schrickelicke sonde.

41 T.w. die gestorven is. siet Ier. 6. op vers 26. ende Amos 8.10.

42 Hebr. sullen bitter maken.

11

Te dien dage sal te Ierusalem de rouw-clage groot zijn, gelijck die rouw-clage van ⁴³ Hadadrimmon, in het dal van ^c Megiddon.

43 Alwaer de Coninck Iosias is omgekomen, die seer is beschreyt ende beklaecht geworden van sijne goede ondersaten. Siet de historie 2.Reg. 23. versen 29, 30. ende 2.Chron. 35.22, 24, 25.

c 2.Reg. 23.29. 2.Chron. 35.22, 24.

12

Ende ⁴⁴ het lant sal rouw-clagen, ⁴⁵ elck geslachte bysonder: het geslachte des huys Davids bysonder, ende haerlieder wijven bysonder, ende het geslachte des huys ⁴⁶ Nathans bysonder, ende hare wijven bysonder.

44 Dat is, de inwoonders des lants.

45 Hebr. geslachte geslachte bysonder. De sin is, dat dit soude zijn een bysondere wee-klage onder alle geslachten. het siet op de wijse van rouw-klagen onder de Ioden gebruycklick.

46 Siet 2.Sam. 5.14. 1.Chron. 3.5, Luce 3.31.

13

Het geslachte des huys Levi bysonder, ende hare wijven bysonder: het geslachte ⁴⁷ Simei bysonder, ende hare wijven bysonder.

47 Die, nae sommiger gevoelen, een sone Gersoms was, des soons Levi, 1.Chro. 6.16, 17. Dese wort hier tot een exempel gestelt by name, maer van alle de andere stammen ende geslachten wort desgelijcx geseyt in ’t volgende vers.

14

Alle de overige geslachten, elck geslachte bysonder, ende haer-lieder wijven bysonder.