Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het Eerste Capittel.

De Propheet bestraft de Overste ende het volck te Ierusalem, om dat sy in schoone huysen woonden, maer des Heeren Tempel ongebouwt lieten liggen, vers 1, etc. seyt, dat Godt de Heere van wegen dese slofficheyt haren handel in andre saken niet en zegende, 5. Daerom vermaent hy haer den naghelatenen bouw des Tempels te hervatten, ende te volvoeren, 7. welcke vermaninge in achtinge genomen wort, 12.

1

¹ IN den tweeden jare des Conincx ² Darij, in de seste maent, op den eersten dach der maent, geschiedde het woort des HEEREN ³ door den dienst van Haggai den Prophete, tot Zerubbabel, den ⁴ sone Sealtiëls ⁵ den Vorst van Iuda, ende tot Iosua, den sone van Iozadak, ⁶ den Hoogen-Priester, seggende:

1 Siet de aenteeck. Ezrae cap. 4. op vers 24. ende 5.1.

2 Hebr. Darjavesch.

3 Hebr. door de hant: Siet de aent. Exod. c. 9. op vers 35. Act. 11. vers 30. ende 7.35. voorts Haggai, anders gemeenlick genoemt Aggeus. Hebr. Chaggai.

4 Sone is hier te seggen neve, want eygentlick te spreken was hy de sone Pedaiae, die een sone Sealtiels was. Siet 1.Chro. 3.17, 18, 19. Zerubbabel wort ooc genoemt de sone Sealtiels Ezre 5.2. Matth. 1.12. Eenige meynen, dat Zerubbabel van Sealtiel zy tot een sone aenghenomen, uyt Luce 3.27.

5 D. den Vorst uyt ende over den stamme Iuda.

6 Hebr. den grooten priester, of, den grootsten priester.

2

Alsoo spreeckt de HEERE der heyrscharen, seggende, ⁷ Dit volck seyt, ⁸ De tijt en is niet gecomen, de ⁹ tijt dat des HEEREN huys gebouwet worde.

7 De Heere en seyt hier niet, mijn volck, maer dit volck, toonende sijn misnoegen daer over, dat sy den Godts-dienst versuymende, haer dagelicx bekommerden met haer eygene eere ende profijt te soecken.

8 Dit was d'ontschuldinghe welcke de trage ende eygenbaet-soeckende Ioden voorwendden, waerom sy den bouw des Tempels uyt-stelden.

9 Hebr. de tijt van het huys des Heeren om gebouvvt te vvorden.

3

Ende het woordt des HEEREN gheschiedde door den dienst des Propheten Haggai, seggende:

4

Isset voor ulieden wel de tijt, dat ghy woont in uwe ¹⁰ ghewelfde huysen, ende sal dit Huys ¹¹ woest zijn?

10 Hier mede wordt haer verweten, dat sy niet alleen huysen ter nootdurft, maer oock tot wellust of playsier voor haer selven ghemaeckt hadden, eer sy het huys des Heeren bouwden.

11 David is veel anders ge-aerdt geweest, siet 2.Sam. 7.2. ende Psal. 132.3, 4, 5.

5

Nu dan, also seyt de HEERE der heyrscharen, ¹² Stelt u herte op uwe wegen.

12 D. merckter wel op, ende betracht hoe het ulieden gaet van weghen uwe sonden: vergel. 1.Cor. 11.30, 31. Siet dese maniere van spreken Exod. 9.21. 2.Sam. 18.3. Iob 1.8. ende 2.3. ende 22.22. ende 34.14. ende hier ond vers 7.

6

^a Ghy zaeyt vele, ende ghy brenght weynich in: ghy etet, maer niet tot versadinghe, ghy drinckt, maer ¹³ niet tot droncken worden toe, ghy cleedet u, maer niet ¹⁴ tot uwer verwarminge: ende die loon ontfanght, die ontfanght dien loon ¹⁵ in eenen door-geboorden buydel.

a Deut. 28.38. Mich. 6.14, 15.

13 D. ghy en gevoelt des wijns kracht alsoo niet, dat ghyder vrolijck van soudet worden. Siet Genes. 43. op vers 34. Cant. 5.1. Ioan. 2.10.

14 Hebr. om sich te vervvarmen. D. om u te verwarmen. Vergel. Zeph. 2.12. met d'aenteeck.

15 Of, in eenen buydel daer geen bodem in en is, of, die hol is. D. het verswindt, alsoo dat hy die 't ontfanght, geenen nut daer van en heeft, achtervolgens het dreygement der wet Deut. 28.15, etc. Amos 4.9. Mich. 6.14.

7

Alsoo seyt de HEERE der heyrscharen: ¹⁶ Stelt u herte op uwe wegen.

16 Als vers 5. Dit wederhaelt de Prophete, op dat syder immers te dege op letten souden.

8

Climt op 't gheberchte, ende brenght hout aen, ende bouwet dit Huys, ende ick sal een wel-gevallen ¹⁷ daer aen hebben, ende verheerlickt worden, seyt de HEERE,

17 Aen desen Tempel. het schijnt dat de Prophete hier siet op het ghebedt Salomons, ende de belofte van Godt hem gedaen, 1.Regum 8. versen 18, 19, etc.

9

Ghy ¹⁸ siet omme na vele, maer siet, ¹⁹ ghy bekomt weynich, ende als ghy 't in huys gebracht hebt, ²⁰ soo blase ick daer in: waerom dat? spreeckt de HEERE der heyrscharen; Om mijnes huys wille 'twelck woest is, ende dat ghy loopt elck ²¹ voor sijn eygen huys.

18 Of, vvendet u gesichte nae vele. D. ghy verwacht eenen overvloedigen oogst.

19 Hebr. [het vvort] tot vveynich.

20 Alsoo dat het verstuyft, ende ulieden niet te nutte en komt.

21 T.w. om dat op te bouwen, ende te vercieren. Siet bov. vers 4.

10

Daerom ^b onthouden haer de hemelen over u ²² datter geen dauw en is, ende het lant onthoudt sijne vruchten.

b Deut. 28.23.

22 Verstaet hier by, oock geen reghen ter bequamer ende ghewoonlicker tijt. Dit ist dat Godt dreygt, Lev. 26.19. Deuter. c. 28. versen 23, 24, 38. Amos 4.7.

11

Want ick hebbe ²³ een droochte gheroepen over het lant, ende over de berghen, ende over het coorn, ende over den most, ende over de olye, ende over 't gene dat de aerdbodem soude voort-brenghen: oock over de menschen, ende over de beesten, ende ²⁴ over allen arbeyt der handen.

23 And. een vvoestheyt, siet 1.Reg. 8.1. ende Ier. 25. op vers 29. Siet oock Deut. 28. vers 22. Ioël 1.10. Amos 1.2. ende c. 4. versen 7, 19.

24 D. over alle de vruchten die d'aerde door den arbeyt der menschen voortbrengt.

12

²⁵ Doe hoorde Zerubbabel de sone Sealtiëls, ende Iosua de sone Iozadaks, de Hooghe-priester, ende ²⁶ al het overblijfsel des volcks, nae de stemme des HEEREN hares Godts, ²⁷ ende na de woorden des propheten Haggai, ²⁸ gelijck als hem de HEERE hare Godt ghesonden hadde: ende het volck vreesde voor het aengesichte des HEEREN.

25 Siet Ezr. 5.2.

26 D. alle die van den krijch waren overgebleven, (welcken geduerende vele om den hals ghekomen waren) ende die weder gekomen waren uyt de Babylonische gevangenisse, daerder oock vele gestorven waren.

27 And. dat is.

28 Aenghesien sy wisten dat hem de HEERE gesonden hadde.

13

Doe sprack Haggai ²⁹ de bode des HEEREN ³⁰ in de bootschap des HEEREN, tot den volcke, seggende: ³¹ Ick ben met ulieden, spreeckt de HEERE.

29 Of, Gesante, Ambassadeur.

30 D. in de bootschap, die hy inden name, ende uyt het bevel des Heeren dede aen het volck: Of, uyt kracht der bootschap, achtervolgens de commissie, die hy van Godt ontfangen hadde.

31 Of, ick sal zijn. Derhalven hebt goeden moet, ende vaert kloeckelick voort in het opbouwen mijnes huyses. Verg. Psal. 56.11. Mat. 28.18, 20. Rom. 8.31.

14

Ende ³² de HEERE verweckte den geest Zerubbabels des soons Sealtiëls, des Vorsts van Iuda: ende den geest Iosua des soons Iozadaks, des Hoogen-priesters, ende den geest van het gantsche overblijfsel des volcx: ende sy quamen ende maeckten het werck in't Huys des HEEREN der heyrscharen hares Godts.

32 D. de Heere heeft door dese vermaninge sijnes Propheten, de herten der ghenoemde persoonen, dagelicks meer ende meer verweckt, ende aengeporret om in het aengevanghen ghebouw voorts te varen, tot dat het gheheelick soude voltrocken wesen. Het was gantschelick van noode, dat dit volck soude versterckt worden, overmits Thathnai, ende andere vyanden des volcks Godes, nae haer uyterste vermoghen, dit werck sochten te verhinderen. Siet Ezr. 5.3.