Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het Eerste Capittel.

Wanneer Hosea gepropheteert hebbe, vers 1. door Godts bevel beeldt hy Israels geestelicke hoererye ende Godts oordeelen af, door het trouwen van Gomer, 2. ende gewint by haer Iizreël, 4. Loruchama, 6, ende Loammi, 8. Evenwel belooft Godt sijne kercke door den Messiam heerlick weder op te richten uyt Ioden ende heydenen, 10.

1

HET woort des HEEREN, dat geschiet is tot ¹ Hosea, den sone van Beëri; inde dagen van Uzija, Iotham, Achaz, Hizkia, ² Coningen van Iuda: ende in de dagen van Ierobeam, sone van Ioas, Coninck van Israël.

1 In den nieuwen Testamente, in ’t griecx genoemt Osee, Rom. 9.25. Den selven naem hadde oock eerst Iosua, Num. 13.16. item de laetste Coninck Israels. 2.Reg. 17.1, 6.

2 Hier uyt blijckt, dat dese Propheet eenen seer langen tijt, Te weten, ten minsten, nae sommiger gevoelen, ontrent 43 jaren gepropheteert heeft. Ende of hy wel onder de andere Coningen, die in Israel desen Ierobeam (niet den sone van Nebat, maer van Ioas, een kints kint van Iehu) gevolcht zijn, oock gepropheteert heeft, so wort nochtans dese hier alleen genoemt, om dat hy 41 jaer geregeert heeft, ende om te toonen de goddelickheyt deser Prophetye, als dewelcke al geschiet is ter tijt, als het Coninckrijcke der 10 stammen noch in fleur was. siet 2.Reg. 14.25. ende voorts de historien van de regeringe deser Coningen van Iuda 2.Reg. van’t 15. cap. tot het 21. ende 2.Chro. van’t 26. tot het 33. ende vergel. Amos 1.1.

2

Het begin ³ van’t woort des HEEREN door Hosea: De HEERE dan seyde tot Hosea; Gaet henen, neemt u eene vrouwe der ⁴ hoereryen, ende ⁵ kinderen der hoereryen: want het lant hoereert ⁶ gantschelick ⁷ van achter den HEERE.

3 Ofte, van het spreken, van de sprake. D. als de Heere eerst met, door, ende tot Hosea begon te spreken, sprack hy dit tot hem, ende door hem tot het volck. And, in Hosea: (ende alsoo elders) om naeder te toonen dat het volgende niet geschiet zy inder daet, maer door een gesichte inden Geest inwendichlick by maniere van parabel ofte gelijckenisse, den Prophete van Godt zy geopenbaert, ende naderhant den volcke alsoo, als een Prophetisch gesichte, voorgedragen. Siet van sulcke Prophetische gesichten Genes. 15. op vers 1. ende vergel. ond. 3.1, etc. item Ezech. 4. op vers 3. ende 8. op vers 8. ende 11.24, 25, etc.

4 D. gantschelick tot hoererye begeven. Vergel. de maniere van spreken, met Psal. 5. op vers 6.

5 Om dat hier geseyt wort: neemt een hoere met hoerkinderen, ende daer na, dat de Propheet de selve kinderen by die hoere gewonnen heeft, daer uyt blijckt dat het niet alsoo inder daet geschiet en zy.

6 Hebr. hoererende hoereert. D. doet doorgaens niet anders. Siet van geestelicke hoererye Levit. 17. op vers 7.

7 D. alsoo, dat d’inwoonders des lants den Heere niet meer navolgen, maer van hem afwijcken, ende den Afgoden onsinnich naloopen. Vergel. onder 4.12.

3

So ⁸ ginck hy henen, ende nam ⁹ Gomer een dochter van ¹⁰ Diblaim: ende sy ontfinck, ende baerde hem eenen sone.

8 Dit alles is den Prophete in een gesichte vertoont, ende den volcke (als op vers 2. is aengeteeckent) voorgestelt, tot eenen spiegel, ende levendige afbeeldinge hares godtloosen wesens, in’t voorgaende vers vermelt.

9 Gelijck Gomer in’t Hebreeusch somtijts de beteeckeninge heeft van volheyt ofte volmaecktheyt, somtijts van verteeringe, alsoo hadde Godt desen volcke alles goets gedaen, maer sy verteerden alles, ende oock haer selven, door afgoderye ende andere sonden, waerom sy eyndelick door Godts plagen souden verteert worden.

10 Sommige nemen dit voor een mans naem, andere voor de geboort-plaetse. het woort beteeckent twee klompen vijgen, waer door beduyt kan worden, de geylheyt, wellusticheyt, ende dertelheyt des volcks. Eenige meynen, dat dese naem siet op de woestijne Dibla, vermelt Ezech. 6.14. (siet d’aenteeckeninge aldaer) om te toonen de genade, die Godt sijnen volcke bewesen heeft, haer voerende uyt de woestijne in Canaan. (Vergel. Ezech. 16.5, 7. Cant. 3.6.) Num. 33.46. wort vermelt Diblathaijm. siet wijders Ierem. 2.2, 6.

4

Ende de HEERE seyde tot ¹¹ hem; Noemt sijnen name ¹² Iizreël: want noch een weynich [tijts], so sal ick de ¹³ bloetschulden Iizreëls ¹⁴ besoecken over het huys van ¹⁵ Iehu, ende sal het Coninckrijcke des huyses Israëls doen ophouden.

11 Hosea.

12 Dese naem moet onderscheyden worden van Israël: ende dit siet op de plaetse Iizreël. Siet het volgende, ende wijders cap. 2.21, 22. met d’aenteeck.

13 Hebr. bloeden. D. bloetschulden, dootslagen, moorderyen, (Siet Genes. 37. op vers 26.) die aldaer opgeleyt ende bedreven zijn.

14 Met straffen. siet Gen. 21. op vers 1.

15 Die veel bloets vergoten hadde in’t dal Iisreel, op het bevel des Heeren, maer niet uyt een oprecht herte, om Achabs afgoderije uyt te roeyen, gelijck hem Godt bevolen hadde (alsoo hy selfs 2.Reg. 10.28, 29, 31. wort geseyt aengehangen te hebben de afgoderije Ierobeams, ende niet gewandelt te hebben in de wet des Heeren met sijn gantsch herte) maer om’t Coninckrijck. Daerom Godt sulcks houdt voor eene moorderye. Vergel. het exempel van Baësa. 1.Reg. 15.29. ende 16.7. die Ierobeams huys, nae Godts woort, verdelchde, maer niet uyt vromicheyt.

5

Ende ’t sal te dien dage geschieden, dat ick Israëls ¹⁶ boge verbreken sal, in den ¹⁷ dale Iizreëls.

16 D. de macht der schutterye, ofte, de krijchs-macht. Vergel. Psal. 78.9. dien volgens sal Israel den vyant ten roove moeten worden. Siet 2.Sam. 1.18. Ierem. 49.35. met d’aenteeck.

17 Siet van dit dal Iudic. 6. op vers 33. ’Tschijnt dat Israel hier eene groote nederlage gehadt heeft, ten tijde als Salmanasser tegen haer optooch. Siet 2.Reg. 17.4. etc. And. om het dal Iizreëls. D. om de moorderyen aldaer bedreven.

6

Ende sy ontfinck wederom, ende baerde een dochter; ende ¹⁸ hy seyde tot hem; Noemt haren naem ¹⁹ Lo-Ruchama: want ick en sal my voortaen niet meer ontfermen over het huys Israëls, maer ick salse ²⁰ sekerlick wechvoeren.

18 De Heere tot Hosea.

19 Dat is, niet ontfermde.

20 Hebr. wech-voerende, ofte, opnemende, (dat is, opnemende ende wech-voerende) wechvoeren. Vergel. onder, 5.14. Dese woorden worden verscheydentlick overgeset, vermits de verscheydene beteeckenissen van’t Hebreeusch woort, dat niet alleen opnemen, wech-nemen, wech-voeren, etc. maer oock vergeven beteeckent. (Siet Psal. 25. op vers 18. Iesa. 2.9.) Dit is vervult, eerst door Tiglath-Pileser, daer na door Salmanasser, Coningen van Assyrien.

7

Maer over het huys ²¹ Iuda sal ick my ontfermen, ende salse verlossen door den ²² HEERE haren Godt, ende ick en salse niet verlossen door ²³ boge, noch door sweert, noch door krijch, door peerden noch door ruyteren.

21 D. mijne kercke, ofte mijn volck, hier bysonderlick afgebeelt door Iuda, als hebbende den rechten Godts-dienst, ende niet door Israel, die den waren Godts-dienst verlaten hadden: daerom in’t volgende oock van’t huys Iuda geseyt wort, den Heere haren Godt. Vergel. ond. vers 9. ende 12.1. andersins worden Iuda ende Israel (t’samen afbeeldende de algemeyne kercke uyt Ioden ende heydenen) t’samen-gevoecht, siet ond. vers 11. etc. item 3.5.

22 D. door mijnen eeuwigen eenich geborenen sone Iesum Christum, dien ick tot eenen Heylant, Behouder, Salichmaker, Hooft ende Coninck sijns volcks verordineert hebbe. Vergel. Genes. 19. op vers 24. ende Iesa. 10.27. Ierem. 23.4, 5, etc. And. door den HEERE haren Godt. D. door my selven, ick sal’t selfs doen, Te weten, haer lichaemlick verlossen uyt Babel, ende geestlick door den Messiam, uyt de gevanckenisse des Duyvels, etc.

23 Gelijck de verlossinge van Iuda uyt de Babylonische gevanckenisse door mijne sonderlinge genade ende regeringe beschickt ende bestiert sal worden, ende niet door menschlick gewelt, alsoo sal de verlossinge door Christum een gantsch hemelsch ende geestelick heyl zijn, des sy niemant als my sullen hebben te dancken. Vergel. Mich. 5.10. met d’aenteeck. Sommige duyden’t oock op de wonderlicke regeringe Godts, door de welcke hy Iuda heeft verlost van de twee Coningen Pekah Coninck van Israel, ende Rezin Coninck van Syrien. Siet Iesa. 7.1, etc. 2.Reg. 15.29, 30. ende 16.9.

8

Als sy nu Lo-Ruchama gespeent hadde, ontfinck sy, ende baerde eenen sone.

9

Ende ²⁴ hy seyde, Noemt sijnen naem Lo-Ammi; Want ghylieden en zijt mijn volck niet, so en sal ick [oock] ²⁵ de uwe niet zijn.

24 De Heere.

25 D. ick sal u lieder Godt niet zijn, gelijck dit sommige aldus vervullen, so en sal ick [oock] u lieder [Godt] niet zijn. als Godt elders dickwijls spreeckt. Vergel. boven vers 7. met d’aenteeck. ende siet Genes. 17. op vers 7. ende Deut. 7. op vers 6. door de geboorte van dese drie kinderen meynen sommige afgebeelt te zijn, driederley staet des volcks Israels, telckens vervalliger in sonden, ende swaerder van Godt gestraft

[fol. 107v]

10

Nochtans sal het getal der ²⁶ kinderen Israëls zijn als het ^a zant der zee, dat niet gemeten noch getelt kan worden: ^b ende ’t sal geschieden, dat ter plaetsen, daer tot hen geseyt sal zijn, Ghylieden en zijt mijn volck niet, tot hen geseyt sal worden, Ghy zijt kinderen des levendigen Godts.

26 Dien ick in toekomenden tijden sal genadich zijn. Hier spreeckt Godt van ’t genadenwerck, dat hy voor hadde aen sijn volck te bewijsen by den tijt des Nieuwen Testaments, T.w. aen Ioden ende heydenen, het Israel Godts. Siet Rom. 9.24, 26. Gal. 3.28, 29. ende 6.16. want nu het vleeschlick Israel, soo wel als de heydenen, Godts volck niet meer en waren, soo moestense beyde door loutere ende vrye genade aengenomen worden, dewelcke Godt hier haer beyden toeseyt.

a Genes. 32.12.

b Rom. 9.25, 26.

11

²⁷ Ende de kinderen Iuda ende de kinderen Israëls sullen t’samen ^c vergadert worden, ende sich een eenich hooft stellen, ende uyt den ²⁸ lande optrecken: ²⁹ want de dach Iizreëls sal groot zijn.

27 Hoewel sommige dit eenichsins verstaen van de verlossinge uyt de Babylonische gevanckenisse, wanneer de verstroyde ende overgeblevene vroome Israeliten, door alle de geledene plagen bykans te niete geworden zijnde, haer seer geerne souden voegen by de optreckende Ioden; so siet het nochtans eygentlick op de versamelinge der kercke des Nieuwen Testaments uyt Ioden ende heydenen, onder een hooft Iesu Christo door geloove ende ware bekeeringe. Vergel. Ierem.23.6, etc. ende 31.5, 6, 9. ende 50.4, etc.

c Iesa. 11.13. Ier. 3.18. Ezech. 37.16, 22. Ephes. 2.14, 15, 16.

28 Harer gevanckenisse lichamelick, ende eygentlick uyt de geestelicke gevanckenisse haer begeven tot Godts kercke.

29 Ofte, om dat de dach Iizreels groot sal geweest zijn. verstaet Israels nederlage ende verwoestinge, waer van bov. vers 5. de sin is, dat dit oordeel Godts ende alle de volgende ofte gevolchde straffen haer daer toe sullen bewegen. Sommige verstaen door Iizreels dach, den dach van Israels verlossinge, die heerlick sal zijn, gestelt tegen den dach haerder nederlage in Iizreel, ende daeromme oock genoemt Iizreels dach, D. Israels dach, vergel. ond. 2.21. Dese verklaringe komt met het voorgaende wel over een. alsoo wort yemants dach in de Schriftuere genoemt, de tijt in welcken yemanden yet bysonders goets ofte quaets van Godt nae sijnen bestemden raet wort toegeschickt.

12

³⁰ Segget tot uwe broederen, ³¹ Ammi: ende tot uwe ³² susteren, ³³ Ruchama.

30 O ghy geloovige overgeblevene van Israel, segget tot de Ioden, ende ghy beyde wijders tot de heydenen, door een geloove in een lichaem onder een hooft Iesu Christo ’tsamengevoecht. Siet Iesa. 19.23, 24. Rom. 9.25, 26. dit versken hechten sommige aen’t volg. cap.

31 D. [ô] mijn volck, vergel. bov. versen 7, 9. ende 1.Petr. 2.10.

32 Geloovige vrouwen in Iuda, ende onder de heydenen.

33 D. [ô] ontfermde. Vergel. bov. vers 6.