Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xxv. Capittel.

Prophetyen, tegen d’Ammoniten ende Moabiten, van wegen hare blijtschap over de verstooringe des Tempels, ende d’elende van Godts volck, vers, 1, 2, etc. 8, 9, etc. tegen d’Edomiten ende Philistijnen, van wegen hare wraeckgiericheyt ende wreetheyt tegen Godts volck, 12, etc. 15, etc.

1

ENde des HEEREN woort geschiedde tot my, seggende:

2

Menschen kint,^{a 1} sett u aengesichte tegen de ² kinderen Ammons: ende propheteert tegen de selve.

a Ier. 49.1, etc.

1 Siet boven 6. op vers 2.

2 Siet Ier. 49.1. etc. ende bov. 21.28. etc. Ammoniten, Moabiten, Edomiten, ende Philistijnen, waren alle vyanden van Godts volck: Ammon ende Moab, int oosten over de Iordane, Edom in ’t Suyden, de Philistijnen in ’t westen langs de middelantsche zee.

3

Ende segt tot de kinderen Ammons; Hooret des Heeren HEEREN woort: Alsoo seyt de Heere HEERE, Omdat ghy geseyt hebt, ³ Heah, over mijn heylichdom, als’t ⁴ ontheylicht wert, ende over het lant Israëls als’t verwoest wert, ende over het huys Iuda alsse in gevanckenisse gingen;

3 D. uwen lust daer in geschept, ende daer over gejuycht hebt. siet Iob 39.28. Psal. 35.21. met d’ aent. alsoo ond. 26.2.

4 Als boven 24.21.

4

Daerom, siet ick sal u aen ⁵ die van’t Oosten overgeven tot eene besittinge, dat sy hare ⁶ burchten in u setten, ende hare wooningen in u stellen: die sullen uwe vruchten eten, ende die sullen uwe melck drincken.

5 Hebr. de kinderen van’t oosten. Hier door verstaen sommige de Chaldeen ofte Babyloniers: maer om dat de H. Schrift doorgaens seyt, dat de Chaldeen van’t Noorden souden komen, so verstaen ’t andere van de de oostersche natien, die oostwaert aen Ammon grensden, als de Arabiers, die haer in tenten onthielden, Kedarenen, etc. hebbende menichte van kemelen ende vee, genegen om goede weyden te soecken, ende in de Schriftuere onder die van’t oosten gemeynlick begrepen. Dese (soo vele alsser van Nebucadnezar waren overgelaten ofte oversien) souden het lant der Ammoniten, van de Chaldeen verstoort, ende d’ inwoonders wechgevoert zijnde, tot gerijf voor haer vee hebben ingenomen ende beseten. Siet Gen. 29.1. Iudic. 6.3. ende 8.11. Iob 1.3. Ies. 60.6, 7. Ier. 49.28, 29, 31, 32. met d’aenteeck.

6 Ofte, sloten, palleysen, statelijcke gebouwen, magnifijcke huysen.

5

Ende ick sal ⁷ Rabba tot eenen ⁸ kemel-stal maken, ende ⁹ de kinderen Ammons tot eene ¹⁰ schaeps-koye: ende ghy sult weten dat ick de HEERE ben.

7 De Conincklicke hooftstadt der Ammoniten. siet 2.Sam. 11. op vers 1.

8 Voor de kemelen van die van’t oosten.

9 D. haer lant.

10 Voor de schapen van die van’t oosten.

6

Want alsoo seyt de Heere HEERE, Omdat ghy met de hant ¹¹ geclapt, ende met den voet gestampt hebt; ende ¹² van herten verblijt zijt geweest in alle uwe ¹³ plonderinge, over het lant Israëls:

11 Van groote vreuchde, ende vermaeck over der Ioden elenden, als ofse seyden, Heah, soo, soo, dat is doch te goet, dat gaet wel. Vergel. vers 3. ende boven 6. op vers 11.

12 Ofte, met lust. Siet Psal. 27. op vers 12. alsoo vers 15. ofte aldus: ende verblijt zijt geweest in alle uwe gretige plunderinge. Hebr. in. ofte, met de ziele. Vergel. ond. 36.5.

13 Ofte, spijt, item, versmadinge, als bov. 16.57. ende ond. vers 15.

7

Daerom, siet, ick sal mijne hant tegen u ¹⁴ uytstrecken, ende u den heydenen ten buyte geven, ende sal u ¹⁵ uyt de volckeren uytroeyen, ende u uyt de landen verdoen: ick sal u verdelgen; ende ghy sult weten dat ick de HEERE ben.

14 Siet bov. 16. op vers 9. alsoo ond. vers 13, 16.

15 Dat ghy voor geen volck noch lant meer sult gerekent worden.

8

Alsoo seyt de Heere HEERE: Om dat ^{b 16} Moab ende ¹⁷ Seïr seggen; Siet, het huys Iuda is ¹⁸ gelijck alle de heydenen:

b Ierem. 48.1, etc.

16 Siet Ier. 48.1. etc.

17 D. het lant Edom, ende voorts de Edomiten, Esaus nakomelingen, op de welcke dit lant vervallen was van Seïrs nakomelingen. Siet Gen. 36. op vers 20. alsoo onder 35.2. etc. ende wijders van Edom Ierem. 49.7. Obad. 1, etc.

18 D. sy hebben haer ingebeeldt, datse een bysonder eygendom ende volck Godts waren, ende eene voortocht by hem hadden boven andere natien, maer ’t blijckt nu wel anders, om datse niet meer van de Babyloniers verschoont en worden, als andere: spottende alsoo met Godts verbont ende sijne kercke, ja met den Godt Israel selfs.

9

Daerom, siet ick sal de ¹⁹ zijde Moabs openen van de steden aen, van sijne steden, [die] van sijne ²⁰ grenzen af zijn; den cieraet des lants, ²¹ Bethjesimoth, BaalMeon, ²² ende tot Kiriathaim toe;

19 D. ick sal die van’t Oosten (als volcht vers 10) in de beste ende sterckste plaetsen ende contreyen van’t lant eenen openen intocht bereyden.

20 Hebr. uyterste, ofte, eynde.

21 Dit waren van de voornaemste steden der Moabiten, tusschen de beke Arnon ende de Iordane gelegen.

22 Ofte, ende Kiriathaim.

10

Voor die van’t ²³ Oosten, ²⁴ met [het lant] der kinderen Ammons; ’t welck ick ter ²⁵ besittinge sal overgeven; op dat der kinderen Ammons onder de heydenen niet [meer] ^c gedacht en worde.

23 Siet op vers 4. Godt wil seggen, gelijck hy Ammons lant aen die van’t oosten heeft overgegeven, alsoo sal hy oock der Moabiten lant voor haer openen.

24 Ofte, boven, beneffens,

25 Voor die van ’t Oosten, als vers 4.

c Ezech. 21.37.

11

Ick sal oock in Moab gerichten oeffenen: ende sy sullen weten dat ick de HEERE ben.

12

Alsoo seyt de Heere HEERE; Om dat ²⁶ Edom met ²⁷ enckele wraeckgiericheyt gehandelt heeft tegen het huys van Iuda; ende ²⁸ sy sich seer schuldich gemaeckt hebben, datse sich aen ²⁹ hen gewroken hebben:

26 Boven genaemt Seïr. vers 8.

27 Hebr. gedaen, ofte, gehandelt heeft in, ofte, met wreken van wrake ofte, met wrake te wreken. Vergel. vers 15.

28 De Edomiten.

29 Aen de Ioden, uyt den ouden haet, dien sy van haren voorvader Esau geerft hebben. siet Gen. 27.41. 2.Chron. 18.17. Psal. 137.7. Amos 1.11. Obad 11. etc.

13

Daerom, alsoo seyt de Heere HEERE; Ick sal oock mijne hant ³⁰ uytstrecken tegen Edom, ende ick sal mensch ende beest uyt ³¹ haer uytroeyen: ende sal haer [tot] eene woestheyt stellen van ³² Theman aen; ende sy sullen [tot] Dedan [toe] door ’tsweert vallen.

30 Als bov. vers 7.

31 Het lant van Edom, ofte Idumea.

32 Siet Ier. 49. op vers 7.

14

Ende ick sal mijne wrake ³³ doen aen Edom, ³⁴ door de hant mijns volcks Israëls; ende sy sullen ³⁶ tegen Edom nae mijnen toorn ende nae mijne grimmicheyt handelen: also sullen sy mijne wrake gewaer worden, spreeckt de Heere HEERE.

33 Hebr. geven, leggen, stellen tegen, ofte, aen, onder, op, etc. als vers 17.

34 D. (als sommige dit verklaren) door de selve hant, met dewelcke ick mijn volck Iuda geslagen hebbe (naemlick het heyr der Babyloniers) sal ick mijne wrake oock aen u uytvoeren. Siet Ier. 49.19. met d’aenteeck. doch andere nemen ’t geestelick, door de hant. D. door het middel, den dienst, ofte, de macht mijner kercke in haren hoofde Iesu Christo, die de vyanden sijns volcks sal dempen. Vergel. Ies. 11.14. Ier. 49.2. Obad 19. met d’aenteeck. van eenige lichamelicke wraken die de Ioden ofte Israeliten aen Edom in volgende tijden souden hebben gedaen, en leestmen niets, als ’tgene in’t tweede boeck der Machabeen cap. 10. vers 15, 16. ende volgens verhaelt wort.

36 Ofte, in, met, Edom.

15

Alsoo seyt de Heere HEERE; Om dat de ³⁷ Philistijnen door wrake gehandelt hebben, ende ³⁸ van herten wrake ³⁹ geoeffent hebben door ⁴⁰ plonderinge, om te vernielen [door] eene ⁴¹ eeuwige vyantschap:

37 Siet 2.Chron. 28.18. Ioel 3.4. Amos 1.6, 7, 8.

38 Ofte, met lust, als vers 6.

39 Hebr. gewroken.

40 Ofte, spijt, versmadinge: als vers 6.

41 Hebr. vyantschap der eeuwicheyt. ofte, ontheyt.

16

Daerom, alsoo seyt de Heere HEERE, Siet, ick ⁴² strecke mijne hant uyt tegen de Philistijnen ende sal de ⁴³ Cheretim

42 Als bov. vers 7.

43 Dit schijnt de naem geweest te zijn van eene contreye inder Philistijnen lant, doch daer door worden de Philistijnen in’t gemeyn verstaen, als 1.Sam. 30.14, 16. siet aldaer, item Zephan. 2.5. Doch in’t Hebr. passen de woorden Cherethim ende uytroeyen. aerdichlick op malkanderen, als ofmen seyde, Ick sal die uytroeyers uytroeyen.

[fol. 82v]

uytroeyen, ende het overblijfsel van de ⁴⁴ zeehaven verdoen.

44 Siet Ier. 47.7. Zephan. 2.5, 6.

17

Ende ick sal groote wrake met ⁴⁵ grimmige straffingen onder hen doen; ende sy sullen weten dat ick de HEERE ben, als ick mijne wrake aen hen ⁴⁶ gedaen sal hebben.

45 Hebr. straffingen der grimmicheyt.

46 Hebr. gegeven etc. als vers 14.