Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xj. Capittel.

Godt toont den Propheet de boos heyt der voorneemste Regenten binnen Ierusalem, die met Godts Prophetien den spot dreven, vers 1, etc. de Propheet moet propheteren van hare sonden ende straffen, 4. Een der voorseyde Regenten sterft, waer over de Propheet ontstelt wort, 13. Godt toont hem de spotterye, die sy te Ierusalem dreven met hare broederen, die nae Babel waren wech-gevoert, den welcken Godt ter contrarie geestelicken ende lichamelicken segen belooft, 14. de heerlickheyt des Heeren verlaet de stadt, 22. Godt brengt den Propheet weder (in gesichte) tot sijne mede gevangene broederen in Chaldeen, 24.

1

DOe hief my ¹ de Geest op, ende bracht my tot de ² oostpoorte van het Huys des HEEREN, dewelcke siet oostwaert: ende siet, aen de deure der poorte waren ³ vijf en twintich mannen: ende

1 Verstaet den Geest Godts, die hem dit gesichte vertoonde. Siet bov. 8. op vers 3.

2 Siet bov. 10. op vers 19.

3 Men meynt dese geweest te zijn de selve, vande welcke gesproken is, bov. 8.16. Soo veel ist, datse van grooten aensien onder het volck geweest zijn, ende voornemelick welcker namen hier uytgedruckt worden. Sy comen hier uyt het huys des Heeren, van den afgoden-dienst, die sy daer de sonne bewesen hadden, ende spreken t’samen vande versterckinge der stadt.

[fol. 72v]

in’t midden van hen sach ick ⁴ Iaazanja den sone van Azzur, ende ⁵ Pelatja den sone van Benaja, ⁶ Vorsten des volcks.

4 Onderscheyt desen van eenen anderen Iaazania, de zone Saphans, bov. 8.11.

5 Die oock te onderscheyden is van andere deses naems, 1.Chron. 3.21. ende 4.42.

6 D. voortreffelicke persoonen, die inde regeringe des lants uytstekende, by den volcke aensienelick waren, ende volgens een exempel der godtvruchticheyt allen billick moesten geweest zijn. Vergel. Exo. 3.16. Lev. 4.15. 2.Reg. 23.1. ende de aenteeckeningen.

2

Ende ⁷ hy seyde tot my; Menschen kint, dese zijn de mannen, die ongerechticheyt bedencken, ende die quaden raet ⁸ raden in dese stadt.

7 T.w. de Geest, die hem voerde. waer uyt blijckt, dat het woort niet en moet van den wint verstaen zijn. Andere verstaen door dese sprekende persoon den Heere, die sich over de Cherubim vertoonde, boven 10.19.

8 T.w. vande stadt niet over te geven in der Chaldeen hant, tegen den raet des Propheten Ieremie, maer die te beschermen.

3

Die seggen, Men moet geene huysen ⁹ nae by bouwen: ¹⁰ dese [Stadt] ¹¹ soude ¹² de pot, ende wy het vleesch zijn.

9 T.w. nae by de stadt. D. inde voorstadt.

10 D. Ierusalem.

11 D. de Chaldeen komende om dese stadt te belegeren, souden in de huysen der voorstadt bequamelick mogen woonen, ende als een vyer, de stadt als een pot zijnde, doen sieden, ende ons, die daer in souden zijn, als het vleesch door honger verteeren. Vergel. onder 24.4. etc. Sy spotten met de Prophetie Ierem. 1.13. diese met haren raet soecken te schande ende leugenachtich te maken. And. [ons verderf] en is niet nae by, laet ons huysen bouwen, te weten, om hier te blijven woonen: ende soo zy dese stadt de pot, ende wy het vleesch. want zijn wy het vleesch inde pot, wy moeten daer in blijven: so dat Ieremias tegen hem selven propheteert, als hy ons spreeckt van wechgevoert te sullen worden.

12 T.w. daer van Ieremias gepropheteert heeft, Ierem. 1.

4

Daerom propheteert tegen hen; propheteert, ô menschen kint.

5

So ¹³ viel dan de Geest des HEEREN op my, ende ¹⁴ hy seyde tot my; Segt, Soo seyt de HEERE: ¹⁵ Alsoo segget ghy lieden, ô huys ¹⁶ Israëls: want ick weet elck een der ¹⁷ dingen die in uwen geest opklimmen.

13 Siet bov. 1. op vers 3.

14 Siet boven op vers 2.

15 Te weten, gelijck recht te vooren vers 3. verhaelt is.

16 Dat is, Iuda, Siet 2.Chron. 15.17. ende 21.2. met de aenteeck.

17 Hebr. de opklimmingen uwes geestes. D. dat in de gedachten uwes herten opkomt. Siet van gelijcke maniere van spreken, Ierem. 7. op vers 31.

6

¹⁸ Ghy hebbet ¹⁹ uwe verslagene in dese stadt vermenichvuldiget: ende ghy hebbet der selver straten met de verslagene vervullet.

18 T.w. Vorsten, ende Regeerders der stadt, van de welcke siet bov. op vers 1.

19 D. die ghy door allerley soorte van ongerechticheyt inde stadt verdrucket hebt. Vergel. bov. 7.23. ende 9.9.

7

Daerom; soo seyt de Heere HEERE, ²⁰ Uwe verslagene, die ghy in’t midden der selver nedergeleyt hebbet, die zijn dat vleesch, ende dese [stadt] is de pot: maer u lieden sal ick uyt het midden ²¹ der selver ²² doen uytgaen.

20 Dat de Ioden seyden tot bespottinge van de woorden Ieremia, keert Ezechiel tegens hen, als of hy seyde: Seker is de stadt Ierusalem de pot, maer het vleesch daer in siedende, zijn degene, die ghy daerin wreedelick verdrucket hebt, om welcker oorsake, ende alle uwe godtloosheden, Godts toorn u, ende uwer gelijcke noch grouwelicker verslinden sal.

21 T.w. stadt Ierusalem. and. sal hy, salmen, doen uytgaen. verst. den vyant.

22 Namelick door middel der Chaldeen, diese gevanckelick nemen, ende nae hare verdiensten straffen souden. Siet de 4. volgende versen.

8

Ghylieden hebt het ²³ sweert gevreest: ende het sweert sal ick over u brengen, spreeckt de Heere HEERE.

23 D. de oorlooge. Siet Levit. 26. op vers 6.

9

Oock sal ick u lieden uyt het midden der selver doen uytgaen, ende ick sal u overgeven inde hant ²⁴ der vreemden: ende ick sal ²⁵ recht onder u doen.

24 Namelick der Chaldeen.

25 Siet bov. op vers 8.

10

Ghy sullet ²⁶ door het sweert vallen; inde ²⁷ lantpale Israëls sal ick u ²⁸ richten: ende ghy sullet weten dat ick de HEERE ben.

26 D. door de oorloge omkomen. Siet Levit. 26. op vers 7.

27 Namelick, in Ribla. Siet van dese stadt 2.Reg. 23. op vers 33. ende 25.6. Sy lach in’t lant van Hamath, ’t welcke benoorden was aen de pale van Palestina, Num. 33. Ios. 13.5.

28 D. Straffen. Verg. Genes. 15. op vers 14. alsoo hier in’t volgende vers.

11

Dese [stadt] en sal u lieden niet tot ²⁹ eenen pot zijn, ende ghy en sullet in ’t midden der selver ³⁰ [niet] tot vleesch zijn: ³¹ inde lantpale Israëls ³² sal ick u richten.

29 T.w. om daer in te sieden. D. daer in te blijven, ende uwe meeste straffe, dit leven aengaende, te dragen.

30 Dit woordeken moet hier uyt het voorgaende lidt weder by gestelt zijn.

31 Als bov. in ’t voorgaende vers 5.

32 Siet de vervullinge hier van, 2.Reg. 25.21. Ierem. 52.10.

12

Ende ghy sullet weten dat ick de HEERE ben, om dat ghy in mijne insettingen niet gewandelt, ende mijne rechten niet gedaen en hebbet: maer nae de ³³ rechten der Heydenen, die rontom u zijn, gedaen hebbet.

33 Ofte, wijsen. Verstaet hare afgodische rechten, die Godt hen verboden hadde eenichsins na te volgen. Levit. 18.3. ende 20.23. Deut. 12.29, 30. ende 18.14. bov. cap. 5. vers 7. worden de Ioden bestraft, om datse nae der heydenen rechten niet en leefden. doch siet daer van de aenteeck. aldaer.

13

Het geschiedde nu, als ick ³⁴ propheteerde, dat Pelatja de sone van Benaja sterf: doe ³⁵ viel ick neder op mijn aengesichte, ende riep met ³⁶ luyder stemme, ende seyde, Ach, Heere, HEERE ³⁷ sult ghy gantsch eene voleyndinge maken met het overblijfsel Israëls?

34 Het schijnt dat dit propheteren Ezechiels, ende het sterven van Pelatia eerst in ’t gesichte geschiedt is, ende daer na in de daet, alsoo dat Ezechiel den Israeliten, die in Chaldeen waren, dadelick verkondicht heeft, dat hy gesien, ende inden geest gedaen hadde, ende dat de doot van Pelatia dan oock dadelick geschiedt is, tot de bevestinge deser voorsegginge.

35 T.w. uyt verslagentheyt, ende om voor het overblijfsel des volcx te bidden. Vergel. Num. 14. op vers 5.

36 Hebr. grooter.

37 De Propheet en siet niet eygentlick in dese klachte op Pelatia, die een godtloos mensche was, maer op de weynige, die noch overich waren denckende, indien de Heere soo voortginge, dat hy haest een eynde soude maken, daer hy nochtans belooft hadde een overblijfsel te behouden. siet van dese maniere van spreken, Ier. 4. op vers 27.

14

Doe geschiedde het woort des HEEREN tot my, seggende:

15

Menschen kint, ³⁸ ’t zijn uwe ³⁹ broederen, uwe ⁴⁰ broederen, de mannen ⁴¹ uwer maegschap, ende het gantsche huys Israëls, [ja] dat ⁴² gantsche, tot welcke de inwoonderen Ierusalems ⁴³ geseyt hebben: ⁴⁴ Maeckt u verre af van den HEERE, dit selve lant is ons tot eene erf-besittinge gegeven.

38 Verstaet de gene, die met Ioiachin door den raet Ieremia als ballingen in Chaldeen verhuyst waren. 2.Reg. 24.12, etc.

39 Dat is, uwe bloetvrienden, ende naebestaende. Siet Gen. 24. op vers 27.

40 Dit herhael geschiet, om den yver Godts, ende de gewichticheyt der sake uyt te drucken.

41 Hebr. uwer lossinge. D. die uyt cracht van hare maechschap het recht hebben, om uwe goederen te lossen, ende volgens uwe nae-bestaende bloetvrienden zijn. Siet Lev. 25.25.

42 T.w. dat daer in Chaldea was, meest behoorende tot den stam Iuda.

43 T.w. de selve bespottende, om datse haer vaderlant verlaten hadden, ende als ballingen in Chaldeen woonden; daer sy andere noch besaten ende gebruyckten het lant, dat Godt haren Vaderen tot een erffelick goet gegeven hadde.

44 Als ofse seyden: Wy zijn alleen Godts volck, die sijn lant, dat hy onsen Vaderen gegeven heeft, bewoonen. wy en hebben met u, die van ons gescheyden zijt, niet te doen, ende ghy en sult geen deel met ons hebben, in dit lant, dat ghy verlaten hebbet.

16

Daeromme segt: Soo seyt de Heere HEERE, Hoewel ⁴⁵ ickse verre onder de Heydenen wech gedaen hebbe, ende hoewel ickse inde landen verstroyt hebbe; nochtans sal ick hen een ⁴⁶ weynich [tijts] tot een heylichdom zijn, ⁴⁷ in de landen, daer in sy gekomen zijn.

45 T.w. die hy in ’t voorgaende vers des Propheten broederen, ende het huys Israels genaemt hadde. alsoo in ’t volgende.

46 Ofte, Ick ben haer een weynich tijts tot een heylichdom geworden. And. ick sal hen tot een kleyn heylichdom zijn. T.w. in plaetse vanden sichtbaren Tempel in Ierusalem, die een teecken was van mijne tegenwoordicheyt, sal ick nu hen voor eenen kleynen tijt by zijn, sonder dat uytwendich teecken, met mijnen Geest ende genade onder hen woonende, hare gebeden verhoorende, ende haer beschermende. And. een heylichdom der weynicheyt. D. van weynige. Vergel. Ies. 8.14.

47 T.w. van Chaldeen, ende andere daer in sy verstroyet zijn.

17

Daerom segt, Alsoo seyt de Heere HEERE; ja ⁴⁸ ick sal u lieden vergaderen uyt de volckeren, ende ick sal u versamelen uyt de landen daerin ghy verstroyt zijt, ende ⁴⁹ ick sal u het lant Israëls geven.

48 Het welcke vervult is, als de Ioden wedergekomen zijn uyt de Babylonische gevanckenisse nae haer Vaderlant, ende noch volmaeckter, als de Heere Christus sijne gemeynte door den dienst der Apostelen, uyt alle volckeren vergadert heeft.

49 T.w. na de gevanckenisse van 70 jaren.

18

Ende sy sullen daer henen komen, ende alle des selven ⁵⁰ verfoeyselen, ende alle des selven grouwelen van daer wechdoen.

50 D. afgoden, diemen verfoeyen moet, ende daer van men eenen grouwel hebben moet.

19

Ende ick sal hen ^{a 51} eenderley ⁵² herte geven, ende sal eenen ⁵³ nieuwen geest in ’t binnenste van u geven: ende ick sal ⁵⁴ het steenen herte uyt ⁵⁵ haren vleesche ⁵⁶ wechnemen, ende sal hen een ⁵⁷ vleeschen herte geven.

a Ier. 32.39. Eze. 36.26.

51 D. ’t welck niet dobbel, nochte valsch en zy, maer oprecht, ongeveynst, my alleen aenhangende, ende niet verdeelt tusschen my, ende de afgoden. siet wijders. Ier. 32.39. met d’ aent.

52 D. wille, genegentheyt, beweginge. Soo is ’twoort herte meest genomen, alst by het woort geest gestelt wort: het welke dan beteeckent den sin, het verstant, ende de gedachten des menschen, Psal. 51.12. onder 18.31. ende 36.26.

53 D. andere sinnen, ende gedachten, dan te vooren in u waren. Verstaet eene veranderinge des geestes, niet in wesen, maer in hoedanicheden, ende krachten. Vergel. de voor-aengewesene plaetsen, item Rom. 7.6. ende 12.2. 2.Cor. 4.13. Ephes. 4.23. Col. 3.10.

54 Hebr. het herte des steens. D. een steenen, ofte steenich herte. Het herte des onherboren menschen wort hier by eenen steen vergeleken, ten aensien van sijne natuerlicke hardicheyt. De gelijckenisse bestaet voorts hier in: dat, gelijck een steen uyt sijne nature de kracht niet en heeft, om sich in vleesch te veranderen, dat oock alsoo een onherboren mensch uyt sijne eygene onherborene nature de kracht niet en heeft, om sich tot Godt te bekeeren, maer gelijck Godt kan uyt steenen Abrahams kinderen verwecken, Matt. 3.9. soo kan hy oock steenachtige herten door sijnen heylichmakenden Geest vermorwen.

55 D. haren lichame, daer in de ziele woont. siet Iob 12. op vers 10.

56 T.w. mits uyt de ziele de quade hoedanicheden, ende krachten, daer mede sy door hare verdorvene nature my wederstaen, uyt te roeyen ende van hen door den Geest der wedergeboorte wech te doen, op datse my niet meer en wederstreven.

57 Hebr. een herte des vleesches. D. een vleeschen herte. Het herte eens herboren menschen wort hier by vleesch vergeleken, het welcke niet hart en is als een steen, maer buygelick, ende gedweechsaem is, ende sich gewillichlick van Godts Geest laet leyden. Soodanich is des menschen herte, na dat Godt het steenen herte wechgenomen, ende een nieu herte gegeven heeft.

20

⁵⁸ Op datse wandelen in mijne insettingen, ende mijne rechten ⁵⁹ bewaren, ende de selve doen: ⁶⁰ ende sy sullen my tot een ^b volck zijn, ende ick sal hen ⁶¹ tot een Godt zijn.

58 Hy en seyt niet, op datse konnen, ofte mogen wandelen, etc. maer hy spreeckt van de dadelicke gehoorsaemheyt, die de wedergeborene tegen Godt bewijsen.

59 Dit woort siet op de sekere volstandicheyt der gener die tot Godt waerlick bekeert zijn.

60 Siet Lev. 26. op vers 12.

b Ier. 24.7. ende 30.22. ende 31.1. ende 32.38.

61 Siet Gen. 17. op vers 7. ende Levit. 18. op vers 2.

21

⁶² Maer welcker herte ⁶³ het herte harer ⁶⁴ verfoeyselen ende harer grouwelen ⁶⁵ na-wandelt, derselver wech sal ick ⁶⁶ op haren ^c kop geven, spreeckt de Heere HEERE.

62 And. maer aengaende die, welcker herte het herte harer verfoeyselen, ende grouwelen nawandelt.

63 D. ’t welck sy meynen, dat hare afgoden begeeren, ende wenschen.

64 D. afgoden.

65 Verg. 1.Reg. 11. op vers 5.

66 Siet bov. 9. op vers 10.

c Ierem. 9.10.

22

Doe hieven de ⁶⁷ Cherubim ⁶⁸ hare vleugelen op, ende de ⁶⁹ raderen tegens over hen: ende de ⁷⁰ heerlickheyt des Godts Israëls was over hen van boven.

67 Siet bov. 1.6. op het woort dieren.

68 T.w. daer mede sy vlogen. Siet boven 1. op vers 6.

69 Siet bov. 1. op vers 15.

70 Siet bov. 1. op vers 28. alsoo in’t volgende vers.

23

Ende de heerlickheyt des HEEREN ⁷¹ rees op van het midden der stadt, ende ⁷² stont op den berch, die tegen het Oosten der stadt is.

71 Vergel. bov. 10. op vers 4.

72 D. bleef, ofte ginck staen, stelde haer op den berch. Verstaet den Olijfberch, vanden welcken siet, 2.Sam. 15.30. Zach. 14.4. Matt. 24.3.

24

Daerna nam my de Geest op, ende

[fol. 73r]

bracht my in gesichte ⁷³ door den Geest Godts in Chaldea tot ⁷⁴ de gevanckelick-wechgevoerde: ende het gesichte dat ick gesien hadde, voer ⁷⁵ van my op.

73 D. dat my vanden Geest Gods gewesen was. Vergel. bov. 4. op vers 4. De sin is, dat dit al hem geschiedt is in het gesichte sijns geestes, ende niet dadelick in sijn lichaem, het welcke nu vast in Chaldea bleef.

74 Hebr. gevanckelicke wechvoeringe. alsoo in ’t volgende vers Siet bov. 1. op vers 1.

75 D. hielt op, ofte verdween.

25

Ende ick sprack tot de gevanckelick-wechgevoerde alle de ⁷⁶ woorden des HEEREN, die hy my hadde doen sien.

76 Ofte, saken, dingen.