Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xl. Capittel.

Tot eenen inganck van Ieremie vordere prophetien tot d’overgeblevene Ioden, wort hier verhaelt, hoe hy uyt het midden der gevangenen gehaelt, ende seer gunstichlick bejegent zijnde, sich begeven hebbe by Gedalia te Mizpa, vers 1, etc. alwaer alle gevluchte, ende in ’t lant overgelatene haer vervoegen, ende worden van Gedalia getroost ende vermaent, 7. sommige van dien (bysonderlick Iohanan) waerschouwen Gedalia voor Ismaël, maer hy en gelooftse niet, 13.

1

HEt ¹ woort, dat van den HEERE geschiet is tot Ieremia; na dat Nebuzaradan, de Overste der Trauwanten, hem ² hadde laten gaen van ³ Rama: als hy hem hadde ⁴ laten halen, daer hy met ketenen gebonden was in ’t midden aller ⁵ gevangenen van Ierusalem ende Iuda, die nae Babel gevanckelick wierden wechgevoert.

1 De woorden deser Prophetie volgen eerst cap. 42.7, etc. maer hier wort in’t volgende ingevoecht een verhael van de geschiedenissen, die tot de voorseyde Prophetie d’occasie hebben gegeven.

2 Ende de andere dingen oock geschiet waren, die onder, na Ieremie los latinge, worden verhaelt, te weten, dat Gedalia verraderlick was omgebracht, ende de Ioden nae Egypten wilden trecken.

3 Siet 1.Reg. 15. op vers 17.

4 Hebr. genomen hadde. Siet bov. 37. op vers 17. alsoo terstont vers 2.

5 Hebr. gevanckenisse, ofte, gevanckelicke wechvoeringe: als elders dickwijls.

2

Want de Overste der Trauwanten liet Ieremia halen, ende seyde tot hem; De ⁶ HEERE uwe Godt heeft dit ⁷ quaet over dese plaetse gesproken:

6 Aldus spreeckt een heyden, tot beschaminge der Ioden. Hier uyt blijckt dat de Coninck van Babel verstaen hadde, wat Ieremia gepropheteert hadde. Vergel. bov. 39.11.

7 Ongeluck, elende, quaet der straffe.

[fol. 55v]

3

Ende de HEERE heeft’et doen komen, ende gedaen gelijck als hy gesproken hadde: want ghylieden hebt gesondicht tegen den HEERE, ende sijner stemme niet gehoorsaemt; daerom is u lieden ⁸ dese sake geschiet.

8 Ofte, dit woort aen u geschiet. D. dit woort des Heeren aen u vervult, vergel. bov. 39.16.

4

⁹ Nu dan, siet ick hebbe u heden los gemaeckt van de ketenen, die aen uwe ¹⁰ hant waren, indien ’t ¹¹ goet is in uwe oogen met my nae Babel te komen, so komt, ende ick sal mijn ¹² ooge op u stellen; maer indien ’t ¹³ quaet is in uwe oogen met my nae Babel te komen, so laet het: Siet het gantsche lant is ¹⁴ voor u aengesichte, waer henen het goet ende recht in uwe oogen is te gaen, daer gaet:

9 Dewijle ghy bevonden zijt een warachtich Propheet te zijn.

10 And. handen.

11 D. in dien ’t u behaecht.

12 Siet bov. 39.12.

13 D. u mishaegt, niet bevalt.

14 D. staet voor u open. Siet Gen. 13. op vers 9.

5

Ende dewijle ¹⁵ hy noch niet en sal wederkeeren, so keert ghy tot Gedalia, den sone Ahikams, des soons Saphans, dien de Coninck van Babel over de steden van Iuda gestelt heeft, ende woont by hem in ’t midden des volcks; ofte over al daer ’t in uwe oogen recht is te gaen, gaeter henen: Ende de Overste der Trauwanten gaf hem ¹⁶ reys-kost ende een geschenck, ende liet hem gaen.

15 N. Gedalia, die terstont genoemt wort, die soo haest niet en sal weder hier komen, dat ghy daer nae soudt dienen te wachten, want hy te Mizpa noch vele te doen heeft. and. Ende dewijle hy (naemlick Ieremia) noch niet en was wedergekeert [seyde hy, naemlick, Nebuzaradan wijders:] ofte keert etc. met welcke weynige tusschen in gevoegde woorden soude worden aengewesen, hoe het zy bygekomen, dat Ieremia onder andere gevangenen mede geraeckt ende wech-gevoert zy: T.w. om dat hy sich te vooren noch niet begeven hadde tot Gedalia, als hy uyt den voorhof der gevanckenisse verlost was, maer was gebleven onder ’t volck, ende alsoo mede neffens andere gebonden, ende tot hier toe gebracht: daerom slaet hem Nebuzaradan nu voor, dat hy tot Gedalia soude mogen trecken, om onder sijne bescherminge versekert te zijn. And. Dewijle hy (T.w. Zedekia; door verachtinge gesproken) niet meer en sal wederkeeren, etc.

16 Het Hebr. woort beteeckent sulcx eygentlick: maer wort oock generalick genomen voor dagelicx onderhout, datmen yemant toeleyt, ond. 52.34. Siet wijders. Prov. 15. op vers 17.

6

Also quam Ieremia tot Gedalia, den sone Ahikams, te ¹⁷ Mizpa: ende hy woonde by hem in’t midden des volcks, die inden lande waren overgelaten.

17 Gelegen in den lande Benjamins, als sommige meynen. Siet Iud. 19. op vers 17.

7

Doe nu alle ¹⁸ Overste der heyren, die in ’t velt waren, sy ende hare ¹⁹ mannen, hoorden, dat de Coninck van Babel Gedalia den sone Ahikams, over het lant gestelt hadde, ende dat hy aen hem bevolen hadde de mannen, ende de wijven, ende de kinderkens, ende van de ²⁰ armste des lants, van de gene die niet nae Babel gevanckelick waren wech gevoert:

18 D. Capiteynen, hoplieden: alsoo dickwijls in ’t volgende. Vergel. dit verhael met 2.Reg. 25.23, etc. die in’t velt waren. D. in’t velt haer onthielden.

19 D. de krijchslieden die sy by haer hadden. alsoo vers 8.

20 Hebr. armoede, ofte, dunheyt des lants. Siet 2.Reg. 24. op vers 14.

8

So quamen sy tot Gedalia te Mizpa: naemlick, ²¹ Ismaël de sone van Nethanja, ende Iohanan, ende Ionathan, de sone van Kareah, ende Seraja, de sone van Tanhumeth, ende de sonen van Ephai den Netophatiter, ende Iezanja, de sone eens Maachathiters, sy ende hare mannen.

21 Siet 2.Reg. 25. op vers 23.

9

Ende Gedalia de sone Ahikams, des soons Saphans, swoer hen ende haren mannen, seggende; En vreeset niet van den Chaldeen te dienen: ²² blijvet in den lande, ende dienet den Coninck van Babel, so sal’t u wel gaen.

22 Ofte, woonet.

10

Ende siet ick woone te Mizpa, om te ²³ staen voor’t aengesichte der Chaldeen, die tot ons sullen komen: Ghylieden dan versamelt wijn, ende somer-vruchten, ende olye, ende doetse in uwe vaten, ende woonet in uwe steden, die ghy hebt ²⁴ ingenomen.

23 D. om hen te dienen. Siet Deut. 1. op vers 38. ende 1.Reg. 1. op vers 2.

24 D. genomen tot uwe woonplaetsen.

11

Als oock alle de Ioden, die in Moab, ende onder de kinderen Ammons, ende in Edom, ende die in alle die ²⁵ landen waren, hoorden, dat de Coninck van Babel in Iuda een overblijfsel ²⁶ gelaten hadde: ende dat hy Gedalia den sone Ahikams, des soons Saphans, over ²⁷ hen gestelt hadde:

25 D. inde contreyen daer ontrent gevlucht waren.

26 Ofte, gestelt, toegelaten. Hebr. eygentl. gegeven.

27 De overgelatene.

12

So keerden alle de Ioden weder uyt alle de plaetsen, daer henen sy gedreven waren, ende quamen in den lande Iuda tot Gedalia te Mizpa: ende sy versamelden seer veel wijns ende somer-vruchten.

13

Doch Iohanan de sone van Kareah, ende ²⁸ alle Overste der heyren, die in’t velt waren, quamen tot Gedalia te Mizpa;

28 Uytgenomen Ismaël, van welcken in’t volgende.

14

Ende seyden tot hem; ²⁹ Weet ghy wel dat Baalis, de Coninck der kinderen Ammons, Ismaël, den sone van Nethanja, uytgesonden heeft, om u ³⁰ aen’t leven te slaen? Maer Gedalia de sone Ahikams, en geloofde hen niet.

29 Hebr. weet ghy wetende.

30 Hebr. om u te slaen [aen] de ziele. D. u om ’t leven te brengen, siet Deut. 19.6. met d’aenteeckeninge. alsoo in ’t volgende vers.

15

Iohanan nochtans, de sone van Kareah, sprack tot Gedalia, in ’t verborgen, te Mizpa, seggende: Laet my doch henen gaen, ende Ismaël, den sone van Nethanja, slaen, ende niemant en sal’t weten: waerom soude hy u aen ’t leven slaen, ende gantsch Iuda, die tot u vergadert zijn, verstroyt worden, ende het overblijfsel van Iuda verloren gaen?

16

Maer Gedalia, de sone Ahikams, seyde tot Iohanan den sone van Kareah; En doet dese sake niet: want ghy spreeckt valsch ³¹ van Ismaël.

31 Ofte, tegen, dit was een teecken van Gedalia vroomherticheyt: maer hy hadde de waerheyt van de sake wel behoorlick mogen ondersoecken, ende op sijne hoed zijn, om het onheyl voor te komen, dat hem daer na van desen verrader is overgekomen. Siet het volgende cap.