Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xxix. Capittel.

Ieremia sendt brieven nae Babel aen de Ioden, die met Iechonia gevanckelick derwaerts waren gevoert, ende vermaent dat se haer daer in ruste willen begeven, voor Babels vrede bidden, hare valsche Propheten ende droomers niet gelooven, noch verlossinge verwachten eer de 70 jaren om zijn, vers 1, etc. propheteert met eenen, hoe qualick d’andere overgeblevene in Iuda varen sullen, 16. met eene bysondere harde prophetye tegen twee valsche Propheten in Babel, Achab ende Zedekia, 20 Item, Semaia, die uyt Babel na Ierusalem hadde geschreven, datmen Ieremia over sijn schrijven soude straffen, 24.

1

VOorts zijn dit de woorden des briefs, dien de Propheet Ieremia sondt van Ierusalem, tot ¹ de overige Outsten, die gevanckelick waren wechgevoert, mitsgaders tot de Priesteren, ende tot de Propheten, ende tot den gantschen volcke, dat Nebucadnezar van Ierusalem gevanckelick hadde wechgevoert nae Babel;

1 Hebr. het overige der Outsten der gevanckelicke wechvoeringe. als boven cap. 28.4. ende ond. vers 4. 22, 31.

2

(Na dat de Coninck ^a Iechonia, ende de Coninginne, ende de ² Camerlingen, de Vorsten van Iuda ende Ierusalem, mitsgaders de ³ timmerlieden ende smeden, van Ierusalem waren ⁴ uytgegaen.)

a 2.Reg. 24.12. etc.

2 Ofte, hovelingen. siet Gen. 37. op vers 36.

3 Hebr. de timmerman ende de smidt. siet bov. 24. op vers 1.

4 Siet 2.Reg. 24.12, 14.

3

⁵ Door de hant van Elasa, den sone Saphans, ende Gemarja den sone van Hilkia: die Zedekia de Coninck van Iuda, nae Babel sondt, tot Nebucadnezar den Coninck van Babel, ⁶ seggende:

5 Dit hangt aen dese woorden van ’t eerste vers, dien de Propheet Ieremia sondt, door de hant, etc. D. door den dienst: dese gesanten namen dien brief mede.

6 T.w. in den brief, als volgt: alsoo onder vers 25, 28. etc.

4

Soo seyt de HEERE der ⁷ heyrscharen, de Godt Israëls: tot alle ⁸ die gevanckelick zijn wechgevoert, die ⁹ ick gevanckelick hebbe doen wechvoeren van Ierusalem nae Babel:

7 Siet 1.Reg. 18. op vers 15.

8 Hebr. tot de gantsche gevanckelicke wechvoeringe: als vers 1.

9 De Heere.

5

Bouwet huysen, ende woonet [daerin]: ende plantet hoven ende etet de vrucht van dien.

6

Nemet wijven, ende gewinnet sonen ende dochteren, ende nemet wijven voor uwe sonen, ende gevet uwe dochteren aen mannen, dat sy sonen ende dochteren baren: ende wordet aldaer vermenichvuldicht, ende en wordet niet vermindert.

7

Ende soecket den ¹⁰ vrede der stadt, daer henen ick u gevanckelick hebbe doen wechvoeren, ende biddet voor haer tot den HEERE: want in haren ¹¹ vrede sullet ghy vrede hebben.

10 D. welvaert ende voorspoet. siet Gen. 37. op vers 14.

11 Alst haer wel gaet, salt u oock wel gaen.

8

Want soo seyt de HEERE der heyrscharen, de Godt Israëls; En latet uwe Propheten, ende uwe waerseggers, die in ’t midden van u zijn, u niet ^{b 12} bedriegen: noch en hooret niet nae uwe ¹³ droomers, die ghy ¹⁴ doet droomen.

b Ierem. 14.14. ende 23.21. ende 27.15.

12 Ulieden wijsmakende, dat ghy binnen twee jaren sult verlost worden.

13 Hebr. droomen, siet bov. 27. op vers 9.

14 Die ghy door uwe ydelheyt, ende lichtgeloovicheyt occasie ende oorsake geeft, om u met valsche droomen te verleyden.

9

Want sy propheteren u ¹⁵ valschelick in mijnen name: Ick en hebse niet gesonden, spreeckt de HEERE.

15 Hebr. in, ofte, met valscheyt.

10

Want soo seyt de HEERE; Sekerlick, ¹⁶ als tseventich jaren ¹⁷ te Babel sullen vervult zijn, sal ick u lieden ¹⁸ besoecken: ende ick sal mijn ¹⁹ goet woort over u ²⁰ verwecken, u wederbrengende tot dese plaetse.

16 Hebr. aen, ofte, nae den mont van vervult te worden, ofte, zijn, Dese plaetse is seer aenmerckelick voor ’tgevoelen der gener, die de tseventichjarige gevanckenisse aenvangen te rekenen, niet van de verwoestinge Ierusalems onder den Coninck Zedekia, maer vande wechvoeringe des Conincx Iechonie, ende veler andere Ioden. (waer van boven vers 2.) die nu inde gevanckenisse waren, als Ieremia desen brief aen haer sondt. Vergel. Ezech. 1.2. ende 33.21. ende 40.1. met d’aenteeck.

17 Ofte, aen, met, Babel. D. als ghy 70 jaren aldaer sult geweest zijn, ofte, als Babel u soo lange in gevanckenisse sal gehouden hebben.

18 Verst. in genade. Siet Genes. 21. op vers 1.

19 D. mijne goede genadige ende troostelicke beloften van uwer verlossinge vervullen.

20 Ofte, bevestigen, daer stellen, doen bestaen.

11

Want ick weet de gedachten, die ick over u dencke, spreeckt de HEERE: gedachten des ²¹ vredes, ende niet des quaets, dat ick u geve het ²² eynde, ende de ²³ verwachtinge.

21 Lichaemelicken ende geestelicken segen, ende niet ter contrarie. Siet Gen. 37. op vers 14.

22 Hebr. achterste, laetste. D. hier, eynde. siet Psal. 37. op vers 37. ond. 31. op vers 17. ende verg. 1.Pet. 1.9.

23 D. eene uytkomste die ick belooft hebbe, ende ghy van my verwachten sult, ofte, het verwachte eynde, het eynde daer ghy nae gewacht hebt, een gewenscht eynde.

12

Dan sullet ghy my ^c aenroepen, ende henen gaen, ende tot my bidden; ende ick sal nae u hooren.

c Dan. 9.

13

Ende ghy sullet my soecken, ende vinden: wanneer ghy nae my sullet vragen met u gantsche herte.

14

Ende ick sal van u lieden ²⁴ gevonden worden, spreeckt de HEERE, ende ick sal uwe gevanckenisse wenden, ende u ^d vergaderen uyt alle de volcken, ende uyt alle de plaetsen, daer henen ick u gedreven hebbe, spreeckt de HEERE: ende ick sal u wederbrengen tot de plaetse, van waer ick u gevanckelick hebbe doen wechvoeren.

24 Ofte, my gereedt, ofte, vindelick toonen. Vergel. Psal. 46. op vers 2.

d Ierem. 23.3.

15

Om dat ghy segget: De HEERE heeft ons Propheten ²⁵ nae Babel verweckt:

25 And. in Babel. D. om dat ghy u wijsmaeckt, dat Godt, niet tegenstaende dat hy u nae Babel heeft doen wechvoeren, nochtans oock Propheten derwaerts gestiert heeft, die u souden troosten, met belofte, dat Godt het Coninckrijck van Iuda sal staende houden, ende u binnen twee jaren verlossen, ende weder te Ierusalem brengen: daerom soo hoort nu wat de Heere desen aengaende seyt, op dat ghy de ydele hope, die u uwe valsche Propheten geven, moget verlaten, ende u houden aen de Propheteyen, die ick u hier in Godts naem doe, ende in’t volgende verhaelt worden. Andere hechten dit versken aen’t voorgaende, aldus: wanneer ghy gheseyt sult hebben: de Heere heeft ons, etc. D. dese verlossinge sal komen, als ghy met oprechte boetveerdicheyt sult bekennen, dat ick ende andere getrouwe Propheten, van Godt verweckt zijnde, u de rechte waerheyt hebben geseyt, dat ghy nae Babel soudt moeten gaen, ende niet verlost worden voor den tijt, dien Godt daer toe bestemt heeft.

16

Daerom seyt de HEERE alsoo, ²⁶ van den Coninck die op Davids throon sitt, ende van al’ t volck, dat in dese ²⁷ Stadt woont: [te weten] uwe broederen die met u niet en zijn uytgegaen in de gevanckenisse.

26 Hebr. el, dat somtijts voor van genomen wort. siet Iob 42. op vers 7. ende Psal. 2. op vers 7. ende ond. vers 21, 31. ende 30.4.

27 Ierusalem: D. die hier gebleven zijn, tot dewelcke ghy haest in vrede meynt weder te komen, alsoo u de valsche Propheten wijsmaken.

17

Alsoo seyt de HEERE der heyrscharen; Siet ick sal ^e het sweert, den honger, ende de pestilentie onder hen senden: ende ick salse maken, als de ²⁸ afschouwelicke vijgen, die van wegen de boosheyt niet en konnen gegeten worden.

e Ierem. 24.8, 10.

28 Siet bov. 24.8. etc.

18

Ende ick salse achter na jagen met den sweerde, met den honger, ende met den pestilentie: ende ick salse ^{f 29} overgeven tot eene beroeringe, allen Coninckrijcken der aerde; tot eenen vloeck, ende tot eenen ³⁰ schrick, ende tot eene aenfluytinge, ende tot eene smaetheyt, onder alle de volcken daer ickse henen gedreven sal hebben.

f Deut. 28.25, 37, Ierem. 15.4. ende 24.9. etc.

29 Siet Deut. 28. op vers 25. ende bov. 15.4. etc.

30 And. verwoestinge, schrickelicke woestheyt.

19

Om dat sy nae mijne woorden niet gehoort en hebben, spreeckt de HEERE: als ick mijne knechten, de Propheten, tot hen sondt, ³¹ vroech op zijnde ende sendende, maer ghylieden en hebt niet gehoort, spreeeckt de HEERE.

31 Siet bov. 7. op vers 13.

20

Ghy dan, hooret des HEEREN woort: ³² ghy alle die gevanckelick zijt wechgevoert, die ick van Ierusalem nae Babel hebbe wechgesonden.

32 Hebr. de gantsche gevanckelicke wechvoeringe. als bov. vers 1.

21

Soo seyt de HEERE der heyrscharen, de Godt Israëls, van Achab, sone van Koloja, ende van Zedekia, sone van Maaseja, die u-lieden in mijnen name ³³ valschelick propheteren: Siet, ick salse geven in de hant Nebucadrezars des Conincks van Babel, ende hy salse voor uwe oogen ³⁴ slaen.

33 Ofte, valscheyt, leugen.

34 D. laten ombrengen, als in’t volgende verclaert wort.

[fol. 49v]

22

Ende van ³⁵ hen sal een vloeck genomen worden by alle de gevanckelick wechgevoerde van Iuda, die in Babel zijn, datmen segge: DE HEERE stelle u als Zedekia, ende als ³⁶ Echab, die de Coninck van Babel aen den vyere ³⁷ briet.

35 T.w. van dese valsche Propheten sullen de gevangene Ioden noch een formulier ofte gewoonte van vloecken nemen, ende gebruycken, wanneerse yemant willen vervloecken. Vergel. ond. 42. op vers 18. Ies. 65.15.

36 In’t voorgaende vers genoemt Achab.

37 D. liet braden, ofte, rooften.

23

Omdat sy eene ³⁸ dwaesheyt deden in Israël, ende overspel bedreven met de wijven harer naesten, ende spraken het ³⁹ woort valschelick in mijnen name, dat ick hen niet geboden en hadde: ende ick ben de gene die ’t weet, ende een getuyge [daer van], spreeckt de HEERE.

38 Siet Gen. vers 34.op vers 7.

39 Ofte, een valsch woort, een woort dat valscheyt, ofte, leugen was, D. sy leerden ende propheteerden valscheyt, misbruyckende daer toe mijnen naem ende last.

24

Tot Semaja nu, den ⁴⁰ Nechelamiter, sult ghy spreken, seggende:

40 Dit schijnt een naem te zijn van afkomste, ofte, geboortplaetse: maer sommige meynen, dat Ieremia, ofte Godt selfs hem desen name spottischer wijse gegeven hebbe, van wegen sijn droomen, want Chalam beteeckent droomen. bov. vers 8. ond. vers 31, 32. is Nechlamiter.

25

Soo spreeckt de HEERE der heyrscharen, de Godt Israëls, seggende: Om dat ghy brieven in ⁴¹ uwen name gesonden hebt tot al ’t volck, dat te Ierusalem is, ende tot Zephanja, den sone van Maaseja, ⁴² den Priester, ende tot alle de Priesteren, ⁴³ seggende:

41 Op uwe eygene authoriteyt, niet door mijnen last, als ghy u valschelick beroemt.

42 Den tweeden Priester. siet 2.Reg. 25.18. ende verg. bov. 20. op vers 1.

43 Als bov. vers 3.

26

DE HEERE heeft u tot Priester gestelt, in plaetse van den Priester ⁴⁴ Iojada, dat ghy ⁴⁵ Opstenders soudet zijn [in] des HEEREN huys, over allen man, die ⁴⁶ onsinnich is, ende sich voor een Propheet uytgeeft, dat ghy dien stellet in de ^{g 47} gevanckenisse, ende in den ⁴⁸ stock.

44 Sommige meynen, dat hy verstaet den hoogepriester Iojada (van wiens treflicke daden te sien is 2.Reg. 11. ende 2.Chron. 23.) om, nae de wijse der valsche Propheten, hem te flatteren. andere meynen, dat het een ander zy geweest, die ofte doot, ofte nae Babel mede wechgevoert was, sulcx dat Zephania nae d´ordre in sijne plaetse gesuccedeert zy.

45 Ofte, bevelhebbers.

46 Dit duydt hy op Ieremia. Verg. 2.Reg. 9. op vers 11.

g Ierem. 20.1, 2, 3.

47 Van ´t Hebr. woort siet bov. 20. op vers 2.

48 Het Hebr. woort Tsinok wort alleenlick hier gevonden, soo dat het onseker is wat voor een soorte van gevanckenisse, ofte ketenen ende boeyen, ofte oock dootstraffe het eygentlick beteeckene. Sommige vergelijckent met Zikkim, dat oock ketenen ende boeyen beteeckent: andere meynen, het zy ’tsamen gevoegt van Tsi, D. een schip, ende Ianak, D. suygen, ende setten ’t over, suyg-schip, ofte, suyg-schuyte, zijnde geweest by den Persen (oock misschien by andere aengelegene volckeren) eene seer wreede dootstraffe, wanneer een mensche tusschen twee op malkanderen gepaste schuytkens geleyt ende als ingepackt wierde, het hooft, de handen ende voeten alleenlick buyten stekende, ende alsoo gelaten, onder anderen met honich ende melck (die hy moest insuygen) gevoedt, steets met het aensicht nae de Sonne gekeert, van buyten van de vliegen, en van binnen van ’t gewormte ende vuylicheyt geplaegt, seer deerlick ten laetsten verginck.

27

Nu dan, waerom en hebt ghy Ieremia, den Anthothiter, niet ⁴⁹ gescholden, die sich by u lieden voor een Propheet uytgeeft?

49 Ende voorts gestraft nae sijne verdienste.

28

Want ⁵⁰ daerom heeft hy tot ons [nae] Babel ⁵¹ gesonden, seggende, ⁵² Het sal lange dueren: bouwet huysen ende woonet [daer in], ende plantet hoven, ende etet de vrucht van dien.

50 Om te toonen, dat hy een Propheet zy. ofte, aldus heeft hy, etc.

51 T.w. eenen brief, als boven.

52 Ofte, sy (de gevanckenisse) sal lange dueren, langduerich zijn. Hebr. het, ofte, sy, lange, ofte, landuerich.

29

Zephanja nu, de Priester, hadde desen brief gelesen voor de ooren des Propheten Ieremia.

30

⁵³ Daerom geschiedde des HEEREN woort tot Ieremia, seggende:

53 Hier wort nu vervolgt, ’tgene bov. vers 25. was begonnen.

31

Sendt henen tot alle die ⁵⁴ gevanckelick wechgevoert zijn, seggende; Soo seyt de HEERE, van Semaja, den ⁵⁵ Nechlamiter: Om dat Semaja u lieden gepropheteert heeft, daer ick hem niet gesonden en hebbe, ende heeft gemaeckt dat ghy ^g[h] op leugen vertrouwet:

54 Hebr. de gevanckelicke wechvoeringe. als bov. vers 1.

55 Bov. vers 24. Nechelamiter. siet aldaer.

g[h] Ierem. 28.15.

32

Daerom seyt de HEERE alsoo; Siet ick sal ⁵⁶ besoeckinge doen over Semaja den Nechlamiter, ende over sijn zaet; hy en sal niemant hebben, die in ’t midden deses volcx woone, ende en sal het goede niet ⁵⁷ sien, dat ick mijnen volcke doen sal, spreeckt de HEERE: want hy heeft eenen ^{h[i] 58} afval gesproken tegen den HEERE.

56 Door straffe. siet Gen. 21. op vers 1.

57 D. niet beleven ende genieten. siet Iob 7. op vers 7.

h[i] Ierem. 28.15.

58 Siet bov. cap. 28. op vers 16.