Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het Eerste Capittel.

Ieremie afkomste, ende tijt sijner propheteringe, vers 1, etc. Godt beroept hem tot het Propheetlick ampt, ende versterkt hem met een teecken, tegen sijne excusen, 4. openbaert hem de gesichten, van eene Amandel-roede, ende eenen siedenden pot, 11. geeft hem eene gestrenge Commissie tegen die van Iuda, met belofte sijnes bystants, 17.

1

DE ¹ woorden ² Ieremia, des soons ³ Hilkia: uyt de ⁴ Priesteren, die te ⁵ Anathoth waren, inden lande Benjamins:

1 And. de geschiedenissen.

2 Hebr. Iirmejahu.

3 Hebr. Chilkijahu.

4 Hy en wort geen hooge-priester genoemt, als de ander Hilkia was, die het wet-boeck vondt. 2.Reg. 22.8. ende te Ierusalem woonde.

5 Siet 1.Reg. 2. op vers 26. 1.Chro. 6.60. ende onder 32.8.

2

Tot welcken het woort des HEEREN geschiedde, in de dagen van ^a Iosia, sone van Amon, Coninck van Iuda: in het dertiende jaer ⁶ sijner regeringe.

a 2.Reg. 21.26. ende 22.1, etc. 2.Chron. 34.1, etc.

6 Hebr. eygentlick sijns regerens.

3

Oock ⁷ geschiedd’et [tot hem] in de dagen van ^b Iojakim, sone van Iosia, Coninck van Iuda, tot dat voleynt wert het ⁸ elfste jaer van ^c Zedekia, ⁹ sone van Iosia, Coninck van Iuda: totdat ¹⁰ Ierusalem gevanckelick wert wech-gevoert, inde ^d vijfde maent.

7 T.w. het woort des Heeren tot Ieremia, uyt vers 2.

b 2.Reg. 23.34. 2.Chro. 36.4.

8 Hier uyt wort afgenomen, dat Ieremia over de 40 jaren in Iuda heeft gepropheteert: daer na noch eenigen tijt in Egypten. siet capp. 43. ende 44.

c 2.Reg. 24.17. 2.Chro. 36.10, etc. Ier. 52.1, etc.

9 Siet 1.Chron. 3.15, 16.

10 D. de inwoonders van Ierusalem.

d 2.Reg. 25.8.

4

Het woort des HEEREN dan geschiedde tot my, seggende:

5

Eer dat ick u in ¹¹ [moeders] buyck formeerde, hebb’ ick u ¹² gekent, ende ¹³ eer dat ghy uyt de baer-moeder voort quaemt, ^e hebb’ ick u ¹⁴ geheylicht: ick hebb’ u den volcken ten Prophete ¹⁵ gestelt.

11 Van de invoeginge deses woorts, Siet Iud. 13. op vers 5. ende Iob 3. op vers 10.

12 Siet Exo. 33. op vers 12.

13 Verg. Gal. 1.15.

e Gal. 1.15.

14 D. tot dit heylich ampt afgesondert ende verordineert. Vergel. Rom. 1.1. Gal. 1.15. ende Exod. 29.44.

15 Hebr. eyg. gegeven.

6

Doe seyd’ ick, ^f Ach Heere HEERE, siet, ick ¹⁶ en kan niet spreken: want ick ben ¹⁷ jonck.

f Exod. capp. 3. ende vers ende cap. 6.12, 30.

16 Ofte, weet niet te spreken.

17 Ofte, een kint, jongen, jongelinck, ende volgens dien hier toe gantsch onduchtich, ende sonder aensien, van ’t Hebr. woort siet Gen. 22. op vers 5. het wort alsoo gebruyckt van kinderen, ende jonge, gestelt tegens oude, Iesa. 7.16. ende 13.18. ende 3.5. ende 20.4.

7

Maer de HEERE seyde tot my, En segt niet, Ick ben jonck: want over al waer henen ick u senden sal, sult ghy gaen, ende alles wat ick u gebieden sal, sult ghy spreken.

8

En ^g vreest niet voor ¹⁸ haer aengesichte: want ^h ick ben ¹⁹ met u, om u te redden, spreeckt de HEERE.

g Ezech. 3.9.

18 Der gener, tot welcken ick u sende.

h Deut. 31.6, 8. Ios. 1.5.

19 Vergel. Gen. 21. op vers 22.

[fol. 34v]

9

Ende de HEERE stack sijne hant uyt, ende ^{i 20} roerde mijnen mont aen: ende de HEERE seyde tot my, Siet ^k ick geve ²¹ mijne woorden in uwen mont.

i Ies. 6.6, 7.

20 Vergel. Ies. 6. op vers 7. dit was den Prophete een godt lick teecken, om hem in sijn beroep te bevestigen ende te verstercken. Vergel. Ezec. 2. op vers 8.

k Ier. 5.14.

21 Siet Deut. 18. op vers 18. alsoo ond. cap. 5.14.

10

Siet, ick stelle u te desen dage over de volcken, ende over de Coninckrijcken, ²² om ^l uyt te rucken, ende af te breken, ende te verderven, ende te verstooren: [oock] om te bouwen, ende te planten.

22 De sin is, om hen in mijnen name aen te dienen, ende levendich voor oogen te stellen, dat ick sulcx sal doen: ende ick sal uwe woorden, die ghy tot hen alsoo sult spreken, sekerlick volbrengen ende bekrachtigen, tot straffe der hartneckigen, ende troost der boetveerdigen. Vergel. ond. 5.14. ende 18.7, 8. etc. Ezec. 24.5, 9, 10. etc. Ioh. 20.23. 2.Cor. 10.4, 5. Vergel. wijders Ezech. 3. op vers 18. ende 43. op vers 3.

l Ierem. 18.7. 2.Cor. 10.4, 5.

11

Wyders geschiedde des HEEREN woort tot my, seggende, Wat siet ghy, Ieremia? ende ick seyde, Ick sie een amandel- ²³ roede.

23 Ofte, stock, garde.

12

Ende de HEERE seyde tot my, Ghy hebt ²⁴ wel gesien: want ick sal ²⁵ wacker zijn over mijn woort, om dat te doen.

24 Hebr. welgedaen, ofte, goet gemaeckt te sien, ofte, met sien, siende. Vergel. Deut. 5. op vers 28. Psal. 33. op vers 3.

25 Gelijck d’ammandelboom vroeg, wackerlick, ende haest bloeyt ende vruchten voortbrengt, alsoo sal ick vlytich, neerstich, ende wacker zijn, om mijn woort over de Ioden haest te volbrengen. In’t Hebr. wort een woort gebruyckt, dat wy in onse tale alsoo niet en konnen navolgen, als ofmen seyde: ick sal ammandel-booms-wijse wacker zijn, ofte, gelijck d’ammandelboom daer van den naem heeft, dat hy wacker is, om vroech vrucht te dragen, alsoo sal ick etc. Vergel. dit gesichte met Am. 8.2.

13

Ende des HEEREN woort geschiedde ten tweeden male to my, seggende; Wat siet ghy? ende ick seyde, Ick sie eenen ²⁶ siedenden pot, welckes ²⁷ voorste deel tegen het noorden is.

26 Hebr. opgeblasen, aengeblasen. verstaet door desen pot, de stadt Ierusalem ende het Ioodsche lant (als Ezech. 11.3, 7. ende 24.4. etc.) daer in Godt de Ioden wilde als sieden ende koocken in sijnen toorne, door ’t vyer der Babyloniers, welcker lant Noort-waert van Canaan aflach.

27 Hebr. aengesichte van, ofte, tegen ’t aengesichte van ’t Noorden, ofte, van tegen’t Noorden, verstaende dat dese siedende pot ende brandt, beduyde het quaet dat uyt Chaldaea van Syrien af komen soude.

14

Ende de HEERE seyde tot my: ^m Van’t noorden sal sich dit ²⁸ quaet opdoen, over alle inwoonders des lants.

m Iere. 4.6.

28 Der straffe.

15

Want siet, ⁿ ick ²⁹ roepe alle geslachten der Coninckrijcken ³⁰ van’t Noorden, spreeckt de HEERE: ende sy sullen komen, ende ^{o 31} setten een yegelijck sijnen throon [voor] de deure der poorten van Ierusalem, ende tegen alle hare mueren rontomme, ende tegen alle steden van Iuda.

n Iere. 5.15. ende 6.22. ende 10.22.

29 D. ick sal door mijne godtlicke regeringe beschicken datse komen, als op een expres bevel. Vergel. ond. 25.9. ende aldaer op vers 29.

30 Hebr. nae ’t Noorden, Noordwaert.

o Iere. 52.4, 5.

31 Siet Iere. 52.4, 5.

16

Ende ick sal mijne oordeelen ³² tegen haer uytspreken, ³³ over alle hare boosheyt: dat sy my verlaten hebben, ende andere Goden geroockt, ende sich gebogen hebben voor de ³⁴ wercken harer handen.

32 Hebr. met hen, D. mijn vonnissen, ofte sententien haer voordragen, van de straffen die sy met hare boosheyt verdient hebben. Vergel. ond. 4.12. ende 39.5. item 48.21. ende 49.12. ende 52.9.

33 Ofte, om, van wegen.

34 Verstaet de afgodische beelden.

17

Ghy dan, ³⁵ gordet uwe lendenen, ende maeckt u op, ende spreeckt tot hen alles wat ick u gebieden sal: weest niet verslagen voor haer aengesichte, op dat ick u voor haer aengesichte niet en ³⁶ verslae.

35 D. maeckt u gereet, om u ampt ende beroep wackerlick, veerdichlick ende vrymoedichlick uyt te voeren. Vergel. Exod. 12. op vers 11.

36 D. vermorsele, in stucken breke, ofte, slae, D. doode. ’T is het selve Hebr. woort, dat in de voorgaende woorden gebruyckt is in de beteeckeninge van ontsett, verslagen, verschrickt te zijn. Siet gelijcke aerdicheyt in’t verscheyden gebruyck van een woort, ond. 12.14.

18

Want, siet, ick stelle u heden ^p tot eene ³⁷ vaste stadt, ende tot eenen yseren pylaer, ende tot copere mueren tegen het gantsche lant: tegen de Coningen van Iuda, tegen hare Vorsten, tegen hare Priesteren, ende tegen het volck van den lande.

p Iere. 6.27. ende 15.20.

37 Hebr. stadt der vestinge, item, pylaer des ysers, mueren des copers. D. tot een onoverwinnelick fort, het welcke in’t volgende vers verklaert wort. Vergel. ond. cap. 15.19, 20, 21.

19

Ende sy sullen tegen u strijden, maer tegen u niet vermogen: want ick ben met u, spreeckt de HEERE, om u uyt te helpen.