Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het iij. Capittel.

De Bruyt vertelt, hoe neerstelick dat sy haren Bruydegom gesocht heeft, doch te vergeefs, vers 1, 2, 3. eyndelick vindt sy hem, ende houdt hem vaste, 4. hy en wil niet datmen sijne Bruyt sal opwecken, 5. de cieraet der Bruyt, na datse gekomen was uyt de verdruckinge, 6. het bedde, of de koetse des Bruydegoms,

[fol. 24v]

onder de figuere van Salomons bedde ende koetse, 7. De geloovige worden genoodicht, onder verbloemde woorden van Salomons bruyloft met sijne bruyt, tot het Rijcke der heerlickheyt, 11.

1

ICk socht ¹ des nachts op mijn leger hem, ² dien mijne ziele lief heeft: ick socht hem, maer ³ ick en vondt hem niet, [ick seyde],

1 Hebr. in de nachten. Hier door worden te kennen gegeven de groote aenvechtingen ende bekoringen der kercke, als Ies. 21.12. ende 26.9. Amos 5.18. Ende te gelijcke wort hier aengewesen, dat de kercke ten tyde van aenvechtinge ende vervolginge, als het schijnt datse verlaten is, Christum soeckt door ’t gebedt. Siet Deut. 4.29. Ier. 50.4. Hos. c. 3.5. ende 5.15. Zeph. 2. vers 3. Matth. c. 7. vers 7.

2 Te weten, mijnen Bruydegom Iesum Christum, sijne genade ende goedertierenheyt. die van ons gevonden wort, als wy sijne genade in ons herte gevoelen tot onser vertroostinge.

3 Dit en strijdt niet tegen de belofte Christi. Matt. 7.7. Want die en stelt geenen precisen tijt van vinden, maer die staet alleene in Godes hant, hy alleene weet den bequamen tijt der hulpe, Hebr. 4.16. onder vers 4. staet, dat de Bruyt, na een weynich tijts, haren liefsten gevonden heeft.

2

Ick sal nu opstaen, ende ⁴ in de stadt ommegaen, in de ⁵ wijcken ende in de straten, ick sal hem soecken die mijne ziele lief heeft: ick socht hem, maer ick en vondt hem niet.

4 D. inde Gemeynte Godes, Psal. 87. vers 3. ofte in’t geestelicke Ierusalem. siet Hebr. 12.22.

5 Ofte, merckten, breede plaetsen. Siet Luce 14.21, 22, 23.

3

⁶ De wachters die in de Stadt ommegingen, vonden my: [ick seyde,] ⁷ Hebt ghy dien gesien, dien mijne ziele lief heeft?

6 Verstaet hier onder den name van wachters, sodanige Leeraers, als die waren, vande welcke Iesaias seyt, c. 56. vers 10. Sy zijn stomme honden, sy en kunnen niet bassen, ofte, men kan hier door de wachters verstaen, de Groote ende wyse deser werelt, dewelcke, ofmense schoon vraecht waer Christus zy te vinden, sulcks niet en weten te seggen. Siet Matth. 2. versen 3, 4. Vergel. ond. 5. vers 7.

7 De sin is, Weet ghy my mijnen Vrient, ofte Bruydegom niet te wysen?

4

Doe ick ⁸ een weynichsken van hen wech gegaen was, ⁹ vondt ick hem dien mijne ziele lief heeft: ¹⁰ ick hieldt hem vaste, ende en liet hem niet gaen, ¹¹ tot dat ick hem in mijnes moeders huys gebracht hadde, ende in de binnenste kamer van de gene ¹² die my gebaert heeft.

8 T.w. een weynich tijts, of plaetse. Hebr. Een weynich dat ick van hen was voorby gegaen, tot dat ick vondt, etc.

9 Hier is vervult de belofte onses Heeren Iesu Christi, Matth. 7.7. Soeckt, ende ghy sult vinden, etc.

10 T.w. met de hant des geloofs. Siet Prov. 4.13. Ephes. 3.18. Col. 1.23. Siet oock Genes. 32.26.

11 De kercke geeft hier te kennen, datse, de genade Christi weder gevoelende, in sijne gemeenschap volstandichlick wil blyven.

12 Of, die my ontfangen heeft.

5

¹³ Ick besweere u, ghy dochteren Ierusalems, die by de reen, ofte by de hinden des velts zijt, dat ghy de liefde niet op en weckt, nochte wacker en maeckt, tot dat het [haer] luste.

13 Dit geheele versken is verklaert c. 2. vers 7.

6

^{a 14} Wie is sy, die daer opkomt uyt ¹⁵ de woestijne, ¹⁶ als roock-pilaren, beroockt met ¹⁷ myrrhe, ende wieroock, [ende] met allerley ¹⁸ poeder ¹⁹ des kruydeniers?

a Cant. 8.5.

14 Dit is eene verwonderinge der swack-geloovigen, sprekende van de kercke, als van het volck van Israel, dat uyt de woestijne opginck nae het beloofde lant, haer verwonderende over de vrymoedicheyt ende heerlickheyt der kercke, na datse ontworstelt was uyt de verdruckinge ende sware aenvechtinge, daer van bov. c. 2. gesproken is, als oock in het begin van dit capittel.

15 By de woestijne wort hier verstaen, de verwoestinge van de uyterlicke gedaente der kercke, soo door tyrannie, als door ketterye, scheuringe, ende sware ergernissen: Gelijck het woort woestijne, oock genomen wort Iesa. cap. 32. vers 15. ende Apoc. 12.6.

16 Als eenen stercken roock, die recht op gaet, als een pilaer, of, palm-boom, welcke beteeckenisse het Hebr. woort oock heeft. Dit beteeckent de vrymoedicheyt der kercke in’t oeffenen van den waren Godts-dienst, sonder dien na te laten uyt vreese der booser menschen, ofte andre insichten. Hebr. 12.1.

17 Door Myrrhe ende Wieroock, moetmen verstaen de verdiensten Iesu Christi, die Godt den Vader eene welrieckende reucke zijn, Ephes. 5.2. Apoc. 8. versen 3, 4, 5.

18 Men kan by dit poeder verstaen de vruchten der weder-geboorte, Als oock, ende insonderheyt, de gebeden ende danck-seggingen der geloovigen, Malach. 1.11.

19 Of, der droguisten. And. Des Apotekers, der parfuym-bereyders.

7

²⁰ Siet, ²¹ het bedde ²² dat Salomo heeft, daer zijn tsestich helden rontom ²³ van de helden Israëls,

20 Dit schijnen woorden van de Bruyt te zijn.

21 And. Sijn bedde is als het bedde Salomons.

22 Hier door wort afgebeeldt, dat de kercke Godes van Christo bewaert wort, maer noch veel beter ende treffelicker, als de Coninck Salomon van alle sijne trauwanten is bewaert geworden: Want de Engelen Godes, die dienstbare geesten zijn, worden van Christo uytgesonden, om haer te beschutten ende beschermen. Siet Hebr. 1.14. De geloovige Kinderen Godes aldus bewaert ende bewaeckt zijnde, en vreesen niet voor den schrick des nachts, noch voor den pijl die ’s daechs vliecht, Psal. 91. vers 5. Hier by kan men oock verstaen de Herders ende Leeraers die de kercke Godts moeten bewaken ende bewaren.

23 Wat al kloecke dappere helden datter in Israel geweest zijn, is te sien 1.Chron. 11. versen 10, 11, .....47. ende cap. 12. versen 1, 2, ....38.

8

²⁴ Die altemael sweerden houden, ²⁵ geleert ter oorloge, elck ²⁶ hebbende sijn sweert aen sijne heupe, ²⁷ van wegen den schrick des nachts.

24 Alsoo zijn oock de H. Engelen gewapent, met Godes rechtveerdige wrake, als met sweerden, om de goede te beschermen, ende om de quade te straffen, 1.Chron. c. 21. vers 16. Alle getrouwe Herders der Kercke, zijn gewapent met het woort Godes, ende Christelicke discipline, hebbende bereyde wrake tegen alle ongehoorsaemheyt, 2.Corint. c. 10.6. Psal. 149.7. Hoewel oock andersins, alle Christenen gewapent zijn met het sweert des Geests, Ephes. 6.17.

25 Te weten, van Godt, die de handen sijnes volcks leert stryden, 2.Sam. 22.35. Ende sijne Engelen ende Leeraers kracht geeft om de kercke te bewaken ende te bewaren. And. ervaren, geschickt, geoeffent.

26 T.w. gereedt ende veerdich staende om te vechten, als Exod. 32.27.

27 Des nachts ismen meer perikels onderworpen, dan des daechs, het zy van dieverye, moorderye, verraderye, ofte dergelijcke ongemack, het welck meest by nachte geschiet, so datmen als dan moet goede wacht houden, Matth. c. 24. versen 43, 44. Alsoo moet elck Christelick Ridder gewapent staen, gelijck d’Apostel ons leert Ephes. 6. versen 12, 13, 14. Insonderheyt ten tyde van vervolginge.

9

De Coninck Salomo heeft sich ^b een ²⁸ Koetse gemaeckt van ²⁹ den houte Libanons.

b Cant. 6.12.

28 Het Hebr. woort beteeckent eygentlick eene bruyt-koetse, of, bedde-stede. Doch het beteeckent oock eenen Koetswagen. ’T schijnt dat hier gesproken wort van dien triumph-wagen daer van Psal. 45.5 geschreven staet, daer by den wagen verstaen wort, het woort der waerheyt, of, de predicatie des H. Euangelij. Andere verstaen door het Hebr. woort, een cierlick gebouw.

29 D. van cederen houte, ’twelck op den berch Libanon overvloedelick pleech te wassen. Siet de aenteeck. Iud. 9. op vers 15. Dit houdt en verrott niet. so dat de Leere des H. Euangelij bequamelick by het selve mach vergeleken worden. Want het is een eeuwich Euangelium, Apoc. 14.6. siet Cant. 1.17.

10

³⁰ De pilaren der selve maeckte hy [van] silver, haren ³¹ vloer [van] gout: haer ³² gehemelte [van] purper: het binnenste was ³³ bespreydt met de liefde van de dochteren Ierusalems.

30 Door de pilaren ofte colomnen wort de stantvasticheyt beteeckent, Apoc. 3.12. Ende door de pilaren van silver, kanmen hier verstaen de getrouwe Herders der kercke, doch insonderheyt de Propheten ende Apostelen. Siet Gal. 2.9.

31 Of, bodem, gront, onderlage, And. stoel, T.w. daer Salomon op satt in sijn Koetse. Christus die de grontslach, ofte het fondament sijner Kercke is, wort ten rechten by gout vergeleken, maer de pilaren by silver. Siet 1.Cor. 3.9. Apoc. 21.21.

32 Verstaet by dit gehemelte, de Conincklicke bescherminge Godes over sijne Kercke.

33 Of, geplaveyt, gevloert, of, beset met lieflickheyt, of, geplaveyt met liefde, D. lieflick gewrocht, T.w. met lieflicke beelden, of, schoone figueren geborduert, of konstelick met de naelde gewrocht van de dochteren Ierusalems. And. ontsteken. Nae de geestelicke beduydinge, kanmen hier door de liefde verstaen, die innerlicke liefde die Godt sijnen kinderen toedraecht, gevende sijnen Sone voor het leven der selve, mitsgaders die liefde, die wy Godt, ende onsen naesten toedragen: want wy kunnen Godt niet lief hebben, of hy moet ons eerst sijne liefde bewijsen, 1.Ioh. 4.10. sommige verstaen het 9 ende 10 vers, als een beschrijvinge van de hemelsche heerlickheyt.

11

³⁴ Gaet uyt, ende aenschouwt, ³⁵ ghy dochteren Zions, den Coninck Salomo, met de Kroone ³⁶ daer mede hem sijne moeder kroonde op den dach ³⁷ sijner bruyloft, ende op den dach der vreuchde sijnes herten.

34 In dit vers wort onder den name ende heerlickheyt Salomons, die een voorbeelt op Christum geweest is, beschreven de glorie die alle kinderen Godes sullen aenschouwen op de bruyloft des Lams die voor de uytverkorene kinderen Godes bereyt is. Als wy vermaent worden uyt te gaen, daer mede wort te kennen gegeven dat het de pijne weert is, datmen wat moeyte daerom doe, gelijckmen doet om eenen Coninck in sijne triumphe te aenschouwen.

35 De dochteren Zions beteeckenen hier de Christenen, ofte de Kercke Christi, als Ies. 49.14, 22. dese worden hier vermaent, dat sy Christum (den rechten Salomon) sullen aenschouwen ende aennemen, met sijne Croone, D. in glorie ende heerlickheyt. siet Psal. 149.2. Matth. 21.5. Apoc. 6.1, 3, 5, 7.

36 Het schijnt uyt dese woorden, dat Bathseba haren sone Salomon met eene seer schoone ende cierlicke kroone vereert heeft op sijnen Bruylofts dach: ende door dese Kroone wort afgebeeldt de heerlickheyt Christi, daer toe hy verheven is door sijne Hemel-vaert, ende die hy sijne Kercke sal laten aenschouwen in den Hemel. Siet Luce 24.26. Ioh. 17.24. Phil. 2.9.

37 And. sijner onder-trouwe. T.w. doe Salomon trouwde met sijne Bruyt. Geestelicker wyse machmen hier verstaen het houwelick Christi met sijne Kercke, ’t welck geschiet als sy de predicatie des H. Euangelij met waren geloove aen-neemt, alsdan wort sy geseyt aen Christum te hylicken, 2.Cor. 11.2. Gelijck hem een Bruydegom over sijne Bruyt verheucht, alsoo verheucht hem Godt over sijn volck, siet Ies. 62.1, 5.