Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xxxiiij. Capittel.

Elihu versoeckende gehoort te worden, vers 1, etc. beschuldicht Iob, dat hy sich te rechtveerdich hielt, 5. ende de Godtvruchticheyt onnuttich achtede, 9. hy toont dat de almachtige Godt niet en kan ongerechtich zijn, 10. maer dat sijne gerechticheyt blijckt in alle sijne wercken, 19. vermaent Iob, dat hy sich vernedere voor den Heere, 31. bidt Godt, dat hy hem daer toe bequaem make, 36.

1

VOorder ¹ antwoordde Elihu, ende seyde:

1 Dat is, ving een nieuw propoost aen. Siet Iudic. 18. op vers 14. ofte, ginck voort in 't antwoorden.

2

Hooret ghy wijse, mijne woorden: ende ghy verstandige, neyget de ooren nae my.

3

^a Want de oore ² proeft de woorden: ³ gelijck het gehemelte de spijse smaeckt.

a Iob 12.11.

2 D. sy hoortse, ende brengtse tot het verstant, om daer geoordeelt te worden, hoedanige datse zijn.

3 Hebr. ende. Siet bov. 5. op vers 7. De rake wort de smaeck toegeschreven. Alsoo bov. 12.11. Prov. 24.13.

4

Laet ons kiesen voor ons ⁴ dat recht is: laet ons kennen onder ons, wat goet is.

4 Hebr. het oordeel; ofte, recht, dat is, de waerheyt, ende billickheyt, die wy in desen geheelen handel soecken moeten, verwerpende al het gene, dat valsch, ende onrecht is. Alsoo is het Hebr. woort dickwils genomen. Siet Deuter. 32.4. Iob 32.9. Psal. 37.30. Prov. 2.8. Ies. 59.8. Mich. 3.8, etc.

5

Want Iob heeft geseyt, ⁵ Ick ben rechtveerdich: ende ^{b 6} Godt heeft mijn recht wechgenomen:

5 Siet bov. 13.18. ende 23.10. ende 27.2, 6. ende 31.1, etc. alwaer Iob niet en wil seggen, dat hy gantsch sonder sonde was: want het tegendeel bekent hy bov. 14.4. maer alleen, dat hy geen godtloos mensche, nochte hypocrijt en was, gelijck sijne vrienden meenden, ende dat hy niet alleen hadde de burgerlicke gerechticheyt, maer oock der goeder conscientie.

b Iob 27.2.

6 Dese beschuldinge gedaen tegen Iob wort gestelt met sijne eygene woorden, gelijck wy de selve vinden, bov. 27.2. Doch Iob heeftse soo verstaen, dat Godt geene kennisse en nam van sijne sake; maer Elihu, dat Godt ongerechtelick tegen hem handelde. Evenwel hadde Elihu reden, om Iob te berispen, om dat hy sijne onnooselheyt soo seer voorstont, dat hy de gerechticheyt Godes scheen ongelijck te geven.

6

⁷ Ick moet liegen in mijn recht: ^{c 8} mijn pijl is smertelick ⁹ sonder overtredinge.

7 D. als ick mijn onschult verdedige, ick worde gehouden te liegen. Dit verhaelt Elihu mede als van Iob gesproken. Vergel. bov. 19.7. Anders, soude ick liegen in mijn recht?

c Iob 6.4.

8 T.w. de pijl mijnes lijdens, ende deser mijner besoeckinge, daer mede my Godt getroffen heeft. Siet bov. 6.4. Vergel. Deut. 32.23.

9 D. sonder dat ick daer toe schult hebbe.

7

Wat man isser ¹⁰ gelijck Iob? hy drinckt de bespottinge ¹¹ in als water?

10 T.w. die soo wijs, ende kloeck wil zijn, als Iob, ende nochtans sulcke redenen voortbrengt, die der bespottinge weerdich zijn, gelijck nae het oordeel van Elihu, Iob voortbracht.

11 Siet de selve gelijckenisse, bov. 15.16. ende de aenteeck.

8

¹² Ende gaet over wech in geselschap met de werckers der ongerechticheyt: ende wandelt met ¹³ godtloose lieden?

12 Hy wil seggen, dat Iob met sijne redenen ende propoosten, hem den quaden, ende godtloosen menschen gelijck maeckte, ende gemeynschap met hen hadde in het quaet spreken.

13 Hebr. lieden der Godtloosheyt. Siet bov. 11. op vers 11.

9

Want ¹⁴ hy heeft geseyt; ¹⁵ Ten baet een man niet, ¹⁶ als hy welbehagen heeft aen Godt.

14 N. Iob.

15 Hoewel Iob dese woorden in forme alsoo niet en hadde gesproken; nochtans Elihu wilse uyt sijne redenen besluyten, als uyt cap. 9.22. ende 21.8. ende 30.36, etc. maer de meyninge Iobs en was soodanich niet, al wast dat hy door het gewelt sijnes lijdens gedrongen zijnde, somtijts al te heftelick, ende te onvoorsichtelick sijne sake dreef.

16 Dat is, als sijnen lust is, Godt te dienen, ende te gehoorsamen. And. als hy een behagen heeft met Godt [te wandelen]. Dit woort is ingevoegt uyt Gen. 5.22.

10

Daerom ghy ¹⁷ lieden van verstande hooret nae my; ¹⁸ verre ^d zy Godt van godtloosheyt, ende de Almachtige van onrecht.

17 Hebr. lieden des herten, dat is, des verstants. Alsoo ond. vers 34. Siet bov. 9. op vers 4.

18 Hebr. het zy Gode verre van godtloosheyt, etc.

d Deut. 32.4. 2.Chron. 19.7. Iob 8.3. ende 36.23. Psal. 92.16. Rom. 9.14.

11

^e Want [nae] het werck des menschen ¹⁹ vergeldt hy hem: ende nae eens yeders ²⁰ wech doet hy't ²¹ hem vinden.

e Psal. 62.13. Prov. 24.12. Ierem. 17.10. ende 32.19. Ezech. 7.27. ende 33.20. Matth. 16.27. Rom. 2.6. 1.Corint. 3.8. 2.Corint. 5.10. Ephes. 6.8. Colos. 3.25. 1.Pet. 1.17. Apoc. 22.12.

19 Te weten, ofte loon nae genade, so het werck goet is, ofte straffe, nae verdienste, so het werck quaet is.

20 D. nae sijne gedachten, poogingen, woorden, ende wercken. Soo spreeckt oock Ezechiel. 7.27. ende 33.20.

21 T.w. dat hem nae Godts oordeel wedervaren, ende overcomen moet van wegen sijne wercken.

12

Oock waerlick Godt en ²² handelt niet godtlooslick: ende de Almachtige verkeert het recht niet.

22 And. en verdoemt [den onschuldigen] niet. Dergelijck invoechsel is oock Exod. 34.7.

13

²³ Wie heeft hem gestelt over de aerde? ende wie heeft de gantsche werelt geschickt?

23 Hebr. op hem bestelt, ofte bevolen, dat is, hem last gegeven, te weten, om die te onderhouden, ende te regeren. De sin is, dat niemant hem daer over gestelt en heeft, maer dat hy alle macht van sich alleen heeft. Elihu bewijst dat Godt niemant onrecht doen en kan, om dat hy is de Schepper, onderhouder, ende regeerder van alle dingen, die soo gerechtich, ende heylich is van nature, dat hy niet en kan quaet doen, ende soo hooge van heerlickheyt, dat hy niemant gehouden en is rekenschap van sijn doen te geven.

14

^f Indien hy ²⁴ sijn herte tegens ²⁵ hem settede, ²⁶ sijnen geest, ende sijnen adem soude hy tot sich vergaderen:

f Psal. 104.29. Eccles. 12.7.

24 D. ten nauwsten acht op hem wilde nemen, om het hoochste recht tegen hem te gebruycken.

25 T.w. den mensche. Siet bov. vers 11.

26 D. sijne ziele soude hy van hem konnen door de doot wechnemen, ende alsoo in dit leven een eynde met hem maken. Vergel. Psal. 26.9. ende de aenteeck.

15

²⁷ Alle vleesch soude te gelijcke den geest geven: ende de ²⁸ mensche soude ^g tot stof wederkeeren.

27 D. alle menschen. Siet Genes. 6. op vers 12.

28 Verst. het lichaem des menschen. Vergel. Genes. 3.19. Eccles. 12.7.

g Genes. 3.19. Eccles. 12.7.

16

Soder dan verstant ²⁹ [by u] is, hoort dit: neycht de ooren tot de stemme mijner woorden.

29 T.w. by u, ô Iob.

17

^h Soude hy oock, die het recht haet,

h Genes. 18.25. Iob 8.3. ende 21.22. Rom. 3.5.

[fol. 246r]

³⁰ [den gewonden] ⁱ verbinden? ende soudt ghy den ³¹ seer rechtveerdigen verdoemen?

30 Hy wil seggen, dat sulcx niet en kan geschieden. Den gewonden verbinden is, den genen, die om sijne sonden gestraft is, ende hem bekeert, weder genadich zijn, ende goet doen, het welck niet en geschiet van hem, die het recht haet. Vergel. bov. 5.18. Andere vertalen het Hebr. woort Chabasch, heerschen, ofte regeren: ende alsoo ist genomen van eenige, Ies. 3.7. want de Overste hebben de macht om de ondersaten te bedwingen, ende in banden te leggen. De sin is, dat hy, die de geheele werelt regeert, niet en kan ongerechtich zijn.

i Iob 5.18.

31 Hebr. geweldich, krachtich. D. die aldermeest, ende ten hoochsten rechtveerdich is.

18

³² Soudemen tot eenen Coninck seggen, Ghy ³³ Belial; tot de Princen, Ghy godtloose?

32 D. Ist niet geoorloft eenen Coninc, ofte Prince alsoo toe te spreken, hoe veel te min van Godt alsoo te spreken? And. soudet ghy hem [te weten Godt] verdoemen, als hy tot een Coninck seyt. Ghy boeve, etc. Het woort verdoemen wort hier weder ingevoecht uyt het vers 17.

33 Siet van dit woort Deut. 13. op vers 13.

19

[Hoe dan tot ³⁴ dien], die ³⁵ het aengesichte der Vorsten ^k niet aen en neemt, ende de rijcke voor den armen niet en kent? want sy zijn alle sijner handen werck.

34 T.w. Godt.

35 Siet van dese maniere van spreken. Lev. 19. op vers 15.

k Deut. 10.17. 2.Chron. 19.7. Iob 37.24. Actor. 10.34. Rom. 2.11. Galat. 2.6. Ephes. 6.9. Colos. 3.25. 1.Petr. 1.17.

20

In een oogenblick ³⁶ stervense, selfs ³⁷ ter middernacht wort ³⁸ een volck geschuddet, dattet ³⁹ doorgaet: ⁴⁰ ende de machtige wort wechgenomen ⁴¹ sonder hant.

36 N. rijcke, ende arme, edele, ende onedele, stercke, ende swacke, ende dat alst Godt belieft door sijne macht, die niemant wederstaen en kan, ende nae sijne gerechticheyt, die niemant en vermach te weder-spreken, ofte te controleuren.

37 Dat is, onverwacht, ende alsse sekertst meenen te wesen. Siet Exod. 12.29. 2.Reg. 19.35.

38 D. geheele volckeren worden door Godts kracht, ende oock rechtveerdichlick uyt haer lant, welvaren, ende staet, vervoeret, ende wech gerucket.

39 Dat is, te gronde gaet.

40 Hebr. sy nemen den stercken wech, T.w. de Engelen, ofte Dienaren Godts. siet bov. 4. op vers 18.

41 D. sonder menschelicke hant, ende volgens door de kracht Godts.

21

Want ^l sijne oogen zijn op yeders ⁴² wegen: ende hy siet alle sijne treden.

l 2.Chron. 16.9. Iob 31.4. Psal. 34.16. Prov. 5.21. ende 15.3. Ier. 16.17. ende 32.19.

42 D. wercken. siet Genes. 6. op vers 12.

22

^m Daer ⁴³ en is geene duysternisse, ende daer en is geene ⁴⁴ schaduwe des doots: dat aldaer de werckers der ongerechticheyt sich verbergen mochten.

m Psal. 139.12. Amos 9.2, 3. Hebr. 4.13.

43 Vergel. bov. 26.6.

44 Siet bov. 12. op vers 22.

23

Gewisselick ⁴⁵ hy en legt den mensche niet ⁴⁶ te veel op; ⁴⁷ dat hy tegen Godt in't gerichte soude mogen treden.

45 T.w. Godt.

46 D. te veel straffe, gaende boven de verdiensten sijner sonden.

47 D. dat de mensche soude mogen oorsake hebben, om tegen Godt van ongelijck te klagen, ende hem in het gerichte te willen betrecken; gelijck Iob gedaen hadde. Siet bov. 13.3. ende 16.21. ende 23.3, 4.

24

Hy vermorselt de geweldige ⁴⁸ datmen 't niet doorsoecken en kan; ende stelt andere in hare plaetse:

48 Hebr. sonder doorsoeckinge; dat is, sonder datmen uyt vinden, ende rekenen kan, hoe vele dat hy deser geweldige vernieticht; ofte doorgronden de redenen deser sijner oordeelen. Vergel. bov. 5.9. ende 9.10. ende ond. 36.26.

25

Daerom [dat] hy hare wercken kent; ⁴⁹ so keert hyse des nachts om, ende sy worden verbrijselt.

49 D. hy verderftse onversiens, ende alsse meenen in hare ruste te wesen. Siet bov. vers 20. And. hy verandert den nacht, daer mede sy hare sonden meenden te bedecken, inden dach diese te voorschijne brengt: ofte, so keert hy op [hen] den nacht; dat is, allerley elende, tegenheyt, ende qualick varen.

26

Hy ⁵⁰ kloptse t' samen ⁵¹ als godtloose, in ⁵² een plaetse, [daer] aenschouwers zijn:

50 D. drucktse t'samen, slaetse, smijtse: T.w. door sijne rechtveerge straffen.

51 Ofte, voor godtloose. Hebr. in plaetse van godtloose, gelijckse oock soodanige zijn.

52 Hebr. inde plaetse der sienden; dat is, in eene openbare plaetse, daer haer straffe van velen kan gesien worden, op dat de aenschouwers door haer exempel geleert mochten worden haer leven te beteren.

27

Daerom datse van achter ⁵³ hem afgeweken zijn; ⁿ ende geene ⁵⁴ sijner wegen verstaen en hebben:

53 T.w. Godt.

n Psal. 28.5. Iesa. 5.12.

54 Siet Gen. 18. op vers 19.

28

Op dat hy ⁵⁵ op hem het geroep des armen brenge; ende het geroep der elendigen verhoore.

55 D. op elck een van hen, de straffe diese verdient hebben, mits den armen soo te verdrucken, dat hy genootsaeckt is geweest tot Godt te roepen.

29

⁵⁶ Als hy stillet, wie sal dan ⁵⁷ beroeren? als hy het aengesichte ⁵⁸ verbergt, ⁵⁹ wie sal ⁶⁰ hem dan aenschouwen, ⁶¹ soo wel ⁶² voor een volck, als voor eenen mensche ⁶³ alleen?

56 Hy toont Godes kracht vereenicht met sijne genade, ende gerechticheyt, om dat niemant en kan beroerte maken, daer Godt na sijne goedicheyt stilte verleent, ende om dat niemant hem helpen en kan, tegen wien Godt vergramt is.

57 D. onruste verwecken.

58 T.w. van den mensche; dat is, als hy sijne genade, segen, ende hulpe van hem treckt. Siet Deut. 31. op vers 17.

59 T.w. van de gene, daer op Godt seer vergramt is: van de welcke in de voorgaende verssen gesproken is.

60 Te weten Godt; dat is, sich voor Godt vertoonen, te weten, door het gebedt, om troost, ende bystant te versoecken. Vergel. de maniere van spreken met Psal. 34.6.

61 D. het gene ick verhale van Godt, is waerachtich, niet alleen ten aensien van een mensche in 't bysonder, maer oock van geheele volckeren in't gemeen, dien hy kan, ofte ruste verleenen, ofte sijn aengesichte verbergen.

62 Het Hebr. woordeken is in desen sin gebruyckt, Genes. 37.8. ond. vers 36. ende 42.8. Psal. 32.6.

63 Alsoo wort het Hebr. woordeken genomen, Ezr. 4.3. Psal. 33.15. Hos. 11.7.

30

⁶⁴ Op dat de ⁶⁵ huychelachtige mensche niet [meer] en regere; [ende] geene ⁶⁶ stricken des volcks en zijn.

64 Hy toont dat Godt sijn aengesichte verbercht, niet alleen voor gemeene lieden, maer oock voor de groote Heeren, ende Regeerders der selver.

65 Siet wat een huychelaer zy, bov. 8. op vers 13.

66 D. geen overlast, tyrannye, ende gewelt, daermede hy sijne ondersaten soude quellen, ende verdrucken. And. van wegen, ofte, uyt oorsake van de stricken des volks; te weten, daermede hy het selve verdrucken soude.

31

Sekerlick, heeft ⁶⁷ hy tot Godt geseyt? Ick hebbe [uwe straffe] verdragen, ick en sal 't ⁶⁸ niet verderven.

67 T.w. Iob. want tot desen keert hem Elihu, om hem te vermanen tot sijnen schuldigen plicht over het gene, dat hy van Godt, ende tot Godt spreken moeste, in plaetse van tegen sijne oordelen klachtich te vallen, gelijck hy hem verweten hadde gedaen te hebben, bov. vers 5.

68 D. in dese mijne sake, ende gantsche leven en sal ick niet doen, noch met woorden noch met wercken, dan dat recht, ende behoorlick is: ofte, ick en sal de [sake] dat is, desen mijnen handel met Godt niet verderven, te weten, met mijn onschult al te seer te verdedigen, gelijck ick gedaen hebbe: ofte, ick en sal uwe wetten niet verderven, te weten, mits de selve te overtreden. And. hebbe ick wechgenomen ick en sal geen pant nemen. als of hy seyde: heb ick pant genomen, ick en sal 't niet meer doen. Vergel. bov. 22.6.

32

Behalven [dat] ⁶⁹ ick sie, ⁷⁰ leert ghy my: heb' ick onrecht gewrocht, ick en sal't ⁷¹ niet meer doen.

69 T.w. aengaende mijne sonden.

70 T.w. dat my van mijne sonden noch onbekent is; dat is, maeckt my bekent mijne verborgene gebreken, vergel. Psal. 19.13.

71 T.w. my te vergrijpen.

33

Sal 't ⁷² van u zijn, hoe ⁷³ hy yet vergelden sal, dewijle ghy ⁷⁴ [hem] versmaet? ⁷⁵ soudt ghy dan verkiesen, ende niet ick? ⁷⁶ wat weet ghy dan? spreeckt.

72 D. sal het aen u staen, nae u gevoelen, ende goetduncken gaen, hoe Godt het quade met straffen vergelden sal, ofte het goede met weldaden. Sal hy u moeten raet vragen, om te weten hoe hy dat wel doen sal? Elihu spreeckt Iob toe.

73 T.w. Godt.

74 Naeml. Godt over sijne regeringe, waer door hy de goede ende quade wercken vergelt.

75 Dit zijn de woorden Godts, in wiens persoone Elihu die voortbrengt. De sin is, soudt ghy dan, ô Iob, my voorschrijven de wijse hoe ick straffen, ende segenen sal, ende niet ick?

76 Hier spreeckt Elihu in sijn eygen persoon tot Iob, als of hy seyde, Wat hebt ghy hier tegen te seggen, spreeckt uyt, antwoordt. Doch sommige stellen dit vers aldus, Sal hy vergelden 'tgene van u is? dewijle ghy [de kastijdinge] versmaedt. Wanneer ghy't verkoost, ick en soudet evenwel niet doen, etc.

34

⁷⁷ De lieden van verstande sullen ⁷⁸ met my seggen, ende een wijs man sal ⁷⁹ nae my hooren:

77 Hebr. de lieden des herten. Herte voor verstant. Alsoo bov. vers 10.

78 De Hebr. letter Lamed beteeckent somtijts met, als Genes. 46.26. Exod. 34.12. Num. 18.11.

79 D. dit my toestemmen, ofte hier in my gelijck geven.

35

[Dat] Iob niet met wetenschap gesproken en heeft, ende sijne woorden niet met kloeck verstant geweest en zijn.

36

⁸⁰ Mijn Vader, laet Iob ⁸¹ beproeft worden ⁸² tot den eynde toe, om [sijner] ⁸³ antwoorden wille onder de ⁸⁴ ongerechtige lieden.

80 T.w. die in den hemel zijt; dat is, ô mijn Godt. And. mijne begeerte is dat Iob beproeft worde.

81 T.w. door kruys, ende tegenspoet. Siet Genes. 22. op vers 1.

82 D. tot de voleyndinge van het werck sijner besoeckinge, namelick als sijne godtvruchticheyt ten vollen blijcken sal door eene oprechte bekentenisse sijner sonden. And. tot de overwinninge toe; dat is, tot dat hy Godt als sijnen overwinner de eere geve, ende ophoude soo qualick te spreken. Ofte aldus: sal Iob beproeft worden tot den eynde toe? als of hy vreesde dat Iob door al te langduerige beproevinge soude sijne sonden vermenichvuldigen.

83 D. propoosten die hy met antwoorden voortbrengt.

84 Hebr. lieden der ongerechticheyt; dat is, als zijnde een der ongerechtige lieden, die Godts oordeelen tegen spreken: ofte, met de ongerechtige lieden; dat is, zijnde in sijn doen haren metgeselle. And. voor de ongerechtige; te weten, als hare voorsprake zijnde.

37

Want tot sijne ⁸⁵ sonde soude hy noch ⁸⁶ overtredinge byvoegen; hy soude onder ons ⁸⁷ in de handen klappen: ende hy soude sijne redenen vermenichvuldigen tegen Godt.

85 D. de misdaet, die hy tot nu toe gedaen heeft, door misverstant, ende dwalinge.

86 D. sijne sonden vermenichvuldigen.

87 Als of hy ons met sijne disputen overwonnen hadde. Siet bov. 27. op vers 23. ende vergel. 1.Reg. 9. op vers 8. Sommige verstaen het alsoo, dat hy haer tot dispuyt beroepen, ende borch-tocht aengaen wilde. Vergel. bov. 17.3.