Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xxiiij. Capittel.

Alsoo Eliphaz gedreven hadde, dat Godt t'allen tijden alle godtloose gestraft hadde, wort hy van Iob wederleyt met de algemeyne ervarentheyt der vroomen, vers 1. Iob verhaelt de boose wercken der godtloosen, 2. mitsgaders hare gemackelicke doot, 19. hoewelse geweldigers zijn, 21. maer dat Godt gerechtich is, die haer doen siet, ende straft, 23. Dit al wil hy houden staende, 25.

1

¹ WAerom en souden vanden Almachtigen ² de tijden niet ³ verborgen zijn, dewijle sy, ⁴ die hem kennen, ⁵ sijne dagen niet en sien?

1 De sin is, so Godt van het beginsel der werelt af de boose hier altijt heeft gestraft, gelijck Eliphaz boven 22. versen 15, 16. geseyt heeft, dat soude openbaerlick gebleken hebben: maer 't en heeft niet gebleken: want het belieft Godt de tijden sijner straffen te verbergen. So is dan het seggen van Eliphaz onvast.

2 D. de straffen, die op sekere tijden van Godt bestemt over de boose, gesonden worden.

3 Te weten, voor de menschen. Siet Act. 1.7.

4 Dewelcke zijn de ware geloovige, ende godtvreesende.

5 T.w. in de welcke Godt hier de godtloose straft. Soo wort de dach des Heeren genomen voor den dach in den welcken hy sijne oordeelen uytvoert. Ies. 2.12. ende 13.6. Ierem. 46.10. Ioel 2.11. Vergel. boven 20.28. Proverb. 6.34. ende 11.4. alwaer sy genoemt zijn dagen van Godts toorn, wrake, ende verbolgentheyt. sommige nemen't in het gemeyn van de dagen der vergeldinge over goede ende quade.

2

⁶ Sy ^a tasten ⁷ de lant-palen aen; de kudde roovense, ende ⁸ weydense.

6 T.w. de godtloose. Iob geeft reden, waerom hy geseyt hadde, dat de tijden van de straffen des Almachtigen verborgen zijn, die hy tegen de boose in den tijt, die hem alleen bekent is, uytvoert.

a Deut. 19.14. ende 27.17. Prov. 22.28. ende 23.10.

7 T.w. de lantpalen van hare naesten, die sy met gewelt innemen, om hare erven wijder uyt te breyden. Siet Deuter. 19.14. ende 27.17. Prov. 22.28.

8 T.w. openbaerlick in haer eygen lant, ofte selfs in het lant datse haren naesten ontnomen hebben, ende dat, sonder van yemant vreese te hebben, ofte gestraffet te worden.

3

Den ezel der weesen drijvense wech, den osse eener weduwe ⁹ nemen sy te pande.

9 'T welck Godt verbiedt, Exod. 22.26. Deut. 24.6, 10, 12, 13, 17.

4

Sy doen de nootdurftigen ¹⁰ wijcken vanden wech: t'samen ^b versteken sich de elendige des lants.

10 Te weten, door haren hoochmoet, wrevel, ende het gewelt datse over al plegen, ende dat de elendige ontsien.

b Prov. 28.28.

5

Siet, sy zijn ¹¹ wout-ezelen in de woestijne; sy gaen uyt tot haer werck, makende hen vroech op ten roove: ¹² 't vlacke velt is ¹³ hem tot ¹⁴ spijse, [ende] den ¹⁵ jongeren.

11 Dat is, als wout-ezelen, die onder het wilt gedierte seer wilt, ontemmelick, ende wreet zijn. Vergel. Genes. 16.12. ond. 35.8. Ierem. 2.24. Hos. 8.9.

12 And. wildernisse.

13 T.w. den boosen, ende geweldigen.

14 Hebr. broot.

15 Dat is, sijne kinderen, huysvolck, ende knechten, die hen in't rooven ten dienste staen.

6

Op den velde ¹⁶ maeyense ¹⁷ sijn voeder: ende den wijn-berch des ¹⁸ godtloosen lesen sy af.

16 T.w. sijne jongers, ofte arbeyts-lieden.

17 T.w. des godtloosen; D. daermede hy hem voedet.

18 Die hen onbeloont laet. Anders kan dit vers aldus vertaelt worden: op het velt, te weten, dat hen niet toe en komt; maeyen sy elck sijn voeder, ofte, des selven, te weten, ackers voeder: ende, ofte ja den wijnberch des godtloosen lesen sy af, te weten, dien sy voor godtloos houden, ofte, soodanich inder waerheyt is, maer dien sy niet meer, dan de vroome, sparen en willen. ofte hy naemt den wijnberch des godtloosen, den welcken de godtloose berooft, ende sijnen naesten ontweldicht. And. aldus: ende de godtloose leset den wijnberch af, T.w. van andere.

7

Den ¹⁹ naeckten laten sy vernachten sonder kleedinge; die geen decksel en [heeft] tegen de koude.

19 T.w. dach-looner, ofte dach-wercker, dien sy loon schuldich zijn.

8

Vanden stroom ²⁰ der bergen ²¹ wordense nat, ende ²² sonder toevlucht zijnde, ²³ omhelsense de steen-rotzsen.

20 D. die van de bergen afloopt.

21 T.w. de voorgemelde dach-looners, ende arbeyds-luyden.

22 D. sonder vertreck-plaetse, daerse in den tijt des regens, ende onweders sich souden mogen bergen.

23 Dat is, om vry te zijn van het ongemack der lucht, van koude, wint, ende vochticheyt, kruypense in de speloncken, die hier ende daer in de steenrotzsen zijn.

9

²⁴ Sy rucken het weesken ²⁵ vande borst, ende ²⁶ [dat] over den armen is, nemen sy te pande.

24 Te weten, de godtloose.

25 T.w. om de moeder tot haer slavisch werck voort te jagen: ofte, om het weesken tot een slave te maken, ende daer na selve te gebruycken, ofte, daer voor te verkoopen.

26 D. sijne kleedinge, ofte sijn decksel.

10

^c Den ²⁷ naeckten doen sy wechgaen sonder kleet; ²⁸ ende hongerich [die] garven dragen.

c Levit. 19.13.

27 T.w. arbeyder, ofte dach-wercker, gelijck het blijckt uyt het volgende. Vergel. bov. vers 7.

28 and. ende sy zijn hongerich, [die] garven ofte schooven dragen, te weten, de schooven der godtloose tyrannen.

11

Tusschen ²⁹ hare ³⁰ mueren perssen ³¹ sy olye uyt; treden de wijn-perssen, ende ^d zijn dorstich.

29 T.w. der boosen.

30 D. woon-plaetsen.

31 T.w. de arme, ende nootdurftige wercklieden, van de welcke siet bov. vers 5, 7, 10.

d Deut. 25.4. Iac. 5.4.

12

Uyt de stadt ³² suchten de lieden, ende de ziele der verwondden schreeuwt uyt: nochtans en beschickt Godt niet ³³ ongerijmts.

32 Het hebreeusch woort beteeckent eygentlick het suchten, ende kermen der gener, die verdruckt zijn. siet Exod. 2.24. ende 6.4. Ezech. 30.24.

33 Siet bov. 1. op vers 22. De sin is, hoe wel Godt dese ongerechticheden laet geschieden, so en doet hy nochtans niet onbetamelicks, ende dat eenige berispinge onderworpen zy.

13

Sy zijn onder de wederstrevers des ³⁴ lichts; sy en kennen ³⁵ sijne wegen niet: ende sy en blijven niet op sijne paden.

34 Soo wel van het gene, dat aengeboren is, als van het gene dat gekregen wort uyt Godes woort, ende de aenschouwinge sijner wercken.

35 Siet Gen. 18. op vers 19.

14

Met ³⁶ het licht staet de moorder op, ^e doodt den armen, ende den nootdurftigen: ende des nachts is hy als een dief.

36 T.w. des daechs. Siet bov. 17.12. ende de aenteeckeninge.

e Psal. 10.8, 9.

15

^f Oock neemt de ooge des overspeel-

f Prov. 7.8, 9.

[fol. 242r]

ders de ³⁷ schemeringe waer, ³⁸ seggende; ^g Geen ooge en sal my sien: ende ³⁹ hy legt een ⁴⁰ decksel op het aengesichte.

37 Verst. de avont-schemeringe, van de welcke siet, 2.Reg. 7. op vers 5.

38 T.w. by hem selven, dat is, denckende in sijn herte. Siet Genes. 20. op vers 11.

g Psal. 10.11.

39 D. hy vermomt sijn aengesichte, om niet gekent te worden.

40 Hebr. eygentlick, verberginge.

16

In de duysternisse doorgraeft ⁴¹ hy de huysen, [die] ⁴² sy hen 's daechs ⁴³ afgeteeckent hadden: ^h sy ⁴⁴ en kennen het licht niet.

41 T.w. de moorder, van de welcke gesproken is vers 14.

42 T.w. de moorder met sijne metgesellen.

43 D. die sy loerende op hares naesten goet, gemerckt hadden, om de selve des nachts te doorbreken, ende te overweldigen.

h Iob 38.15. Iohan. 3.20.

44 Niet kennen, heet hier niet begeeren, nochte soecken, maer haten, ende vlieden, om niet betrapt, ende ontdeckt te worden. Vergel. Ierem. 8.7. Rom. 3.17.

17

Want de morgenstont is ⁴⁵ hen t'samen ⁴⁶ de schaduwe des doots: alsmense kent, zijnse [in] de ⁴⁷ schricken van des doots schaduwe.

45 D. hen allen.

46 Verstaet als de schaduwe des doots, de welcke seer schrickelick, ende vreeselick is, ja als de doot selve. Soo in't volgende. Vergel. bov. 3. op vers 5. ende 10. op vers 21.

47 Dat is, sulcke schricken, als uyt des doots schaduwe voortkomen.

18

⁴⁸ Hy is ⁴⁹ licht op het vlacke der wateren; ⁵⁰ vervloeckt is ⁵¹ haer deel op der aerde: hy en wendt sich niet tot ⁵² den wech der wijngaerden.

48 Naeml. de boose.

49 D. wacker, rap, snel, te weten, om ter zeewaert in met schepen de vlucht te nemen, so hy in sijne diefte betrapt is, ofte om daer in op roof te leven. ofte, nae sommiger gevoelen, datse in't verrichten harer dieverye soo snel ende wacker zijn, als de schepen te water.

50 De wooningen, die de straetschenders te lande hebben, zijn gemeenlick onvruchtbare, woeste, wilde ende ongebouwde plaetsen. Soodanich lant wort vervloeckt geheten, Genes. 3.17. daer en tegen een wel bearbeydt, ende vruchtbaer lant gesegent, Genes. 27.27. ofte, verstaet in't gemeen, datse van Godt en alle menschen, met al datse hebben, vervloeckt zijn.

51 Verst. het deel der boosen: van de welcke hy hier spreeckt in't veelvoudich getal, daer hy nochtans van de selve in't voorgaende, ende volgende deses vers maer het eenvoudige gebruyckt. 'T is eene veranderinge des getals. Alsoo onder vers 23. ende 32.8. Vergel. bov. 21. op vers 10.

52 Verst. den gemeenen wech, die door het gebouwde, ende bewoonde lant gaet, ende van velen betreden wort.

19

⁵³ De droochte, mitsgaders de hitte, nemen de sneeuw-wateren wech; [alsoo] het graf [de gene die] gesondiget hebben.

53 D. gelijck de sneeu-wateren, die scherp, ende doordringende zijn, op eene dorre aerde gevallen zijnde, door de hitte des daechs lichtelick indrincken, ende verteert worden; alsoo gaen vele sondaren soetkens uyt, wanneer haren sterfdach gekomen is, sonder lange onder vele smerten te quelen. Hy beschrijft aldus de uyterlicke geluckicheyt, die de godtloose in haer sterven, nae des werelts aensien hebben.

20

De ⁵⁴ baer-moeder vergeet sijner, ⁵⁵ het gewormte is hem soet, ⁵⁶ sijns en wort niet meer gedacht: ende ⁵⁷ het onrecht wort gebroken als een hout.

54 Dat is, sijne moeder, die hem, namelick, den godtloosen in haren lijve gedragen, ende ter werelt gebracht heeft, sal sijns niet meer gedencken: soo wel om de groote sonden, die hy in sijn leven heeft bedreven, als oock om dat hy daer om van de vroome sal ongeacht blijven.

55 Dat is, de doodt, die de wormen in de lichamen voortbrengt, is hem gemackelick, ende als een soeten slaep, om datse den lichamen, voor het toekomende gerichte, geene smerte aen en doet. Vergel. bov. 21.33.

56 D. men laet hem daer hy is, sonder op hem meer te dencken, so dat sijn lichaem in den grave neffens andere met vrede gelaten wort.

57 D. de ongerechtige. Alsoo Psal. 107.42. item Prov. 13.6. sonde, voor sondaer. Prov. 14.1. dwaesheyt, voor dwase. siet oock ond. 35. op vers 13. De sin is, dat de gene, die verkeertheyt, ende boosheyt plegen, dickwils gemackelick sterven, gelijck wanneer een dorre hout haestelick, ende lichtelick in stucken gebroken wort, sonder groote moeyte, ofte arbeyt.

21

De onvruchtbare [die] niet en baert, ⁵⁸ teert hy af: ende de weduwe en doet hy niet goets.

58 In sulcken sin is het hebreeusch woort gevonden, Psal. 49.15. ende 80.14. Ier. 2.16. ende 6.3. ende 11.6. afteeren, is hier genomen voor quellen, moeyelick vallen, beleedigen, quaet doen, ofte vermorselen: gelijck oock het woort van andere vertaelt wort.

22

Oock ⁵⁹ treckt hy ⁶⁰ de machtige door sijne kracht: ⁶¹ staet hy op, so en ⁶² ismen des levens niet seker.

59 T.w. onder sijn gewelt. Hy spreeckt van den godtloosen gewelt-drijver.

60 D. die vermogen hebben, ofte door staet, ofte door rijckdom, ofte door vrienden, ofte door des lichaems sterckte. Volgens de boose tast aen, niet alleen de geringe, arme, verlatene, ende swacke, maer oock die door eenich aensien macht hebben. Vergel. bov. 9.24.

61 D. van dat hy des morgens opgestaen is, gaet hy voort met sijnen moetwille, datmen schade, ja den onderganck te vreesen heeft. And. verheft hy sich, te weten, om de machtige te beschadigen.

62 Hebr. en gelooftmen niet in 't leven. Siet sulcke maniere van spreken oock Deut. 28.66. siet in d'aenteeck. aldaer.

23

⁶³ Stelt ⁶⁴ hem [Godt] ⁶⁵ in gerusticheyt, so steunt hy daer op: nochtans zijn sijne ⁶⁶ oogen op ⁶⁷ hare wegen.

63 And. geeft hem [Godt] dat ter gerusticheyt [dient], daer op hy steunt.

64 T.w. den godtloosen.

65 D. in welstant deses levens.

66 Verstaet Godts oogen.

67 T.w. der godtloosen, op dat hyse straffe in dit leven, ofte in het toecomende. Verstaet door dese wegen haer voornemen, woorden, ende daden.

24

⁶⁸ Sy zijn een weynich [tijts] verheven, daerna en isser niemant van hen; sy worden nedergedrucket, gelijck alle [andere] wordense ⁶⁹ besloten: ende gelijck ⁷⁰ de top eener are wordense ⁷¹ afgesneden.

68 Iob bekent wel, dat de macht, ende heerlickheyt der boosen niet lange en duert, overmits het leven der menschen hier kort is, maer verklaert met eenen, dat haren doot niet en verschilt uytterlick van anderer menschen doot, ja meest sonder lanckduerige quellinge hen overkomt. Vergel. Eccl. 2.16.

69 T.w. in 't graf.

70 Hebr. het hooft.

71 D. seer haest, lichtelick, ende als sonder arbeyt, ende daerom oock sonder des godtloosen groote smerte.

25

^27[72] Indien't nu soo niet en is, wie sal my leugenachtich maken, ende mijne reden tot niet brengen?

27[72] D. Somen meynt, dat mijn seggen niet waerachtich en is.