Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xxj. Capittel.

Iosaphat sterft, ende sijn soon Ioram regeert, vers 1, etc. die sijne broeders vermoort, 2. sijne godtloose regeringe, 5. De Edomiten, ende Libna vallen van hem af, 8. ende achtervolgende een schrift Elie, 12. wort hy van de Philistijnen, ende Arabiers gequelt, die syn huys plunderen, sijne sonen, ende wijven wech nemen, 16. Daer toe wort hy met eene ongeneselicke kranckheyt geplaegt, daer van hy sterft, 18. ende wort begraven sonder gewoonlicke eere, 14.

1

^a DAerna ¹ ontsliep Iosaphat met sijne vaderen, ende wert begraven by sijne vaderen inde ² stadt Davids: ende sijn sone Ioram wert Coninck in sijne plaetse.

a 1.Reg. 22.51. 2.Reg. 8.16

1 D. sterf. Breeder verklaringe deser maniere van spreken, siet Deuter. 31. op vers 16. ende 1.Reg. 1. op vers 21.

2 Siet 1.Reg. 2. op het vers 10.

2

Ende hy hadde broederen, Iosaphats sonen, Azaria, ende Iehiël, ende Zecharia, ende Azariahu, ende Michaël, ende Sephatia: dese alle waren sonen Iosaphats des Conincks ³ Israëls.

3 D. vande twee stammen Israels, Iuda, ende Benjamin, ende der steden, die van het Coninckrijcke Israels onder Iuda sorteerden: van de welcke siet boven 13.19. ende 15.9. ende 19.4. alsoo worden Iosaphats Heeren genaemt Vorsten Israels ond. vers 4. siet oock bov. 15. op vers 17. ende ond. 23. op vers 2.

3

Ende haer vader hadde hen vele gaven gegeven van silver, ende van gout, ende van ⁴ uytgelesene kostelicheden, met vaste steden in Iuda: maer het Coninckrijcke gaf hy Ioram, om dat hy de ⁵ eerst geboren was.

4 Siet van het Hebreeusch woort Gen. 24. op vers 53.

5 Want tot het recht der Eerst-geboorte behoorde oock de heerschappye over sijne broederen. Siet Genes. 25. op vers 31. Ende is hier uyt af te nemen, dat Iosaphat in't verkiesen van sijnen successeur meer gesien heeft op de wet Godts, Deut. 22.15. dan op de bequaemheyt des persoons, die godtloos was door sijne godtloose huys-vrouwe, ond. vers 6. ende niet soo goet als sijne broederen, vers 13.

4

Als Ioram tot het Coninckrijcke sijns vaders opgekomen was, ende sich versterckt hadde, so doodde hy alle sijne broederen met den sweerde: mitsgaders oock [eenige] vande Vorsten ⁶ Israëls.

6 Siet bov. op vers 2.

5

^{b 7} Twee en dertich jaer was Ioram out, doe hy Coninck wert: ende hy regeerde ⁸ acht jaren te Ierusalem.

b 2.Reg. 8.17.

7 Hebr. Een soon van twee-en-dertich jaer.

8 T.w. daer in gerekent zijnde de jaren die hy met sijn vader geregeert heeft. want hy heeft eenen tijt lanck de plaetse sijns vaders bewaert. siet 1.Reg. 22. op vers 42. ende 2.Reg. 8. op vers 16.

6

Ende hy ⁹ wandelde inden wech der Coningen Israëls, gelijck als het huys Achabs dede; want hy hadde ¹⁰ de dochter Achabs tot eene vrouwe: ende hy dede ¹¹ dat quaet was inde oogen des HEEREN.

9 D. hy volchdese na in hare afgoderye, ende godloosheyt. Alsoo 2.Reg. 16.3. ende onder 28.2, etc.

10 Genaemt Athalia onder 22.2. van welcker afgodische godloosheyt, boosheyt, ende tyrannie, siet in het selve capit. 22. versen 3, 10. ende cap. 24.7.

11 Verstaet voornamelick afgoderye, ende tyrannye. Siet 1.Reg. 11. op vers 6.

7

Doch de HEERE en wilde het ¹² huys Davids niet verderven, om des verbonts wille, ^c dat hy met David gemaeckt hadde: ende gelijck als hy ^d geseyt hadde, hem, ende sijnen sonen ¹³ t'allen dagen een ¹⁴ lampe te sullen geven.

12 D. het geslachte, ende de nakomelingen Davids. Siet 1.Reg. 14. op vers 10.

c 2.Sam. 7.12. 1.Reg. 11.36. Psal. 132.11, 17.

d 1.Reg. 11.36.

13 Siet 2.Sam. 7. op vers 13.

14 Siet 1.Reg. 11. op vers 36.

8

^e In sijne dagen ¹⁵ vielen de Edomiten af van onder ¹⁶ het gebiet van Iuda: ende sy maeckten over hen eenen Coninck.

e 2.Reg. 8.20.

15 Ende alsoo wert vervult de Prophetie van Isaac. Gen. 27.40.

16 Hebr. hant. Dat is, gebiet, gewelt; waer onder David hen gebracht hadde, 2.Sam. 8.14.

9

Daerom tooch Ioram ¹⁷ voort met sijne Overste, ende alle de wagenen met hem: ¹⁸ ende hy maeckte sich des nachts op, ^f ende sloech de Edomiten, die rontom hem waren, ende de Overste der wagenen.

17 Te weten, nae Sair, eene plaetse in Idumea gelegen, 2.Reg. 8.21.

18 Hebr. hy was sich op-makende, ofte, hy was op-staende.

f 2.Reg. 8.21.

10

^g Evenwel vielen de Edomiten af van onder het gebiedt van Iuda, ¹⁹ tot op desen dach; doe, ter selver tijt, ²⁰ viel Libna af van onder sijn gebiedt: want hy den HEERE den Godt sijner vaderen ²¹ verlaten hadde.

g 2.Reg. 8.22.

19 D. welcken af-val duert tot op desen dach. Verst. den tijt van de Babilonische vervoeringe. Alsoo 1.Chron. 4. vers 41.

20 Siet 2.Reg. 8. op vers 22.

21 T.w. door grouwelicke afgoderye, die hy niet alleen selve en pleechde, maer daer toe hy oock sijne ondersaten openbaerlick, ende met gewelt bedwong. Siet het volgende vers.

11

Oock maeckte hy ²² hoochten op de bergen van Iuda: ende hy dede de inwoonderen van Ierusalem ²³ hoereren, ja hy dreef Iuda [daer toe].

22 Siet Levit. 26. op vers 30.

23 D. afgoderye bedrijven, de welcke is de geestelicke hoererye, alsoo ond. vers 13. Siet Levit. 17. op vers 7. ende 20. op vers 5.

12

So quam ²⁴ een schrift tot hem vanden Propheet Elia, seggende: Alsoo seyt de HEERE, de Godt uwes vaders Davids; om dat ghy ²⁵ inde wegen uwes vaders Iosaphats, ende inde wegen van Asa den Coninck van Iuda niet gewandelt en hebt:

24 Verst. een schrift geschreven van den Propheet Elia, als Iosaphat noch leefde, voor wiens doot Elia al inden Hemel opgenomen was, gelijck af te nemen is, uyt 2.Reg. 3.11. Hier in hadde Elia gepropheteert van den staet des rijcks Iuda onder Ioram; gelijck de man Godts, die te Bethel quam, lange tijt te vooren van den Coninck Iosia gepropheteert heeft. 1.Reg. 13.2. ende Iesaias van Cyrus, capit. 44. ende 45. ende Daniel van de Monarchien, ende Coninckrijcken der aerde, Dan. 2. ende 7, etc. Ten ware sake dat men meynde dat dit een ander Elias zy geweest als de Thisbiter.

25 Siet 1.Reg. 15. op vers 26.

13

Maer hebt gewandelt inden wech der Coningen Israëls, ende hebt Iuda, ende de inwoonderen van Ierusalem doen hoereren, ²⁶ achtervolgende het hoereren van het huys Achabs: ende oock uwe broederen, van uwes vaders huys, gedoodt hebt, die beter waren dan ghy.

26 Ofte, gelijck het huys Achabs [Israel] heeft doen hoereren.

14

²⁷ Siet de HEERE ²⁸ sal [u] plagen met eene groote plage aen u volck, ende aen uwe kinderen, ende aen uwe wijven, ende aen al uwe have.

27 Siet de vervullinge deses dreygements, ond. vers 16, etc.

28 Dese maniere van spreken wort vol, ende sonder invoegsel gevonden, onder vers 18. And. de Heere sal u volck, ende uwe kinderen, etc. met eene groote plage plagen.

15

Ghy sult oock in ²⁹ groote kranckheden zijn, door de kranckheyt uwer ingewanden, tot dat uwe ingewanden uytgaen van wegen de kranckheyt, ³⁰ jaer op jaer.

29 Ofte, vele.

30 Hebr. Dagen op dagen. dat is, jaer op jaer, te weten, twee jaren. want dese waren de gesette tijt deser sieckte, ond. vers 19. het woort dagen, is somtijts voor een vol jaer genomen, hebbende alle sijne dagen, Alsoo onder vers 19. Siet Levit. 25. op vers 29. Andere verstaen dit alsoo, dat dese sieckte hem dagelicx overvallen soude.

16

So verweckte de HEERE tegen Ioram den ³¹ geest der Philistijnen, ende der ³² Arabiers, die aen ³³ de zijde der Mooren zijn.

31 D. sin, wille, voornemen, moet. Siet 2.Reg. 19. op vers 7.

32 Verstaet de inwoonders van het steenich, ende rijck Arabien.

33 Hebr. aen de hant. het woordeken hant beteeckent somtijts de zijde yewers van, als Iob 1.14.

17

Die toogen op in Iuda, ende ³⁴ braken daer in, ende voerden alle have wech, die in het huys des Conincks gevonden wert; selfs oock sijne kinderen, ende sijne wijven: so dat hem geen sone overgelaten en wert, dan ³⁵ Ioahaz de kleynste sijner sonen.

34 T.w. door gewelt van wapenen alles doorloopende, ende doordringende tot Ierusalem toe; ja oock de stadt innemende, ende die plonderende, gelijck uyt het volgende blijckt.

35 Oock genoemt Ahazia, ond. 22.1. ende Azaria. ond. 22.6.

18

Ende na dese allen plaechde hem de HEERE in sijn ingewant met ³⁶ eene kranckheyt, daer geen genesen aen en was.

36 T.w. de welcke Elia hem gedreycht hadde, bov. vers 15.

19

Dit geschiedde ³⁷ van jaer tot jaer, so dat wanneer ³⁸ de tijt van het eynde der twee jaren uytginck, sijne ingewanden met de kranckheyt uytgingen, dat hy sterf van boose kranckheden: ende sijn volck en maeckte hem ³⁹ geene brandinge, als de brandinge sijner vaderen.

37 D. van het eerste jaer tot het tweede.

38 Welcken Elia in dat schrift gestelt hadde.

39 T.w. van welrieckende, oft kostelicke speceryen. Siet bov. 16. op vers 14.

20

Hy was twee en dertich [jaren] out, als hy Coninck wert, ende regeerde acht jaren te Ierusalem: ende ⁴⁰ hy ginck henen sonder begeert te zijn; ende sy begroeven hem inde stadt Davids, maer niet in de graven der Coningen.

40 T.w. den wech der geheeler aerde, gelijck staet, Ios. 23.14. 1.Reg. 2.2. dat is, hy sterf. Ofte: hy ginck henen sonder begeert te zijn. D. hy leefde onge-eert, ofte in onlust, ende smerte.