Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xviij Capittel.

Iosaphat met Achab in swagerschap vereenicht zijnde, verwillicht met hem te krijgen tegen Ramoth in Gilead, vers 1, etc. maer versoeckt, dat het woort des Heeren daer op gehoort soude worden, 4. De Propheten Achabs raden daer toe, 5. Micha een Propheet des Heeren wort daer over oock ontboden, 6. de Propheten Achabs blijven by haer gevoelen, 10. Micha daer en tegen ontraedt dien krijch, 12. wort daerom geslagen van Zedekia, 23. in de gevanckenisse geworpen van Achab, 25. Iosaphat wort geholpen van Godt, 28. Achab geschoten, 33.

1

IOsaphat nu hadde rijckdom, ende eere in overvloet: ende hy ¹ verswagerde sich aen Achab.

1 Hebbende sijnen soon Ioram laten trouwen met Athalia de dochter Achabs, ende Izebels, 2.Reg. 8.18.

2

Ende ^a ten eynde van [eenige] ² jaren tooch hy af tot Achab nae Samaria; ende Achab ³ slachtede schapen, ende runderen

a 1.Reg. 22.2.

2 Alsoo wort het woort dagen, alleene gestelt zijnde, voor eenige dagen genomen, Genes. 4.3. Siet de aenteeck. aldaer. Men houdt dat dit geschiet zy ontrent het 17 jaer der regeringe Iosaphats, alsoo af te nemen is uyt 1.Reg. 22.52.

3 Dat is, vereerde hem met eene groote maeltijt. Siet Genes. 31. op vers 54.

[fol. 205v]

voor hem in menichte, ende voor het volck, dat met hem was, ende hy porde hem aen, om op te trecken nae ⁴ Ramoth in ⁵ Gilead.

4 Eene stadt van den stam Gads den Leviten gegeven, 1.Chron. 6.8. Siet van de selve oock, 1.Reg. 4.13, etc.

5 D. gelegen in het lant van Gilead: van 'twelcke siet Gen. 31. op vers 21. waerom dese stadt oock genoemt wort Ramoth in Gilead, Deut. 4.43. 1.Chron. 6.80. tot een onderscheyt van een ander Ramoth gelegen in Issaschar, 1.Chron. 6.73.

3

Want Achab de Coninck Israëls seyde tot Iosaphat den Coninck van Iuda; Sult ghy met my gaen nae Ramoth in Gilead? ende hy seyde tot hem; ^{6 b} Soo sal ick zijn, gelijck ghy zijt, ende gelijck u volck is, sal mijn volck zijn, ende wy sullen met u zijn in desen krijch.

6 Siet de verklaringe hier van, 1.Reg. 22. op vers 4. in welck capittel dese historie, by nae van woorde te woorde verhaelt wort, daerom is daer oock de meeste verklaringe deses capit. te vinden.

b 1.Reg. 22.4.

4

Voorder seyde Iosaphat tot den Coninck Israëls: ^c Vraecht doch als heden nae het woort des HEEREN:

c 1.Sam. 23.2. 2.Sam. 2.1.

5

Doe vergaderde de Coninck Israëls de ⁷ Propheten, vier hondert mannen, ende hy seyde tot hen: Sullen wy tegen Ramoth in Gilead ten strijde trecken, ofte sal ick het nalaten? ende sy seyden; Treckt op, want Godt ⁸ salse inde hant des Conincks geven.

7 Sy worden de Propheten Achabs genoemt, ond. vers 21. die gestelt worden tegen de Propheten des Heeren, de welcke Iosaphat sochte te hooren in 't volg. vers.

8 N. de Syriers, als onder vers 14. ofte de stadt, ofte, beyde.

6

Maer Iosaphat seyde; Is hier niet noch een Propheet des HEEREN, dat wy van hem vragen mochten?

7

Doe seyde de Coninck Israëls tot Iosaphat: Daer is noch een man, om door hem den HEERE te vragen; maer ick hate hem; want hy en propheteert over my ⁹ niet goets, maer ¹⁰ altijt quaet; dese is Micha de soon van Iimla: ende Iosaphat seyde; De Coninck en segge niet alsoo.

9 Alsoo 1.Reg. 22.8. Hebr. niet ten goede, maer ten quade. Welck evenveel is, als of hy seyde: Hy en propheteert my niet, dat my tot eere, vermaeck, ofte profijt strecken mochte, maer al wat dient tot mijne schande, ongenoechte, ende schade. Soo oordeelt desen afgoden-dienaer van al het gene, dat de Propheet hem tot na-latinge van sijnen valschen Godes-dienst, ende sondich leven voor-gedragen hadde.

10 Hebr. alle sijne dagen, D. soo lange, ende dickwils, als hy in sijn leven my yets gepropheteert heeft.

8

Doe riep de Coninck Israëls eenen Camerlinck: ende hy seyde, Haelt haestelick Micha den sone Iimla.

9

De Coninck Israëls nu, ende Iosaphat de Coninck van Iuda, saten elck op sijnen throon, bekleedt met ¹¹ [hare] cleederen, ende sy saten op de pleyne aende deure der poorte van Samaria: ende alle de Propheten propheteerden ¹² in hare tegenwoordicheyt.

11 T.w. die boven hare gewoonlicke uytstaken, ende vertoonden hare Coninclicke Majesteyt. siet 1.Reg. 22. op vers 10.

12 Hebr. voor hare aengesichten.

10

Ende Zedekia de soon van Knaana hadde sich yseren hoornen gemaeckt: ende hy seyde, Soo seyt de HEERE, ¹³ Met dese sult ghy de Syriers stooten, tot dat ghyse gantsch verdaen sult hebben.

13 'Tis soo veel, als of hy seyde: met dese hoornen verklare, ende betuyge ick u, dat ghy de Syriers soo gemackelick sult stooten, slaen, ende verdrijven, als de gehoornde beesten sulcx den ongehoornden doen konnen. Hy wil de ware Propheten nabotsen, die by hare woorden eenige teeckenen gewoon waren by te voegen: gelijck te sien is 1.Reg. 11.30. 2.Reg. 13. versen 15, 16, etc.

11

Ende alle de Propheten propheteerden alsoo, seggende; Treckt op nae Ramoth in Gilead, ende ¹⁴ ghy sult voorspoedich zijn; want de HEERE salse inde hant des Conincks geven.

14 Siet 1.Reg. 22. op vers 12.

12

De bode nu, die henen gegaen was, om Micha te roepen, sprack tot hem, seggende; Siet de woorden der Propheten zijn uyt eenen monde ¹⁵ goet tot den Coninck: dat nu doch u woort zy, gelijck als eenes uyt hen, ende spreeckt het goede.

15 Siet 1.Reg. 1. op vers 42. ende bov. op vers 7.

13

Doch Micha seyde; [Soo waerachtich als] de HEERE leeft, 't gene dat mijn Godt seggen sal, dat sal ick spreken.

14

Als hy tot den Coninck gekomen was, so seyde de Coninck tot hem; Micha, sullen wy nae Ramoth in Gilead ten strijde trecken, of sal ick het nalaten? Ende hy seyde; ¹⁶ Trecket op, ende ghylieden sult voorspoedich zijn; want ¹⁷ sy sullen in uwe hant ¹⁸ gegeven worden.

16 Siet 1.Reg. 22. op vers 15.

17 N. de Syriers.

18 Te weten, van den Heere, 1.Reg. 22.15.

15

Ende de Coninck seyde tot hem; ¹⁹ Tot hoe vele reysen sal ick u besweeren, op dat ghy tot my niet en spreeckt, dan de waerheyt inden naem des HEEREN?

19 Dit zijn woorden van een grimmich mensche, die alsoo door haestigen toorn uytvaert, dat hy valscheyt spreeckt. want hy en hadde Micha niet besworen, maer alleen simpelick gevraecht, wat hy in de oorloge, die hy tegen de Syriers voorgenomen hadde, doen ofte laten soude, vers 14.

16

Ende hy seyde; ²⁰ Ick sach het gantsche Israël verstroyt op de bergen, gelijck schapen, die geenen herder en hebben: ende de HEERE seyde; Dese en hebben geenen heere; een yegelick keere weder nae sijn huys in vrede.

20 Siet 1.Reg. 22. op vers 17.

17

Doe seyde de Coninck Israëls tot Iosaphat; Hebbe ick tot u niet geseyt; Hy en sal over my niet goets, ²¹ maer quaet propheteren?

21 Hebr. ten quade, 1.Reg. 22.18. staet alleen het woordeken quaet, Siet bov. op vers 7.

18

Voorder seyde ²² hy; Daerom hooret het woort des HEEREN: Ick sach den HEERE sittende, op sijnen throon, ende al het hemelsche heyr staende tot sijner rechter, ende sijner slincker hant.

22 Naeml. Micha.

19

Ende de HEERE seyde: Wie sal Achab den Coninck Israëls overreden, dat hy optrecke, ende valle te Ramoth in Gilead? ²³ Daerna seyde hy: Dese seyt aldus, ende die seyt alsoo.

23 T.w. de Heere. wiens woorden oock zijn, die in dit versken voorgaen. And. Ende hy seyde, T.w. Micha: sulcks dat de volgende woorden van dit vers, aldus souden moeten overgeset worden: de eene seyde aldus, ende de andere seyde alsoo.

20

Doe quam een ^{24 d} geest voort, ende stont voor het aengesichte des HEEREN, ende seyde; Ick sal hem overreden: Ende de HEERE seyde tot hem: Waer mede?

24 Verst. een boose geest, die in het volg. vers hem selven eenen leugen-geest noemt: gelijck hy oock geheeten wort een leugenaer, ende vader der leugenen, Ioh. 18.44.

d Iob. 1.6.

21

Ende hy seyde; Ick sal uytgaen ende een ²⁵ leugen-geest zijn in den mont aller sijner Propheten: ende hy seyde: Ghy sult overreden, ende sult oock vermogen; gaet uyt, ende ²⁶ doet alsoo.

25 Hebr. een geest der valscheyt. ofte, des leugens. D. die den mensche valscheyt ende leugen in geeft. Alsoo wort genaemt de geest der hoererye, die den mensche tot het geestlicke hoerdom, dat is, tot afgoderye verleydt, Hos. 4.12. de geest der onreynicheyt, die tot geestelicke onreynicheyt verweckt, Zachar. 13.2. de geest der dwalinge, die dwalinge voortbrengt, 1.Ioh. 4.6.

26 Siet 1.Reg. 22. op vers 22.

22

Nu dan, ^e siet de HEERE heeft eenen leugengeest in den mont ²⁷ deser uwer Propheten gegeven, ende de HEERE heeft quaet over u gesproken.

e Iob 12.20. Iesa. 19.14. Ezech. 14.9.

27 Verstaet, aller: welck woordeken uytgedruckt is, 1.Reg. 22. vers 23.

23

Doe tradt Zedekia de soon van Knaana toe, ende ^f sloech Micha op het kinnebacken, ende hy seyde; Door wat wech is de Geest des HEEREN van my doorgegaen, om u aen te spreken?

f Ierem. 20.2. Marc. 14.65. Actor. 23.2.

24

Ende Micha seyde; Siet ghy sult het sien aen dien selven dage, als ghy sult gaen ²⁸ van kamer in kamer, om u te versteken.

28 Vergel. 1.Reg. 20.30. ende de aent.

25

De Coninck Israëls nu seyde; Nemet Micha, ende brenget hem weder tot Amon, den Oversten der stadt, ende tot Ioas den sone des Conincks:

26

Ende ghylieden sult seggen; Soo seyt de Coninck; Settet desen in't gevangen-huys, ende spijset hem met broot der bedrucktheyt, ende met water der bedrucktheyt, ²⁹ tot dat ick met vrede wederkome.

29 Hebr. tot mijn wederkomen in vrede.

27

Ende Micha seyde; Indien ghy ³⁰ eenichsins met vrede weder komt, so en heeft de HEERE door my niet gesproken: Voorder seyde hy: ³¹ Hoort ghy volckeren alle gaer.

30 Hebr. weder-komende weder-komt.

31 Hy spreeckt sonder twijffel de omstanders toe, die daer uyt vele stammen by een waren, om haer tot getuygen te nemen van het gene hy daer stracks gesproken hadde.

28

Alsoo tooch de Coninck Israëls, ende Iosaphat de Coninck van Iuda op, nae Ramoth in Gilead.

29

Ende de Coninck Israëls seyde tot Iosaphat; ³² Als ick my verstelt hebbe, sal ick inden strijt komen, maer ghy treckt uwe kleederen aen: alsoo verstelde sich de Coninck Israëls; ende sy quamen inden strijt.

32 And. ick sal my verstellen, ende inden strijt komen. ofte, als hy sich verstelde, ofte verkleedde, ende in den strijt wilde komen. Siet de verklaringe deser woorden, 1.Reg. 22. op vers 30.

30

De Coninck nu van Syrien hadde geboden de Overste ³³ der wagenen, die hy hadde, seggende; Ghylieden en sult niet strijden tegen kleynen, noch grooten, maer tegen den Coninck Israëls alleen.

33 T.w. in getale twee-en-dertich. 1.Reg. 22.31.

31

Het geschiedde dan, als de Overste der wagenen Iosaphat sagen, datse seyden: Die is de Coninck Israëls, ende sy toogen rontom hem, om te strijden: Maer Iosaphat ³⁴ riep; ende de HEERE hielp hem, ende Godt wenddese van hem af.

34 T.w. tot den Heere, om hulpe, gelijck uyt de volgende woorden af te nemen is.

32

Want het geschiedde, als de Overste der wagenen sagen, dattet de Coninck Israëls niet en was, datse van achter hem afkeerden.

33

Doe spande een man den boge in

[fol. 206r]

sijne ³⁵ eenvoudicheyt, ende ³⁶ schoot den Coninck Israëls tusschen de gespen, ende tusschen het pantsier: Doe seyde ³⁷ hy tot den voerman; ³⁸ Keert uwe hant, ende voert my uyt het leger; want ick ben verwondt.

35 Siet 1.Reg. 22. op vers 34.

36 Hebr. sloech. siet Gen. 8. op vers 21.

37 Namel. de Coninck Achab.

38 Vergel. 2.Reg. 9.23.

34

Ende de strijt nam op den selven dach toe, ende de Coninck Israëls dede sich met den wagen staende houden tegen over de Syriers, tot den avont toe: ende hy sterf ³⁹ ter tijt, als de Sonne onderginck.

39 Also staet 1.Reg. 22.35. dat hy des avonts gestorven is.