Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xiij. Capittel.

Abia krijcht tegen Ierobeam den Coninck Israels, vers 1, etc. verklaert de gerechticheyt sijner sake, 4. betrouwende op Godt heeft overwinninge, 13. De wijven, ende kinderen van Abia, 21.

1

IN ^a het achtiende jaer des Conincks Ierobeams, so wert Abia Coninck over Iuda.

a 1.Reg.15.1, etc.

2

Hy regeerde drie jaren te Ierusalem: ende de naem sijner moeder was ¹ Michaja, de dochter ² Uriëls van ³ Gibea: ende daer was krijch tusschen Abia, ende tusschen Ierobeam.

1 Bov. 11.20. genoemt Maacha.

2 Dese was oock Absolom genaemt bov. 11.20. Siet aldaer de aenteeck. ende onderscheyt desen Uriel van eenen anderen des selven naems, die een Levijt was, 1.Chron. 15.11.

3 Verscheydene steden hebben desen naem gehadt, ende dat van de hoochte der plaetse, daer op sy gebouwet waren, (want Gibea. Hebr. Gibhah eenen heuvel beteeckent:) maer hier meynen eenige, dat gesproken wort van Gibea in Benjamin, van het welcke siet Iud. 20.4, 5, 10, 20.

3

Ende Abia ⁴ bondt den strijt aen met een heyr van strijtbare helden, vier hondert duysent uytgelesene mannen: ende Ierobeam stelde tegens hem de slach-order met acht hondert duysent uytgelesene mannen, kloecke helden.

4 Siet van de beteeckeninge deses woorts, 1.Reg. 20. op vers 14.

4

Ende Abia ⁵ maeckte hem op van boven den berch ⁶ Zemaraim, dewelcke is in 't geberchte Ephraims, ende hy seyde: Hooret my toe, Ierobeam, ende gantsch Israël.

5 De sin schijnt dese; dat hy boven op den berch zijnde wat leeger afgekomen is, om van Ierobeam, ende zijn volck beter gehoort, ende verstaen te mogen worden.

6 Men meynt, dat hy gelegen zy geweest aen de zuyt-pale van Ephraim, alsoo het grenst aen Benjamin; ende sijnen naem heeft van eene stadt deses naems, ten ware dat de stadt vanden berch har ne naem mochte hebben. Siet Ios. 18.22.

5

Staet het u niet toe te weten, dat de HEERE de Godt Israëls, het Coninckrijcke over Israël David gegeven heeft, tot in ⁷ eeuwicheyt, hem, ende sijnen sonen, met een ⁸ Sout-verbont?

7 Siet 2.Sam. 7. op vers 13.

8 D. een eeuwich, ende onverganckelick verbont, 't welck niet en verderft: gelijck het gene, dat met sout besprengt, ende doorwreven is, niet lichtelick en vergaet. Siet Num. 18.19. ende de aenteeck.

6

^b Evenwel is Ierobeam de sone Nebats, de knecht Salomons des soons Davids opgestaen; ende heeft gerebelleert tegen sijnen heere.

b 1.Reg. 11.26.

7

Daer toe hebben sich ⁹ ydele mannen, ¹⁰ kinderen Belials, tot hem vergadert, ende hebben sich sterck gemaeckt tegen Rehabeam den sone Salomons; als Rehabeam ¹¹ jonck was, ende teder van herten, dat hy sich tegen hen niet en konde verstercken.

9 Siet Iud. 9. op vers 4.

10 D. heyloose boeven, ongeschickte, ende ongebondene deugenieten, die niet alleene geene menschen deucht doen, maer oock onder geene wetten staen en willen. Siet Deut. 13. op vers 13.

11 T.w. van moet, herte, ende couragie; gelijck de volg. woorden verklaren. De sin is, dat hy geen krijchsman; ofte ervaren man en was: vergel. Eccl. 10.16. anders, van ouderdoms halven was hy 41 jaren out, als hy tot de regeringe quam, bov. 12. vers 13.

8

Ende nu, ¹² ghy dencket u te verstercken tegen het ¹³ Coninckrijcke des HEEREN, ['twelck] inde hant is der sonen Davids: ghy zijt wel eene groote menichte; maer ghy ¹⁴ hebt gouden kalveren by u, ^c die u Ierobeam tot Goden gemaeckt heeft.

12 Hebr. Ghy zijt seggende: T.w. by u selven. Siet Gen. 20. op vers 11. ende 1.Reg. 5. op vers 5.

13 Verst. het Coninckrijcke van Iuda, daer van de Heere de Autheur, ende beschermer was.

14 Het soude mogen schijnen uyt dese woorden, datse de gouden kalveren met hen in het leger gebracht hadden; gelijck eertijts de Arke des verbonts in 't leger wert gebracht, 1.Sam. 4.3, 4, 5, etc.

c 1.Reg. 12.28, etc.

9

Hebt ^d ghy niet de Priesteren des HEEREN de sonen Aarons, ende de Leviten uytgedreven, ende hebt u Priesteren gemaeckt, gelijck de volckeren der landen? een yegelick, die komt ¹⁵ om sijne hant te vullen ¹⁶ met een jonck runt, ende seven rammen, die wort Priester der gener, die geene Goden en zijn.

d 1.Reg. 12.31. 2.Chron. 11.14, 15.

15 D. om hem selven in het Priester-ampt in te stellen, ende in te wijen. Siet Lev. 7. op vers 37.

16 Hebr. met een sone des runts. D. op eene wijse, die van u versiert is, ende niet van Godt ingestelt.

10

Maer ons aengaende, de HEERE is onse Godt, ende wy en hebben hem niet verlaten: ende de Priesters die den HEERE dienen, zijn de sonen Aarons; ende de Leviten zijn ¹⁷ in 't werck.

17 Te weten in dat werck, dat hen inde wet Godts voorgeschreven is.

11

^e Ende ¹⁸ sy steken aen voor den HEERE, brant-offeren ¹⁹ op elcken morgen, ende op elcken avont, oock reuckwerck van ²⁰ wel-rieckende speceryen, neffens, de toerichtinge des ²¹ broots, op de ²² reyne tafel, ende den gouden ²³ kandelaer, ende sijne lampen, om [die] op elcken avont ²⁴ te doen branden; want wy ²⁵ nemen waer de wacht des HEEREN onses Godts: maer ghy hebt ²⁶ hem verlaten.

e 2.Chron. 2.4.

18 T.w. de Priesteren.

19 Hebr. in morgen in morgen, in avont in avont. alsoo in 't volgende; dat is, op elcken morgen, ende op elcken avont. siet dese maniere van spreken, Gen. 7.2. ende inde aenteeck.

20 Siet hier van Exod. 30.34, etc.

21 Verst. de Toon-brooden; vande welcke siet Lev. 24.5, etc.

22 Siet van dese tafel, Exod. 25.23, etc. sy wort reyn genoemt, om datse met louter gout overtrocken was, Exo. 25.24.

23 Siet van desen, Exod. 25.31, etc.

24 Achter-volgende de wet, Levit. 24.2, 3, etc.

25 Siet Levit. 8. op vers 35.

26 Siet bov. 12. op vers 1.

12

Daerom siet, Godt is met ons ²⁷ aen de spitse, ende sijne Priesteren met ²⁸ de trompetten des geklancks, om tegens u alarm-geklanck te maken: ô kinderen Israëls en strijdt niet tegen den HEERE den ²⁹ Godt uwer vaderen: want ghy en sult geen voorspoet hebben.

27 Hebr. in, ofte, aen het hooft. D. voor aen inde slach-ordeninge. Siet Deut. 20.9. Mich. 2.13. and. ten hoofde: D. voor Capiteyn, ende Voor-vechter.

28 Siet van deser trompetten gebruyck inde oorloge, Num. 10.9.

29 Siet Gen. 26. op vers 24. alsoo ond. vers 18.

13

Maer Ierobeam dede ³⁰ eene achterlage omwenden, om van achter ³¹ hen te komen: so waren ³² sy voor het aengesichte Iuda, ende de achterlage van achter ³³ hen.

30 Bestaende uyt een deel van sijn krijchs-volck, het welcke sich in 't velt heymelick versteken hadde, om die van Iuda onversiens van achter te over-vallen.

31 Namel. die van Iuda.

32 N. het leger der Israeliten.

33 N. die van Iuda.

14

Doe nu Iuda om sach, siet so haddense den strijt voor, ende achter; ende sy riepen tot den HEERE: ende de Priesters ³⁴ trompetteden met de trompetten.

34 T.w. om die van Iuda goedes bloets te maken, en tot mannelicke couragie op te wecken.

15

Ende de mannen van Iuda maeckten een alarm-geschrey: ende het geschiedde, als de mannen van Iuda een alarm-geschrey maeckten; dat Godt Ierobeam, ende het gantsche Israël ³⁵ sloech voor Abia, ende Iuda.

35 D. de nederlage gaf. alsoo 1.Sam. 4.3. ond. 14.12. ofte: plaechdese met schrick, verbaestheyt, verwerringe, ofte andersins.

16

Ende de kinderen Israëls vloden voor het aengesichte van Iuda: ende Godt gafse in hare hant.

[fol. 204r]

17

Abia dan, ende sijn volck, sloechse ³⁶ met eenen grooten slach: want uyt Israël vielen verslagen vijf hondert duysent uytgelesene mannen.

36 Dat is, met eene groote neder-lage van hen. alsoo Ios. 10.10. 1.Reg. 20.21. dese maniere van spreken wort oock gebruyckt van andere sware plagen, waer door Godt buyten noot van oorloge vele mensche t'seffens ombrengt, als Num. 11.33. 1.Sam. 6.19.

18

Also werden de kinderen Israëls ³⁷ vernedert te dier tijt: maer de kinderen Iuda werden machtich, dewijle sy op den HEERE harer vaderen Godt gesteunet hadden.

37 Dat is, nedergedruckt, ende t'ondergebracht. Alsoo Iud. cap. 8.28. Psal. 106. vers 42, etc.

19

Ende Abia jaechde Ierobeam achter na; ende nam van hem de steden, ³⁸ Bethel, met ³⁹ hare onderhoorige plaetsen, ende Iesana, met hare onderhoorige plaetsen, ende ⁴⁰ Ephron, met hare onderhoorige plaetsen.

38 Siet van dese stadt, Genes. 12. op vers 8. Hier hadde Ierobeam eene vande gulden Calveren gestelt, 1.Reg. 12.29.

39 Hebr. Dochteren, alsoo Num. 21.25, 29, 32. ende in 't volg.

40 Gelegen inde stam Benjamins, oock genaemt Ophra, Ios. 18.23.

20

Ende Ierobeam en behielt ⁴¹ geene kracht meer inde dagen van Abia: maer de HEERE ⁴² sloech hem, dat hy sterf.

41 T.w. om tegen Abia te krijgen.

42 Het schijnt dat Ierobeam na dese nederlage eene lanckduerige sieckte gehadt heeft, vande welcke hy eyndelick soude gestorven zijn in 't tweede jaer vande regeringe des Conincks Asa. Andere verstaen dit van Abia, die maer 3 jaren geregeert heeft, bov. vers 2. so dat hy niet lange na dese victorie geleeft en heeft, ond. 14.1.

21

So versterckte sich Abia; Ende hy nam sich ⁴³ veertien wijven; ende gewan twee-en-twintich sonen, ende sestien dochteren.

43 T.w. sommige als hy Coninck was, ende eenige te vooren, als sijn vader noch leefde.

22

Het overige nu der geschiedenissen van Abia, soo sijne ⁴⁴ wegen, als sijne woorden; zijn beschreven inde historie van den Propheet ⁴⁵ Iddo.

44 D. sijne daden, ende wercken.

45 Siet 2.Chron. 9. op vers 29.