Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xxv. Capittel.

Ierusalem wort belegert, vers 1, etc. Zedekia gevangen, geblindt ende nae Babel gevoert, 5. Nebuzaradan verbrandt Ierusalem, ende den Tempel, ende breeckt de stadts-mueren, 8. Hy neemt veel volcks wech, 11. Item vele schatten, 14. Voert eenige voornaemste nae Riblath, alwaerse gedoodt worden, 18. Gedalia wort Overste van Iuda, 22. omgebracht, 25. de Ioden vluchten nae Egypten, 26. De Coninck Iojachin wort door Evilmerodach verlost, ende verheven, 27.

1

ENde ^a het geschiedde in’t negende jaer ¹ sijner regeeringe, inde tiende maent, op den tienden der maent, [dat] Nebucadnezar de Coninck van Babel quam tegen Ierusalem, hy, ende sijn gantsche heyr, ende legerde sich tegen haer: ende sy bouwden tegen haer ² sterckten rontom.

a 2.Chron. 36.17. Ierem. 32.2. ende 39.1. ende 52.4.

1 N. van Zedekia.

2 Het Hebr. woort (soo vele meynen) beteeckent een crijchs-gebouw in forme van eenen toren, ofte hooge stellinge, van hout gemaeckt, het welcke buyten de stadt tegen over de mueren opgericht wiert, om van daer pijlen, ende steenen tegen de mueren, ende inde stadt te schieten. Het selve woort wort gevonden Ier. 52.4. ende Ezech. 4.2. ende 17.17, etc.

2

So ³ quam de stadt in belegeringe; tot in het elfste jaer des Konincks Zedekia.

3 Alsoo bov. 24.10.

3

Op den negenden der ⁴ [vierder] maent, ^b als de honger inde stadt sterck wert; ende het volck des lants geen broot en hadde:

4 Dit woort is hier ingevoegt uyt Ier. 30.2. ende 52.6.

b Ierem. 52.6.

4

Doe wert de stadt ⁵ doorgebroken, ende alle de Crijchs-lieden ⁶ [vloden] des nachts door den wech der ⁷ poorte, tusschen de twee mueren, die aen des Conincks hof ⁸ waren, (de Chaldeen nu waren tegen de stadt rontom) ende [de Coninck] trock [door] den wech des vlacken-velts.

5 T.w. van de Chaldeen, die de stadt belegerden, ende nu de middel-poorte ingenomen hadden, Ier. 39.3.

6 Dit woort is hier oock ingevoecht, tot vervullinge van den sin, uyt Ierem. 39.4. Siet dese heymelicke vlucht afgebeelt, Ezech. 12.6.

7 Verst. eene heymelicke poorte ofte uytganck die tusschen twee mueren der stadt gemaeckt was.

8 Ofte, was, T.w. poorte, ofte, wech.

5

Doch het heyr der Chaldeen jaechde den Coninck na, ende sy achterhaelden hem in de vlacke velden van ⁹ Iericho, ende al sijn heyr wert van by hem verstroeyt.

9 Siet 2.Reg. 2. op vers 4.

6

Sy dan grepen den Coninck, ende voerden hem opwaert tot den Coninck van Babel nae ¹⁰ Ribla: ende sy spraken een ¹¹ oordeel tegen hem.

10 Siet bov. 23.33. In dese stadt heeft Nebucadnezar sijn Hof willen houden, tot dat hy Ierusalem verovert soude hebben, voornemelick dewijle de belegeringe lange duerde.

11 Want sy beschuldichden hem van ontrouwe, ende valscheyt, om dat hy sijne belofte, ende eedt gebroken hadde; ende van ondanckbaerheyt tegen den Coninck Nebucadnezar, die hem Coninck gemaeckt hadde, bov. 24.17, 20. And sy spraken een oordeel met hem. T.w. met den Coninck van Babel over den Coninck van Iuda.

7

Ende sy slachteden de sonen van Zedekia voor sijnen oogen, ende ¹² men verblinden Zedekias oogen, ende sy bonden hem met twee koperen ketenen, ende voerden hem nae Babel.

12 Siet Ierem. 39. op vers 5.

8

Daerna inde ¹³ vijfde maent, op den sevenden der maent (dit was het negentiende jaer Nebucadnezars des Conincks van Babel) quam Nebuzaradan de ¹⁴ Overste der Trauwanten, de knecht des Conincks van Babel tot Ierusalem.

13 Komende over een ten deele met onsen Iulio, ten deele met Augusto. Siet Num. 33. vers 38.

14 Siet Genes. 37. op vers 36. Hebr. de meester der Trauwanten.

9

Ende hy verbrandde het Huys des HEEREN, ende het huys des Conincks; mitsgaders alle huysen van Ierusalem, ende alle ¹⁵ huysen der Grooten verbrandde hy met vyer.

15 And. groote huysen. Verst. de huysen der rijcken, ende machtigen, die van groote middelen, ofte staet geweest waren. Dese moesten voornemelick lijden. Waer uyt het schijnt, dat eenige kleyne huysen van schamele, ende slechte lieden zijn verschoont geweest. Groote worden voor rijcke genomen, Gen. cap. 24.35. ende 26.13. 1.Sam. 25.2. item voor lieden van state, 2.Reg. 10.6. Ionae. 3.7. van beyde can het woort hier genomen worden: als oock Levit. 19. vers 15.

10

Ende het gantsche heyr der Chaldeen, dat met den Oversten der Trauwanten was, brack de mueren van Ierusalem rontom af.

11

Het overige nu des volcks, die in de stadt overgelaten waren, ende de afvallige, die tot den Coninck van Babel gevallen waren, ende het overige der menichte, voerde Nebuzaradan de Overste der Trauwanten gevanckelick wech.

12

Maer vande ¹⁶ armste des lants liet de Overste der Trauwanten [eenige] overich tot wijngardeniers, ende tot ackerlieden.

16 Hebr. van de dunheyt des lants. Siet bov. 24. op vers 14.

13

Voorder braken de Chaldeen ^c de ¹⁷ kopere pilaren, die in het Huys des HEEREN waren, ende de ¹⁸ stellingen, ende de ¹⁹ kopere Zee, die in het Huys des HEEREN was: ende sy voerden het koper daer van nae Babel.

c 2.Reg. 20.27. Ierem. 20.17. ende 27.19.

17 Siet van dese 1.Reg. 7.15.

18 D. de voeten, gestoelten, ofte, pedestalen, op welcke de waschvaten, of ketels stonden, die Salomo in den Voorhof der Priesteren gestelt hadde. Siet 1.Reg. 7. vers 27.

19 Siet 1.Reg. 7.23.

14

Sy namen oock ²⁰ de potten, ende de schoeffelen, ende de gaffelen, ende de roockschalen, ende alle de koperen vaten, daermen den dienst mede dede.

20 Van alle dese gereetschap des Tempels, is oock te sien, 1.Reg. 7.45, etc.

15

Ende de Overste der Trauwanten nam wech de ²¹ wieroock-vaten, ende de spreng-beckens, wat ²² geheel gout, ende wat geheel silver was;

21 Ofte, kool-pannen. Siet Levit. 10. op vers 1.

22 Hebr. gout gout, ende silver silver. D. louter ende massijf gout, ofte silver; ofte geheel van gout, ende silver, ende niet simpelick vergult, ofte versilvert. And. die (te weten sprenck-beckens) geheel gout, ende die geheel silver waren.

16

De twee pilaren, de eene zee, ende de stellingen, die Salomo voor het Huys des HEEREN gemaeckt hadde: het koper aller deser vaten ²³ was sonder gewichte.

23 D. des kopers was soo veel, datmen ’t niet en konde, nochte wilde wegen.

17

^d De hoochte eenes ²⁴ pilaers was achtien ellen, ende het capiteel daer op was koper, ende de hoochte des capiteels was drie ellen, ende het net, ende de granaet-appelen op het capiteel rontom, waren alle van koper: ende desen gelijcke hadde de andere pilaer, met het net.

d 1.Reg. 7.15. 2.Chron. 3.15. Ierem. 52.21.

24 Siet van dese dingen alle, 1.Reg. 7. versen 15, 16, 17, etc.

18

Oock nam de Overste der Trauwanten ²⁵ Seraja den ²⁶ Hooft-priester, ende ²⁷ Zephania den ²⁸ tweeden Priester, ende de drie dorpel-bewaerders.

25 Dese is geweest de soon van Azaria, die de soon was van Hilkia, 1.Chron. 6. versen 13,14. die het Wet-boeck in den Tempel vondt, bov. cap. 22.8. Serajas soon was Ezra: wiens boeck wy onder de boecken des ouden Testaments hebben, Ezr. 7.1.

26 Hebr. den Priester het hooft, ofte, die het hooft was: dat is, de eerste, ofte de voorneemste, ende opperste, te weten, der Priesteren. alsoo 2.Chron. 26.20. ende 31.10. Ezr. 7.4.

27 De sone van Maaseia, Ierem. 21.1. een ander van Zephania de Propheet, die was de sone van Chusi, Zephan. 1.1.

28 Siet Num. 3. op vers 32. ende 1.Reg. 4. op vers 4.

19

Ende uyt de stadt nam hy eenen hovelinck, die over de crijchs-lieden gestelt was, ende ²⁹ vijf mannen uyt den genen, ³⁰ die des Conincks aengesichte sagen, die inde stadt gevonden werden; mitsgaders den oversten Schrijver des heyrs, die het volck des lants ³¹ ter oorloge opschreef; ende tsestich mannen van het volck des lants, die inde stadt gevonden werden.

29 Die de voorneemste, ende vermaertste waren der sevene; van de welcke Ieremias spreeckt cap. 52.25.

30 D. die ordinaerlick in de tegenwoordicheyt des Conincks, ende hem by de hant waren, om hem ten dienste te staen, alsoo Esth. 1.14.

31 Ofte, tot de oorloge aennam, ofte, monsterde, ofte, oeffende in de wapenen. Siet van desen oock Ierem. 52.25.

20

Als Nebuzaradan de Overste der Trauwanten dese genomen hadde; so bracht hyse tot den Coninck van Babel nae Ribla.

21

Ende de Coninck van Babel ³² sloechse, ende dooddese te Ribla, in’t lant van Hamath: ³³ also wert Iuda uyt sijn lant gevanckelick wechgevoert.

32 Sommige meynen, dat dese waren de gene, die sich tegen den Propheet Ieremiam gestelt hadden, roepende, Den Tempel des Heeren, den Tempel des Heeren, Ierem. 7.4. Van het woort slaen, Siet Genes. 8. op vers 21.

33 Dit is de vervullinge der prophetie, daer van te sien is bov. 23.27. Ierem. 25.9, etc.

22

^e Maer aengaende het volck, dat in ’t lant van Iuda overgebleven was, dat Nebucadnezar de Coninck van Babel had-

e Ierem. 40.5, 9.

[fol. 184v]

de laten overblijven; daer over stelde hy ³⁴ Gedalia den sone ³⁵ Ahikams des soons ³⁶ Saphans.

34 Een vroom, ende oprecht man, den Propheet Ieremia seer toegedaen, ende sijnen raet in alles volgende. Siet van den selven oock Ierem. 40. vers 5. ende is te onderscheyden van eenen anderen Gedalia, die de groot-vader was des Propheten Zephania. Zephan. 1.1.

35 Mede een vrient ende voorstander des Propheten Ieremia. Siet Ierem. 26.25.

36 Die Schrijver was des Conincks Iosia, 2.Reg. 22.3.

23

^f Doe nu alle de Overste der heyren, sy, ende hare mannen hoorden, dat de Coninck van Babel Gedalia tot Overste gestelt hadde; quamen sy tot Gedalia nae ³⁷ Mizpa: namelick, ³⁸ Ismaël de sone van Nethania, ende Iohanan de sone van Kareah, ende Seraja de sone van Tanhumeth, de Netophatiter, ende Iaazania de sone des Maachatiters, sy, ende hare mannen.

f Ierem. 40.7.

37 Siet van dese stadt Iud. 11.11.

38 Siet van dese mannen oock Ier. 40.7, 8. Sommige oordeelen, dat dese de Krijchs-oversten, ende Capiteynen geweest zijn, die met haer volck by den Coninck Zedekia waren, als hy by Iericho gevangen wert, ende daer van hem verstroyt wierden, bov. vers 5.

24

Ende Gedalia swoer hen, ende haren mannen: ende seyde tot hen; En vreeset niet van te zijn knechten der Chaldeen: blijvet in het lant, ende dienet den Coninck van Babel, so sal het u wel gaen.

25

Maer het geschiedde inde ³⁹ sevende maent, dat Ismaël de sone Nethania des soons Elizama, ⁴⁰ van Conincklicken zade, quam, ende tien mannen met hem; ^g ende ⁴¹ sloegen Gedalia, dat hy sterf, mitsgaders de Ioden, ende de Chaldeen, die met hem te Mizpa waren.

39 Siet Ierem. 41. op vers 1.

40 Hebr. van ’t zaet des Coninckrijcks. dat is, van den geslachte Davids, ende Salomo. Men noemt die by ons, ende in Vranckrijck, Princen van den bloede.

g Ierem. 41.2.

41 Ofte, om datse Gedalia dese sijne hoocheyt benijdden; ofte, om datse den Coninck van Babel hateden; ofte, om beyde oorsaken.

26

Doe maeckte sich al het volck op, vanden minsten, tot den meesten, ende de Overste der heyren, ende quamen in Egypten: want sy vreesden voor de Chaldeen.

27

Het geschiedde daer na in het seven en dertichste jaer der wech-voeringe Iojachins, des Conincks van Iuda, in de twaelfde maent, op den seven-en-twintichsten der maent, dat ⁴² Evilmerodach de Coninck van Babel in het jaer als hy Coninck wert, het hooft Iojachins des Conincks van Iuda, ⁴³ uyt het gevangen-huys verhief.

42 De soon Nebucadnezars, die sijnen vader in de Monarchie gevolgt is, ende heeft geregeert ontrent 28 jaren. sommige meynen, dat hy eenige kennisse gehadt heeft van den waren Godt, ende daerom van de ongeloovige zy genaemt geweest Evilmero-dach, dat is, de sotte Merodach.

43 Hebr. uyt het huys des bedwancks, ofte besluytinge. dat is, sonder twijfel geschiet eensdeels, uyt medelijden sijns ouderdoms, ende seer langduerige gevangenisse; anderdeels, uyt aenmerckinge, dat hy hem gewillichlick in de handen Nebucadnezars hadde overgegeven. Siet boven cap. 24.12.

28

Ende hy sprack ⁴⁴ vriendelick met hem; ende stelde sijnen stoel boven den stoel der Coningen, die by hem te Babel waren.

44 Hebr. hy sprack goede dingen. Siet 1.Reg. 12. op vers 7. ende Ierem. 12.6.

29

Ende hy veranderde ⁴⁵ de kleederen sijner gevanckenisse; ende hy at geduerichlick broot voor sijn aengesichte alle de dagen sijnes levens.

45 Te weten, die hy plachte te gebruycken in de gevanckenisse. Vergel. hier mede Genes. 41.14. ende d’aenteeck. daer op.

30

Ende aengaende ⁴⁶ sijne teeringe, eene geduerige teeringe wert hem vanden Coninck gegeven, ⁴⁷ elck dagelicks bestemde deel op sijnen dach, alle de dagen sijnes levens.

46 T.w. van de teeringe, ende onderhoudinge van Iojachins huysgesin. want van de teeringe, ende lijfkost Iojachins persoon aengaende, is in ’t voorgaende versken gesproken. Anders: want sijne teeringe was eene geduerige teeringe, hem van den Coninck gegeven.

47 Dat is, soo veel als voor elcken dach verordineert was. Siet gelijcke maniere van spreken, Exod. 5.13. Lev. 23.37. 1.Reg. 8.59.

FINIS