Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xj. Capittel.

Athalia doodt het gantsche Conincklicke geslachte, vers 1, etc. uytgenomen Ioas, 2. die seven jaren out zijnde, door het beleyt van Iojada, Coninck wort van Iuda, 4. Athalia, die het regiment tot haer getrocken hadde, wort gedoodt, 13. Het verbont wort vernieuwt, tusschen Godt, den Coninck, ende het Volck, 15. de Baals-dienst uytgeroeyt, 18. ende de Coninck in sijnen Conincklicken throon geset, 19.

1

DOe nu ¹ Athalia ^a de moeder van ² Ahazia sach, dat haer sone doot was; so maeckte sy haer op, ende bracht ³ al het Conincklicke zaet om.

1 De welcke was Achabs dochter, de huysvrouwe van Ioram, ende moeder van Ahazia, dien Iehu gedoodt hadde. bov. 8.18. ende 9.27.

a 2.Chron. 22.10.

2 Siet bov. 9.27.

3 Hebr. al het zaet des Coninckrijcks. Dat is, alle de Princen van den bloede, op de welcke de successie der kroone mochte komen. Verstaet dit van Athalias voornemen, niet van de volle daet: want een is ontcomen; gelijck het volgende vers uytwijst.

2

Maer ⁴ Ioseba de dochter des Conincks Iorams, de suster van Ahazia, nam ⁵ Ioas den sone van Ahazia, ende stal hem uyt het midden van des Conincks sonen, die gedoodt werden, ⁶ [settende] hem, ende sijne voester in ⁷ eene slaep-kamer: ende ⁸ sy verberchden hem ⁹ voor Athalia, dat hy niet gedoodt en wert.

4 Hebr. Iehoschebah. And. Iehoschabbath. 2.Chron. 22.11. alwaer oock staet datse was de huysvrouwe van den Hoogen-Priester Iojada, maer men meynt datse uyt eene andere huysvrouwe Iorams, dan uyt de Afgodische Athalia geboren was.

5 Hebr. Ioasch, And. Iehoasch. ond. 12.2.

6 Dit woort is hier in gevoegt uyt 2.Chron. 22.11.

7 Hebr. een kamer der bedden, dat is, in eene der kameren, die aen den Tempel getimmert waren, daer in de bedden der Priesters waren, waer op sy sliepen, als sy op hare beurte den Godts-dienst moesten waer nemen. siet Ierem. 35.2.

8 T.w. Iojada, ende Ioseba.

9 Hebr. voor het aengesichte van Athalia.

3

Ende hy was met haer versteken inden Huyse des HEEREN ses jaren: ende Athalia regeerde over het lant.

4

Inden ^b sevenden jare nu sondt ¹⁰ Iojada, ende nam de ¹¹ Overste van hondert met de Hooft-mannen, ende met de Trauwanten, ende hy brachtse tot sich, in het Huys des HEEREN, ende ¹² hy maeckte een verbondt met hen, ende hy be-eedichdese in het Huys des HEEREN, ende hy toondese den sone des Conincks.

b 2.Chron. 23.1.

10 Hebr. Iehojadah, de soon Azarias, des soons Ahimaaz, des soons Zadoks, Hooge-Priester, ende onderscheyden van Iojada de vader van Benaja, die leefde ten tijden Davids, 2.Sam. 8.18.

11 Dese waren vijve in getale, ende worden genoemt, 2.Chron. 23.1. Sy schijnen Priesters geweest te zijn, gelijckmen mach afnemen uyt versen 5, 7, 9.

12 T.w. om Athalia te dooden, Ioas in het Coninckrijcke te stellen, de afgoderye te weeren, ende den suyveren Godes-dienst weder op te richten.

5

Ende hy geboodt hen, seggende: Dit is de sake, die ghy doen sult: een derde deel van ¹³ u, die op den Sabbath ¹⁴ ingaen, sullen de wacht waernemen, van het ¹⁵ huys des Conincks.

13 Verstaet Priesteren, ende Leviten, 2.Chron. 23.4.

14 T.w. inden Tempel. De Priesters, ende de Leviten waren verdeelt in 24 beurten, 1.Chron. 24. nae welcke verdeelinge sy by beurte alle weke in den Tempel quamen, om den Godts-dienst nae de gestelde ordre te versorgen: ’t welck wort genoemt ingaen, t.w. in den Tempel, om de wacht waer te nemen. And. die in de weke ingaen.

15 D. aen de Camer in den Tempel, daer de jonge Coninck wert verborgen gehouden.

6

Ende een derde deel sal zijn aen de poorte ¹⁶ Sur; ende een derde deel aen de poorte ¹⁷ achter de Trauwanten: so sullet ghy waernemen de wacht van dit huys, ¹⁸ tegens inbrekinge.

16 Dit was de poorte tegen het Oosten, ende was de grootste poorte des Tempels, daerom wort sy oock genoemt de Hooge-poorte, ond. cap. 15.35. oock de Fondament-poorte. 2.Chron.23.5. item de nieuwe poorte. Ierem. 26.10. om datse van den Coninck Iotham is vernieuwt, 2.Chron. 27.3.

17 Dese poorte was aen het Zuyden, nae den voorhof der Priesteren; die anders (als eenige meynen) genaemt wert Sippim, dat is, de dorpel-poorte, 2.Chron. 23.4.

18 Of, tegen afruckinge, of, wech-neminge, dat is, ghy sult den Tempel alsoo bewaren, dat daer aen niet gebroken en worde, ende dat de Coninck met gewelt daer niet uytgenomen, noch wech-gevoert en worde.

7

Ende de twee ¹⁹ deelen van u lieden, alle die op den Sabbath ²⁰ uytgaen, die sullen de wacht van het Huys des HEEREN waernemen by den Coninck.

19 Hebr. handen.

20 Verst. de gene die uyt den Tempel nae huys souden keeren, hebbende voor die weke haren dienst op hare beurte volbracht. want op elcken Sabbath moesten nieuwe in hare plaetse treden.

8

Ende ghy sult den Coninck rontom omcingelen, een yeder met sijne wapenen in sijne hant, ende hy, die ²¹ tusschen de ordeningen intreedt, sal gedoodt worden: ende zijt ghy by den Coninck, als hy uytgaet, ende als hy inkomt.

21 Ofte, tusschen de gelederen, die in order gestelt zijn: dat is, in uwe wacht, als ghy sult optrecken, of rontom den Coninck zijn, om hem te bewaren.

9

^c De Overste dan van hondert deden nae al dat de Priester Iojada geboden hadde, ende namen, yeder sijne mannen, die op den Sabbath ingingen, met de gene, die op den Sabbath uytgingen: ende sy quamen tot den Priester Iojada.

c 2.Chron. 23.8.

10

Ende de Priester gaf den Oversten van hondert de spiessen, ende de schilden, ²² die des Conincks Davids geweest waren: die inden Huyse des HEEREN waren.

22 D. die David van sijne vyanden hadde genomen, ende mogelick den Heere in den Tabernakel tot eene gedachtenisse geheylicht hadde, gelijck het sweert Goliaths, 1.Sam. 21.2. ende de schilden der Syriers, 2.Sam. 8.7. die daer na schijnen van Salomo inden Tempel gebracht te zijn, 1.Reg. 7.51.

11

Ende de Trauwanten stonden, yeder met sijne wapenen in sijne hant, van de ²³ rechter zijde des Huyses, tot de ²⁴ slincker zijde des Huyses, nae ²⁵ den Altaer, ende nae ²⁶ het Huys toe, by den Coninck rontom.

23 D. de Zuydzijde.

24 D. de Noord-zijde.

25 T.w. der brand-offeren: de welcke was by de Oost-poorte des Tempels.

26 D. den Tempel, die van den Altaer West-waert stont.

12

Daerna bracht ²⁷ hy des Conincks sone voort, ende settede hem de Croone op, ende [gaf hem] het ²⁸ Getuygenisse; ende sy

27 N. Iojada.

28 ’Twelck hy hem in de hant gaf, ende was het Wet-boeck daer in Godt getuycht, hoe hy hem in sijne regeringe moeste dragen. Siet Deut. 17.18.

[fol. 176v]

maeckten hem Coninck, ende ²⁹ salfden hem: daer toe ³⁰ klaptense met de handen, ende seyden: De Coninck leve.

29 Die haren vader nae de gewoonelicke order in het rijcke succedeerden, wierden, nae sommiger meeninge, niet gesalft; maer alleene, die nae eenige veranderinge in het regiment, ofte buyten de ordinare wet, ofte uyt vreese van toekomende swaricheyt, Coninck wierden, als Saul, 1.Sam. 10.1. David, 1.Sam. 16.13. Salomo, 1.Reg.1. vers 34. Iehu, 2.Reg. 9.6. Ioahaz, 2.Reg. 23.30. ende hier Ioas, die sijnen vader gesuccedeert is, na dat Athalia het rijcke geweldelick, ende tyrannelick aen haer getrocken hadde.

30 Tot een teecken, ende bewijs der vreuchde. Alsoo wort de clappinge der handen genomen, Psal. 98.8. Ezech. 25.6. elders voor een teecken der droefheyt, Ezech. 6.11.

13

Doe Athalia hoorde de stemme der Trauwanten, [ende] des volcx, so quam sy tot het volck in het huys des HEEREN.

14

Ende sy sach toe, ende siet, de Coninck stont by den ³¹ Pilaer, ³² nae de wijse, ende de Overste, ende de trompetten by den Coninck, ende al het volck des lants was blijde, ende blies met trompetten: doe ³³ verscheurde Athalia hare kleederen, ende sy riep; Verraet, verraet.

31 Ofte, gestoelte, D. op het Conincklick gestoelte, dat Salomo van Coper gemaeckt hadde, ende stont in ’t Voor-hof des volcks aen eenen pilaer. siet ond. 23.3. ende 2.Chron. 6.13.

32 D. nae de maniere van doen; ofte, gelijck de Coninck gewoone was, aen die colomne te staen, als hy in den Tempel quam, om Godt te dienen, ofte het volck aen te spreken. Vergel. ond. 23.3.

33 Een teecken van spijt, droefheyt, ende groote beroeringe des geestes. Siet Genes. 37. op vers 29.

15

Maer de Priester Iojada geboodt de Oversten van hondert, die over het heyr gestelt waren, ende seyde tot hen; Brengtse uyt, tot buyten ³⁴ de ordeningen, ende wie haer volgt, doodet met den sweerde; want de Priester hadde geseyt, Laetse in ’t Huys des HEEREN niet gedoodt worden.

34 Siet bov. op vers 8.

16

Ende ³⁵ sy leyden de handen aen haer, ende sy ginck ³⁶ den wech vanden inganck der peerden nae het huys des Conincks: ende sy wert daer gedoodt.

35 And. sy bestelden aen haer zijd-wachte. ofte, sy gaven, ofte, maeckten haer plaetse, T.w. om uyt den Tempel te gaen. Hebr. sy setteden haer handen, ofte, zijden, ofte, ruymten, ofte, plaetsen.

36 D. den wech van de stadt-poorte Davids, die soo genoemt was, ende Noord-waert stondt: van waermen ginck nae de poorte Ephraims. Siet ond. 14. vers 13. Sommige meynen, dat dese wech den name heeft van den inganck der peerden, om datmen door den selven bequamelick tot des Conincks huys te peerde konde rijden.

17

^d Ende Iojada maeckte ³⁷ een verbondt tusschen den HEERE, ende tusschen den Coninck, ende tusschen het Volck, dattet ³⁸ den HEERE tot een volck soude zijn: mitsgaders tusschen den Coninck, ende tusschen het Volck.

d 2.Chron. 23.16.

37 T.w. eerst een Kerckelick verbont tusschen Godt, ende den Coninck met het volck, aengaende de oprechtinge, en hanthavinge van den suyveren, ende waren Godts-dienst: Daer na oock een Politijck verbondt, aengaende het ampt des Conincks tegen sijn volck, in sijne regeringe, ende den schuldigen plicht des volcks tegen den Coninck, in politijcke gehoorsaemheyt.

38 D. dattet den Heere alleene voor den waren Godt kennen, ende nae sijn woort dienen soude, verwerpende alle afgoderye, ende valschen Godes-dienst: welcke verklaringe bevesticht wort met hare volgende daet, vers 18.

18

Daerna ginck al het volck des lants in het huys Baals, ende braken dat af, sijne altaren, ende sijne beelden verbrakense recht wel, ende Mattan den Priester Baals sloegen sy doodt, voor de altaren: De Priester nu ³⁹ bestelde de ampten inden Huyse des HEEREN.

39 Ofte, herstelde: overmits de suyverheyt van den Godes-dienst door de verkeertheyt des tijts seer vervallen was. Siet breeder, ende particulierlicker hier van, 2.Chron. 23. versen 18, 19.

19

Ende hy nam de Oversten van hondert, ende de Hooft-mannen, ende de Trauwanten, ende alle het volck des lants; ende sy brachten den Coninck af uyt het Huys des HEEREN, ende quamen door den wech vande ⁴⁰ poorte der Trauwanten tot het huys des Conincks, ende ⁴¹ hy sat op den throon der Coningen.

40 Genaemt anders de Hooge-poorte. 2.Chron. 23.20. Siet aldaer de aenteeck.

41 Siet 1.Reg. 1. op vers 46.

20

Ende alle het volck des lants was blijde, ende de stadt wert stille, na datse Athalia met den sweerde gedoodet hadden ⁴² [by] des Conincks huys.

42 And. in.

21

Ioas was ⁴³ seven jaer out doe hy Coninck wert.

43 Men kan hier uyt afnemen, dat Ioas maer een jaer out en was, als Athalia hem sochte te dooden, ende hy in den Tempel met sijne Voestervrouwe verborgen wert, want hy daer ses jaren bewaert is geweest, bov. vers 3.