Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xv. Capittel.

Abiam regeert, ende volcht de sonden sijns vaders, vers 1, etc. Evenwel houdt Godt sijne belofte, 4. Abiam sterft, 7. Asa regeert in sijne plaetse, reformerende den godes-dienst, ende de seden, 9. hy wort bekrijcht van Baësa, 16. geholpen van Benhadad, 20. hy sterft, latende in sijne plaetse sijnen sone Iosaphat, 23. Nadab regeert over Israel, 25 Baësa doodt hem, ende roeyt sijns vaders huys uyt, ende regeert in sijne plaetse, 27.

1

IN ^a het achtiende jaer nu des Conincks Ierobeams des soons Nebats, wert ¹ Abiam Coninck over Iuda.

a 2.Chron. 13.1.

1 And. Abia. 2.Chro. 12.16. ende 13.1, etc.

2

^b Hy regeerde ² drie jaren te Ierusalem: ende de naem sijner moeder was, ³ Maacha, eene dochter ⁴ Abisaloms.

b 1.Chron. 13.2.

2 Beginnende van het 18 jaer des Coninckrijckx Ierobeams, vers 1. ende eyndigende met het twintichste. siet ond. op vers 9.

3 Oock geheeten, Michaja, 2.Chron. 13.2.

4 Dese wort oock Absalom genoemt, 2.Chron. 11.21. Eenige houden hem geweest te zijn den sone Davids; Vele andere, eenen anderen van den selven naem, die van Gibea was, anders oock genoemt Uriël, 2.Chron. 13.2. Siet aldaer de aenteeck.

3

Ende hy wandelde in alle de sonden sijns vaders, die hy voor hem gedaen hadde: ende sijn herte en was niet ⁵ volkomen met den HEERE sijnen Godt, gelijck het herte sijns vaders Davids.

5 Siet bov. 8. op vers 61.

4

Maer ⁶ om Davids wille gaf de HEERE sijn Godt hem ^c eene ⁷ lampe in Ierusalem; verweckende sijnen soon na hem, ende ⁸ bevestigende Ierusalem.

6 Siet bov. 11. op vers 12.

c 1.Reg. 11.36.

7 Siet bov. 11. op vers 36.

8 T.w. in sijnen voorgaenden staet der Politie, ende der Religie, behoudende noch daer in de Conincklicke Majesteyt met de overblijfselen van de rechte leere, ende den suyveren Godes-dienst.

5

Om dat David gedaen hadde, ⁹ dat recht was in de oogen des HEEREN, ende niet geweken en was van alles dat hy hem geboden hadde, alle de dagen sijns levens; ¹⁰ dan alleen ^d in de sake van Uria den Hethiter.

9 Alsoo ond. vers 11. Siet bov. 11. op vers 33.

10 Verst. dese uytneminge ten aensien van seer grove sonden, die geschieden met een seker voorweten van het gene Godt verboden heeft, sonder voorgaende onbedachticheyt, vergetenheyt, ofte misgrijpinge des oordeels.

d 2.Sam. 11.4.15. ende 12.9.

6

Ende daer was krijch geweest tusschen Rehabeam, ende tusschen Ierobeam, alle de dagen ¹¹ sijns levens.

11 N. Rehabeams. Van dese oorloge is oock gewach gemaeckt bov. c. 14. vers 30. ’t selve wort hier nu weder vernieuwt, om aen te wijsen, dat sijn soon Abiam in de selve oorloge volduert heeft: gelijck te sien is in’t volgende vers, ende 2.Chron. 13.2, 3.

7

Het overige nu der geschiedenissen Abiams, ende alles wat hy gedaen heeft; is dat niet geschreven ¹² in het boeck der Chroniken der Coningen van Iuda? daer was oock krijch tusschen Abiam, ende tusschen Ierobeam.

12 Siet bov. 14. op vers 19.

8

Ende Abiam ¹³ ontsliep met sijne vaderen, ende sy begroeven hem in de ¹⁴ stadt Davids: ende ^e Asa sijn sone regeerde in sijne plaetse.

13 Siet bov. cap. 1. op vers 21. ende Deut. 31. op vers 16.

14 Siet bov. 2. op vers 10.

e 2.Chron. 14.1.

9

In het ¹⁵ twintichste jaer Ierobeams, des Conincx Israëls, wert Asa Coninck over Iuda.

15 T.w. ontrent het eynde deses jaers.

10

Ende hy regeerde een ende veertich jaer te Ierusalem, ende de naem sijner ¹⁶ moeder was, Maacha, een dochter ¹⁷ Abisaloms.

16 Verst. grootmoeder. alsoo ond. vers 13. want sy was de moeder sijns vaders Abiams, bov. vers 2. alsoo worden by de Hebreen vaderen, ende moederen genaemt niet alleene de naeste ouderen uyt de welcke men eygentlick geboren is, maer oock die hooger in de rechte linie opgerekent worden. Siet de volgende versen etc.

17 Siet bov. op vers 2.

11

Ende Asa dede wat ¹⁸ recht was in de oogen des HEEREN; gelijck sijn ¹⁹ vader David.

18 Siet bov. 11. op vers 33.

19 Sijns grootvaders Rehabeams grootvader.

12

Want hy nam wech ^f de ²⁰ schant-jongers uyt den lande, ende dede wech alle de ²¹ dreck-goden, die sijne ²² vaders gemaeckt hadden;

f 1.Reg. 22.46.

20 Siet Deut. 23. op vers 17.

21 Siet. Levit. 26. op vers 30.

22 N. sijn vader Abiam, sijn grootvader Rehabeam, ende sijn out-grootvader Salomo.

13

^g Ia selfs sijne moeder Maacha die settede hy oock af, datse geene ²³ Coninginne en ware, om dat sy eenen ²⁴ afgrijselicken Afgodt in een bosch gemaeckt hadde: oock roeyde Asa uyt, haren afgrijselicken Afgodt, ende ²⁵ verbrandde [hem] aende beke ²⁶ Kidron.

g 2.Chron. 15.16.

23 Siet van dit woort boven 11. op vers 19. Hebr. van Heerinne (namelick) te zijn. de sin is, dat hy haer van het gebiet, het welcke sy als weduwe van den Coninck Rehabeam, ende als moeder sijns vaders Abiams aengenomen hadde, afgesett heeft. And. heeft hy oock geweert van de Coninginne. D. van sijn huysvrouwe, op datse niet soude verdorven worden.

24 Het Hebr. woort beteeckent bevinge der leden, ende vreese des herten. Soo wort desen Afgodt genaemt, om dat hy door de grouwsaemheyt sijnes gelaets ende schandelicke afgoderye de menschen beyde nae ziele ende lijf verschrickte, ende sy hem met beyderley schrick dienden. Eenige houden hem voor den Afgodt by den Heydenen genaemt Priapus, andere voor Pan. siet hier van oock 2.Chron. 15.16.

25 T.w. na dat hy hem in stucken gebroken, ende vermorselt hadde, 2.Chron. 15.16.

26 Siet bov. 2. op vers 37.

14

De ²⁷ hoochten en werden wel niet wech genomen; nochtans was het herte van Asa ²⁸ volcomen met den HEERE, alle sijne dagen.

27 Siet Levit. 26. op vers 30.

28 Siet bov. 8. op vers 61. Ende verstaet dese volkomentheyt, ende oprechticheyt des Conincks eygentlick ten aensien van sijne genegentheyt, betrachtinge ende yver in ende voor den suyveren Godes-dienst, hoewel hy in sijn volgende leven verscheydene gebreken gehadt heeft.

15

Ende hy bracht in het Huys des HEEREN de ^h geheylichde dingen sijns vaders; ende ²⁹ [sijne] geheylichde dingen, silver, ende gout, ende vaten.

h Levit. 5. vers 15.

29 Dit woort sijne, wort hier ingevoecht uyt 2.Chron. 15.18.

16

Ende daer was krijch tusschen Asa, ende tusschen Baësa den Coninck Israëls, ³⁰ alle hare dagen.

30 Wel verstaende, uytgenomen de eerste jaren, die sy t’samen geregeert hebben. want Iuda is de eerste 10 jaren onder de regeringe van Asa in stilheyt geweest, 2.Chron. 14. vers 1. ende Baësa begon te regeren over Israel in het derde jaer des Conincks Asa, ond. vers 28. ofte, men moet seggen, dat in de eerste jaren deser Coningen van weder zijden wel uytvallen zijn geschiet, maer geen volkomene oorloge. Vergel. 2.Chron. 14. d’aenteeck. op vers 1.

17

Want ⁱ Baësa de Coninck van Israël tooch op tegen Iuda, ende bouwde ³¹ Rama; ³² op dat hy niemant toe en liete uyt te gaen, ende in te komen, tot Asa den Coninck van Iuda.

i 2.Chron. 16.1.

31 Een stadt gelegen in den stam Benjamins, ontrent de frontieren van het Coninckrijck Israels, ende op den wech nae Ierusalem. Siet van dese stadt breeder, Iudic. 4.5.

32 Hebr. om niet toe te laten den uytgaenden, ende den komenden tot Asa, etc. Verst. van Benjamin, Ephraim, Manasse, ende andere nae by gelegene stammen, uyt de welcke als vele sagen dat Asa den suyveren Godes-dienst behertichde, zijn tot hem overgekomen, om den Heere te Ierusalem nae sijn Woort te dienen, 2.Chron. 15.9. om dit te beletten, heeft de Coninck Baësa sijne stadt Rama laten sterck maken. Vergel. hier by, bov. 12. versen 26, 27, etc.

18

Doe nam Asa al het silver, ende gout dat ³³ overgebleven was inde schatten van het Huys des HEEREN, ende de schatten van het huys des Conincks, ende gafse inde hant sijner ³⁴ knechten: ende de Coninck Asa sandtse ^k tot Benhadad den sone Tabrimmons des soons ³⁵ Hezions, den Coninck van Syrien, die te ³⁶ Damascus woonde, seggende:

33 T.w. van de tijden Rehabeams. Siet bov. cap. 14.26. ende vergelijckt hier mede d’aenteeck. daer op.

34 Siet Gen. 20. op vers 8.

k 1.Reg. 20.1. 2.Chron. 16.2. etc.

35 Sommige meynen desen geweest te zijn de selve, die bov. 11.23. genaemt wort Rezon.

36 Siet Genes. 14. op vers 15.

19

Daer ³⁷ is een Verbont tusschen my, ende tusschen u, tusschen mijnen vader, ende tusschen uwen vader: siet, ick sende u een Geschenck, silver, ende gout, gaet henen, maeckt u verbont te niete met Baësa den Coninck Israëls, dat hy ³⁸ aftrecke van tegens my.

37 Hoe wel Rezon een vyant geweest was van Israel, soo lange als Salomo leefde, bov. 11.25. nochtans schijnt uyt dese woorden, dat hy na de verdeelinge des rijcx met beyde de Coningen in vrede, ende verbintenisse gestaen heeft.

38 Hebr. optrecke.

[fol. 164v]

20

Ende BenHadad hoorde nae den Coninck Asa, ende sondt de Overste der heyren die hy hadde, tegen de steden Israëls: ende sloech ³⁹ Ijon, ende ⁴⁰ Dan, ende ⁴¹ Abel Beth-Maacha; ende het gantsche Chinneroth, met ⁴² het gantsche lant Naphtali.

39 Eene stadt, nae eeniger gevoelen, in den stem Aser gelegen; andere stellense inden stam Naphthali. siet van de selve oock 2.Reg. 15.29. ende 2.Chron. 16.4.

40 Siet Genes. 14. op vers 14.

41 Anders genaemt Abel-Maim. 2.Chro. 16.4. gelegen, soo sommige meynen, in Manasse, ofte, alsoo eenige Caerten uytwijsen, in Naphthali. Siet van dese stadt oock 2.Sam. 20.15. ende 2.Chron. 16.4.

42 Een lantschap gelegen in Naphtali ontrent de zee Genezareth. Siet Ios. 11.2.

21

Ende het geschiedde, als Baësa [sulcks] hoorde; dat hy afliet van Rama te bouwen: ende hy bleef te ⁴³ Tirza.

43 Siet van dese stadt, bov. cap. 14. op vers 17.

22

Doe ⁴⁴ liet de Coninck Asa door gantsch Iuda uytroepen, (niemant was ⁴⁵ vry) Dat sy de steenen van Rama, ende het hout daer, van souden wech dragen, daer Baësa mede gebouwt hadde: ende de Coninck Asa bouwde daer mede ⁴⁶ Geba Benjamins, ende ⁴⁷ Mizpa.

44 Hebr dede gantsch Iuda horen.

45 Hebr. onnoosel, onschuldich, suyver. D. niemant mochte eenige onschuldinge voorbrengen, om te mogen achterblijven: wel verstaende, geene bedaechde manschap, die in dit werck gebruyckt konde worden, niet verhindert zijnde door sieckte, ouderdom, uytlandicheyt, ofte, publijcke officien, waer van de Gecommitteerde des Conincks oordeelen moesten.

46 Eene stadt in den stamme Benjamins, aen de grensen van Ephraim op eenen heuvel gelegen, Ios. 18.24. den Leviten toegeeygent, Ios. 21.17. is ten tijden des Conincks Iosia de Noort-pale geweest van het Coninckrijcke Iuda, 2.Reg. 23.8.

47 Siet van dese stadt, Iud. 11.11.

23

Het overige nu aller geschiedenissen van Asa, ende al sijne macht, ende al dat hy gedaen heeft, ende de steden die hy gebouwt heeft; zijn die niet geschreven in het boeck der Chroniken der Coningen van Iuda? Doch ⁴⁸ inden tijt sijnes ouderdoms wert hy ⁴⁹ kranck aen sijne ⁵⁰ voeten.

48 T.w. in de drie laetste jaren sijner regeringe: gelijck dit af te nemen is uyt 2.Chron. 16. versen 12, 13.

49 In welcke krancheyt hy de medicijnen meer dan Godt gesocht heeft, 2.Chron. 16.13.

50 De welcke men houdt ’t flerecijn geweest te zijn.

24

Ende ^l Asa ontsliep met sijne vaderen, ende wert begraven met sijne vaderen inde ⁵¹ stadt sijns vaders Davids: ende ^m sijn sone Iosaphat wert Coninck in sijne plaetse.

l 2.Chron. 16.13.

51 Siet bov. 2. op vers 10.

m 2.Chron. 17.1.

25

Nadab nu de sone Ierobeams wert Coninck over Israël, in het tweede jaer van Asa den Coninck van Iuda: ende hy regeerde ⁵² twee jaren over Israël.

52 Verst. niet ten vollen; gelijck af te nemen is uyt de volgende versen 28, 33.

26

Ende hy dede ⁵³ dat quaet was in de oogen des HEEREN, ende ⁵⁴ wandelde in den wech sijns vaders, ende in ⁵⁵ sijne sonde, daer mede hy Israël hadde doen sondigen.

53 Siet bov. 11. op vers 6.

54 In sijner voorouderen wech te wandelen, is de selve na te volgen, ofte in’t goede, dat is, in haer geloove, ende goede wercken, 1.Sam. 8.3. 2.Reg. 22.2. 2.Chron. 17.3. ofte in’t quade, dat is, in haer ongeloove, ende sonden, als hier, ende ond. vers 34. ende c. 15. vers 19. ende 22.53.

55 Verst. de sonde der afgoderye. Siet bov. 14. op vers 16.

27

Ende Baësa de soon van ⁵⁶ Ahia vanden huyse ⁵⁷ Issaschars ⁵⁸ maeckte eene verbintenisse tegen hem, ende Baësa sloech hem te ⁵⁹ Gibbethon, welcke der Philistijnen is, als Nadab, ende gantsch Israël Gibbethon belegerden.

56 Een ander dan Ahia de Propheet van Silo, bov. 11.29. ende dan Ahia de schrijver van Salomo, bov. 4.3. ende dan Ahia de Priester, 1.Sam. 14.3, etc.

57 D. van den stam Issaschars: alsoo wort geseyt het huys Ephraims, Iudic. 10.9. het huys Iuda, Hos. 1.7. het huys Levi, Psal. 135.20, etc.

58 Het Hebr. woort beteeckent eyg. binden, aenbinden. Daerom als het van de gemoederen der menschen gebruyckt wort, so is ’t wel somtijts genomen in ’t goede, voor eene verbintenisse der liefde, als Genes. 44.30. maer seer dickwijls voor eene verbintenisse der vyandschap, waer door heymelicke t’samen-spanningen tegens persoonen, ofte staten gemaeckt worden: als hier, ende 1.Sam. 22. vers 8. ende ond. c. 16. versen 9, 20. ende 2.Reg. 10.9. ende 12.20. Nehem. 4.8. Amos 7.10.

59 Eene stadt gelegen in den stamme Dan, Ios. 19.44. die den Leviten tot wooninge ge-eygent was, Iosu. 21.23. maer van den Philistijnen overheert, ende bewoont, ende daerom van Nadab alsnu belegert, doch niet gewonnen; ende is de belegeringe naderhant van den Israeliten hervat geworden. Siet ond. cap. 16.17.

28

Ende Baësa doodde hem, in het derde jaer van Asa den Coninck van Iuda, ende wert Coninck in sijne plaetse.

29

Het geschiedde nu als hy regeerde, dat hy het gantsche ⁶⁰ huys Ierobeams sloech; hy ⁶¹ en liet niets over van Ierobeam wat adem hadde, tot dat hy ⁶² hem verdelgt hadde, ⁿ nae ⁶³ het woort des HEEREN, dat hy gesproken hadde door den dienst van sijnen knecht Ahia de Siloniter:

60 D. geslachte. Siet bov. 14. op vers 10.

61 Hebr. hy en liet niet over allen adem van Ierobeam: D. geenen mensche en liet hy van den huyse Ierobeams overblijven. Alsoo is het woort Adem voor mensche genomen, Deuter. 20.16. Iosu. 10.40. ende 11.14.

62 N. Ierobeam. ofte, tot dat hy het verdelgde: te weten, huys, dat is, geslachte Ierobeams.

n 1.Reg. 14.10, 14.

63 Dit is niet te duyden op het voornemen van Baësa, als of hy in’t verdelgen van Ierobeams huys gesien soude hebben op de voorsegginge des Heeren, ende de sonden Ierobeams; maer de sin is, dat Godt door de wreede tyrannye van Baësa het woort sijner voorsegginge vervult, ende de sonden Ierobeams gestraft heeft. Alsoo ond. 16. vers 13.

30

Om de sonden Ierobeams, ⁶⁴ die sondichde, ende die Israël sondigen dede; [ende] om sijne terginge, daer mede hy den HEERE den Godt Israëls getergt hadde.

64 Alsoo bov. c. 14. vers 16. Siet d’aenteeck.

31

Het overige nu der geschiedenissen Nadabs, ende al wat hy gedaen heeft; is dat niet geschreven ⁶⁵ in het boeck der Chroniken der Coningen Israëls?

65 Siet bov. c. 14. op vers 19.

32

Ende daer was oorloge tusschen Asa, ende tusschen Baësa den Coninck Israëls, alle hare dagen.

33

In het derde jaer van Asa Coninck van Iuda, wert Baësa de soon van Ahia Coninck over gantsch Israël, te Tirza, ⁶⁶ [ende regeerde] vier en twintich jaer.

66 Dit is hier ingevoecht uyt de volle maniere van spreken, die wy hebben 2.Sam. 2.10. item bov. versen 9, 10, 25. ond. 16.8, etc. ende hier beteeckent het woort regeeren hoe lange eens Conincx regeringe geduert heeft. Wanneer het van het begin der regeringe gebruyckt wert, so setten wy ’t over Coninck worden.

34

Ende dede dat quaet was ⁶⁷ in de oogen des HEEREN; ⁶⁸ ende wandelde in den wech Ierobeams, ende in sijne sonde, daer mede hy Israël hadde doen sondigen.

67 Siet bov. 11. op vers 6.

68 siet bov. op vers 26.