Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xj. Capittel.

Iephtah, als on-echt, van sijne broederen verstooten zijnde, gaet woonen in’t lant Tob, alwaer hy sich met eenich volck oeffent in uyttochten, vers 1, etc. Wort daer na van de Outsten Gileads beroepen tot krijchs-Overste tegen de Ammoniten, 5. Sulcx hy onder sekere conditie aenneemt, 9. Sendt tweemael boden tot den Coninck der Ammoniten, om hem tot afstant van krijch te bewegen, maer te vergeefs, 12. Dies Iephtah, door Godts Geest gedreven, tegen hem optreckt, ende doet een onbedachte gelofte, 29. hy slaet de Ammoniten, 32. Ende volbrengt sijne gelofte aen sijne dochter, 34.

1

^a IEphtah nu de ¹ Gileaditer was een strijdtbaer helt; maer hy was een ² hoeren-kint: doch ³ Gilead hadde Iephtah gegenereert.

a Hebr. 11.32.

1 Siet bov. cap. 10. op vers 3.

2 Hebr. was een soon eener vrouwe, eener hoere. siet Deut. 23. op vers 2. And. de sone eener weerdinne.

3 Te onderscheyden van Gilead, den sone Machirs, Ios. 17.1, 3. zijnde nochtans een sijner nakomelingen, van den selven name.

2

Gileads huysvrouwe baerde hem oock sonen: ende de sonen ⁴ deser vrouwe groot geworden zijnde, stieten Iephtah uyt, ende seyden tot hem; Ghy en sult in ’t huys onses vaders niet erven, want ghy zijt een soon van eene ⁵ andere vrouwe.

4 T.w. Van sijne echte vrouwe.

5 D. eene vreemde, die geene echte vrouwe onses vaders geweest is.

3

Doe vlood Iephtah voor het aengesichte sijner broederen, ende woonde in den lande ⁶ Tob: ende ⁷ ydele mannen vergaderden hen tot Iephtah, ende ⁸ togen met hem uyt.

6 Eene lantstreke, gelegen langs ’t geberchte Gilead, by den inganck van woest Arabien, aen de grenzen der Ammoniten. siet ooc 2.Sam. 10.6, 8.

7 Ofte, ledige, behoeftige, geen middel hebbende om te leven.

8 Om buyt te halen, vermoedelick van de Ammoniten: het welcke den Israeliten te meer heeft konnen bewegen, om hem in den krijch te gebruycken tegen de Ammoniten.

4

⁹ Ende het geschiedde ¹⁰ na eenige dagen, dat de kinderen Ammons tegen Israël krijchden.

9 Hier wort nu vervolgt de Historie, die in’t eynde van ‘t voorgaende Capittel was begonnen: na dat daer tusschen ingevoegt was het voorgaende verhael van Iephtah.

10 Na de verclaringe, die by den Oversten der Gileaditen gedaen was, cap. 10.18. ofte, na den tijt, die in’t selve capittel vers 8. is uytgedruckt.

5

So geschiedde ’t, als de kinderen Ammons tegen Israël krijchden, dat de ¹¹ Outsten van Gilead henen gingen, om

11 Ofte, op een bevel des Heeren, dien sy mogen hebben raedt gevraegt, ofte immers, door zijn bysonder ingeven ende regeringe.

[fol. 116v]

Iephtah te halen uyt den lande ¹² Tob.

12 Siet op vers 3.

6

Ende sy seyden tot Iephtah; Komt, ende weest ons tot een ¹³ Overste, op dat wy strijden tegen de kinderen Ammons.

13 Ofte, Hertoch, Generael, Krijchs-Overste: maer geen Coninck, als de Sichemiten Abimelech hadden gemaeckt.

7

Maer Iephtah seyde tot de Outsten van Gilead; En hebt ghylieden my niet gehaett, ende my uyt mijns vaders huys verstooten? waerom zijt ghy dan nu tot my gekomen, ¹⁴ terwijlen ghy in benautheyt zijt.

14 Hebr. terwijlen u lieden angst, ofte, benautheyt is.

8

Ende de Outsten van Gilead seyden tot Iephtah; Daerom zijn wy nu tot u wedergekomen, dat ghy met ons trecket, ende tegen de kinderen Ammons strijdet: ende ghy sult ons tot een hooft zijn, over alle inwoonderen van Gilead.

9

Doe seyde Iephtah tot de Outsten van Gilead; So ghylieden my wederhaelt om te strijden tegen de kinderen Ammons, ende de HEERE haer voor mijn aengesichte geven sal; sal ick u dan tot een hooft zijn?

10

Ende de Outsten van Gilead seyden tot Iephtah; De HEERE zy ¹⁵ toehoorder tusschen ons, indien wy niet alsoo nae uwen woorde en doen.

15 Om getuyge te zijn, ofte, als Richter tusschen beyden, ons te straffen, so wy anders by u doen. Vergel. Deut. 1.16. 1.Reg. 3.11. Thre. 3.61, 62. Malach. 2.14.

11

Also ginck Iephtah met de Outsten van Gilead, ende het volck stelde hem tot een Hooft ende Overste over haer: ende Iephtah sprack alle sijne ¹⁶ woorden voor het ¹⁷ aengesichte des HEEREN te Mizpa.

16 Die hy te vooren tot den gesanten des volcx gesproken hadde.

17 Niet by de Arke des verbonts (gelijck dit dickwijls genomen is) maer in de generale vergaderinge des volcx deed hy sijne verclaringe (als een helt des geloofs, Hebr. 11.31.) met religieuse aendacht, als in Godts tegenwoordicheyt, ofte met aenroepinge zijnes H. Naems, ende onderlingen eedt. d’Arke des verbonts was ter tijt Iosue gebracht tot Silo, Ios. 18.1. ende was noch aldaer ten tijde van Eli, 1.Sam. 1.3.

12

Voorts sondt Iephtah boden tot den Koninck der kinderen Ammons, ¹⁸ seggende: ¹⁹ Wat hebben ick ende ghy met malkanderen te doen, dat ghy tot my gekomen zijt, om ²⁰ tegen mijn lant te krijgen?

18 Verst. door de gesanten. Alsoo ond. vers 17. ende in ’t volgende.

19 Hebr. wat is my ende u, ofte, wat hebben ick ende ghy? siet dese maniere van spreken oock 2.Sam. 16. op vers 10. Ioh. 2.4. etc.

20 Iephtah spreeckt hier in den name des volcx, welcks voorvechter hy was.

13

Ende de Koninck der kinderen Ammons seyde tot de boden van Iephtah; Om dat Israël, als hy uyt Egypten optooch, mijn lant genomen heeft, van ²¹ Arnon af tot aen Iabbok, ende tot ²² aen de Iordane: so geeft my dat nu weder met vrede.

21 Siet van Arnon, Num. 21.13, 14, 15. van Iabbok, Gen. 32.22. etc.

22 Van het geberchte Gileads Oost-waert, tot aen de Iordane Westwaert.

14

Maer Iephtah ²³ voer wijders voort, ende sondt boden tot den Koninck der kinderen Ammons;

23 Dit is een seer wijse ende aenmerckelicke daet van Iephtah, dat hy betrachtende Godts bevel Deuter. 2.19. eerst begeert heeft te weten de oorsaken, die de Ammoniten tot desen krijch mochten hebben beweecht, ende daer op haren Coninck met vele seer bondige redenen soeckt te overtuygen ende tot afstant te bewegen: dienende dit alles tot quijtinge ende gerustheyt sijner conscientie, als oock tot versterckinge van Israel.

15

Ende hy ²⁴ seyde tot hem; Soo seyt Iephtah: ^b Israël en heeft het lant der ²⁵ Moabiten, ende het lant der kinderen Ammons niet genomen.

24 Door de gesanten, ofte, liet hem seggen.

b Num. 21.13. Deut. 2.9, 19.

25 Want Godt van beyden contrarie bevel hadde gegeven, om datse Lots nakomelingen waren. siet Deut. 2.9, 19.

16

Want als sy uyt Egypten optogen, so wandelde Israël door de woestijne tot aen de Schelf-zee, ende quam tot ²⁶ Kades.

26 Anders genaemt Zin, t’ onderscheyden van Kades Barnea. siet Gen. 14. op vers 7. Num. 13. op vers 26. ende c. 20.14. ende 33.36.

17

Ende Israël sondt boden tot den Koninck der Edomiten, seggende; ^c Laet my doch door u lant doortrecken: maer de Koninck der Edomiten en gaf geen gehoor; ende hy sondt oock tot den Koninck der ²⁷ Moabiten, die oock niet en wilde: also bleef Israël in Kades.

c Num. 20.17.

27 Dit kanmen oock afnemen uyt Deut. 2.29.

18

Daerna wandelde ²⁸ hy in de woestijne, ende tooch om het lant der Edomiten, ende het lant der Moabiten, ende quam van den opganck der Sonne aen het lant der Moabiten, ende ²⁹ sy legerden hen op gene zijde van ³⁰ Arnon: maer sy en quamen niet binnen de lantpale der Moabiten; want Arnon is der Moabiten lantpale.

28 Namelick, Israël.

29 Het volck Israels.

30 Siet bov. op vers 13.

19

^d Maer Israël sondt boden tot Sihon, den Koninck der Amoriten, Koninck van Hesbon: ende Israël ³¹ seyde tot hem; ^e Laet ons doch door u lant doortrecken tot aen ³² mijne plaetse.

d Deuter. 2.26.

31 Siet bov. op vers 12.

e Num. 21.22.

32 D. onse, te weten, Israels: onse, D. die ons van Godt gegeven is, N. het lant Canaan.

20

Doch Sihon en betrouwde Israël niet door sijne ³³ lantpale door te trecken; maer Sihon versamelde al sijn volck, ende sy legerden hen tot Iaza: ende hy streedt tegen Israël.

33 D. door sijn lant: alsoo ond. vers 22.

21

Ende de HEERE, de Godt Israëls, gaf Sihon met al sijn volck in Israëls hant, dat syse sloegen: also nam Israël erflick in het gantsche lant der Amoriten, die in den selven lande woonden.

22

Ende sy namen erflick in de gantsche ³⁴ lantpale der Amoriten, ^f van Arnon af tot aen Iabbok, ende van de woestijne tot aen de Iordane.

34 D. ’Tgantsche lant Sihons, besloten tusschen dese palen, Arnon in’t Zuyden, Iabbok in’t Noorden, de woestijne, ofte woest Arabien in ’t Oosten, ende de Iordane in ’t Westen.

f Deut. 2.36.

23

So heeft nu de HEERE, de Godt Israëls, de Amoriten voor het aengesichte sijns volcx Israëls uyt de besittinge verdreven: ende soudt ghy ³⁵ haerlieder erfgenaem zijn?

35 Hebr. soudt ghy hem erven? Hem, naemlick, den Amoriter, dat is, het lant der Amoriten: als oock in’t volgen. vers, Deuter. c. 9.1. ende elders dickwijls. Iephtah wil seggen, dat dit zy tegen recht ende billicheyt.

24

Soudt ghy niet den genen erven, dien uwe Godt ³⁶ Camos voor u uyt de besittinge verdreve? Also sullen ³⁷ wy allen den genen erven dien de HEERE onse Godt voor ons aengesichte uyt de besittinge verdrijft.

36 Een Afgodt der Moabiten, ende (als hier blijckt) der Ammoniten. siet Num. 21.29. 1.Reg. 11.7. Ier. 48.7, 13, 46.

37 Met recht: also onse Godt de eenige ware Godt is, dien alles toekomt.

25

^g Nu voorts, zijt ghy ³⁸ veel beter als Balak, de sone Zippors, der Moabiten Koninck? heeft hy oyt met Israël ³⁹ getwistet, heeft hy oock oyt tegen hen gekrijgt?

g Num. 22.2, etc.

38 Hebr. beter beter. de sin is, hebt ghy nu soo veel meerder ofte grooter recht, als Balak, die Israel noyt daer over lastich gevallen is? siet van Balak Num. capp. 22. 23. 24.

39 Hebr. twistende getwistet, ende alsoo: strijdende gestreden, ofte krijgende gekrijcht.

26

Terwijlen Israël ⁴⁰ drye hondert jaer gewoont heeft in Hesbon, ende in hare stedekens, ende in Aroër ende in hare stedekens, ende in alle de steden, die aen de zijde van Arnon zijn; waerom en hebt ghy ’t dan in dien tijt niet ⁴¹ gereddet?

40 Hier (als oock elders in de Heylige Schrift) wort een ront getal gestelt: alhoe wel, nae sommiger rekeninge, eenige weynich jaren souden overschieten, alsmen de jaren neemt van den uyttocht der kinderen Israels uyt Egypten, waer van Iephtah dit verhael begonnen heeft, ende meer jaren onder de 300 zijn, alsmen soude rekenen van de victorie Israels tegen Sihon bekomen. siet van dit gebruyck der H. Schrift Gen. 15. op vers 13. ende ond. cap. 20.46. 2.Sam. 5.5.

41 Dat de Ammoniten in soo langen tijt sonder twijffel eens souden hebben bestaen, indien sy sulcken recht vermeyndt hadden te hebben.

27

Oock en heb ⁴² ick aen u niet gesondicht, maer ghy ⁴³ doet qualick by my, dat ghy tegen my krijgt: de HEERE, die Richter is, richte heden tusschen de kinderen Israëls ende tusschen de kinderen Ammons.

42 Iephtah wil seggen, dat Israel den Ammoniten hier toe geene oorsake gegeven heeft.

43 Hebr. ghy doet quaet met my.

28

Maer de Koninck der kinderen Ammons en hoorde niet nae de woorden van Iephtah, die hy tot hem ⁴⁴ gesonden hadde.

44 D. door de gesanten hem hadde laten aenseggen.

29

Doe ⁴⁵ quam de Geest des HEEREN op Iephtah, dat hy ⁴⁶ Gilead ende Manasse doortrock: want hy trock door tot Mizpe ⁴⁷ in Gilead, ende van Mizpe in Gilead trock hy door tot de kinderen Ammons.

45 Hebr. was, wert: D. tooch hem aen, als bov. cap. 6.34. ende cap. 3.10.

46 D. door het gedeelte des lants Gilead, dat de halve stam van Manasse over de Iordane bewoonde.

47 Onderscheyden van andere plaetsen, hebbende den selven naem. Siet bov. cap. 10. op vers 17.

30

Ende Iephtah beloofde den HEERE eene gelofte, ende seyde: Indien ghy de kinderen Ammons ⁴⁸ gantschelick in mijne hant sult geven;

48 Ofte, sekerlick. Hebr. gevende geven sult.

31

So sal het uytgaende, dat uyt de deure mijnes huyses my te gemoete sal uytgaen, als ick met vrede van de kinderen Ammons wederkome, dat sal ⁴⁹ des HEEREN zijn, ⁵⁰ ende ick sal ’t ⁵¹ offeren ten brantoffer.

49 Ofte, den HEERE, te weten, geheylicht zijn.

50 And. ofte, als of hy seyde: mach ’t geoffert worden, ick sal ’t offeren, so niet, ’t sal effenwel den HEERE geheylicht zijn.

51 Welverstaende, indien ’t sulcx is, dat het nae Godts wet geoorlooft is te offeren: nu was het niet alleen verboden menschen te offeren: maer oock onreyne beesten. Siet Levit. 27.11, 12, 13.

32

Also trock Iephtah door, nae de kinderen Ammons, om tegen hen te strijden: ende de HEERE gafse in sijne hant.

33

Ende hy sloechse van ⁵² Aroër af tot daer ghy komt te ⁵³ Minnith, twintich steden, ende tot aen ⁵⁴ Abel Keramim, met eenen seer grooten slach: also werden de kinderen Ammons t’ onder gebracht voor het aengesichte der kinderen Israëls.

52 Liggende aen de beke Arnon, Deut. 3.12. Niet, daer dese beke van ’t geberchte Gilead westwaert afloopt in de Iordane, maer uyt het zuydeynde van dit geberchte zuydwaert henen loopt, ende eyntlick valt in de Sout-zee.

53 Gelegen in ’t oosten over de beke Arnon.

54 Dit wort van sommige overgeset, de pleyne der wijngaerden.

[fol. 117r]

34

Doe nu Iephtah tot Mizpa by sijn huys quam, siet so ginck sijne dochter uyt hem te gemoete, met trommelen ende reyen: sy nu was alleen een eenich [kint], hy en hadde ⁵⁵ uyt sich [anders] geenen sone ofte dochter.

55 D. die uyt hem was voortgekomen.

35

Ende het geschiedde, als hy haer sach, so verscheurde hy sijne kleederen, ende seyde; Ach mijne dochter, ghy hebt my ⁵⁶ gantschlick nedergebogen, ende ghy zijt ⁵⁷ onder de gene die my beroeren: want ick hebbe mijnen mont opgedaen tot den HEERE, ende ick en sal niet konnen ⁵⁸ te rugge gaen.

56 Hebr. ghy hebt my nederbuygende nedergebogen. Aldus ontstelt sich Iephtah, om dat sijn eenich kint in den maechdelicken staet soude moeten blijven, ende hem geene nakomelingen van haer geboren mochten worden.

57 D. ghy verstoort my in dese sake, gelijck andere in andere saken my verstoort hebben. Vergel. Psal. 54. op vers 6.

58 D. ick sal van mijne gelofte niet konnen afwijcken, ick salse moeten volbrengen: niet denckende dat hyse met dertich sikelen silvers, nae den sikel des heylichdoms, hadde konnen lossen, nae de wet Godes, Levit. 27.4, 5. Ofte hy heeft gemeynt, dat hy sijne gelofte soo hoog ende sterck gedaen hadde, dat de lossinge geene plaetse hadde, ofte by hem selven was uytgesloten.

36

Ende sy seyde tot hem; Mijn vader, hebt ghy uwen mont opgedaen tot den HEERE, ⁵⁹ doet my, gelijck als uyt uwen monde gegaen is: naedien u de HEERE ⁶⁰ volkomene-wrake gegeven heeft van uwe vyanden, van de kinderen Ammons.

59 De dochter onderwerpt haer de gelofte hares vaders, onder wiens macht sy noch stont, ende met wiens consent sy buyten dat vermochte eene gelofte te doen. Siet Num. 30.4, 5. Vergel. oock Luce 2.37. 1.Corint. 7.25, 26, 27, 28.

60 Hebr. wraken gedaen heeft.

37

Voorts seyde sy tot haren vader; Laet dese sake aen my geschieden: ⁶¹ Laet twee maenden van my af, dat ick henen gae, ende gae ⁶² af tot de bergen, ende ⁶³ beweene mijnen maechdom, ick ende mijne gesellinnen.

61 D. vergunt my twee maenden tijts.

62 Hier uyt nemen sommige af, dat Iephtes huys op eenen hoogen berch zy gelegen geweest, gelijck de plaetsen, Mizpa genoemt, gemeenlick, als wacht-plaetsen, op hooge bergen gelegen waren. Siet bov. cap. 10. op vers 17.

63 Om dat het voort-brengen van kinderen te dier tijt seer veel geacht, ende het contrarie voor smadelick gehouden wert. Siet Gen. 30. op vers 23. Merckt hier ende in’t volgende, dat sy niet wil gaen weenen, om dat sy geslacht ofte gedoodt ende ten brantoffer sal moeten worden opgeoffert, maer alleenlick spreeckt van haren maechdom, overeenkomende met het gene dat in de volgende verssen verhaelt wort.

38

Ende hy seyde, Gaet henen; ende hy lietse twee maenden gaen: doe ginck sy henen met hare gesellinnen, ende beweende haren maechdom op de bergen.

39

Ende het geschiedde ten eynde van twee maenden, dat sy tot haren vader weder quam, die aen haer ⁶⁴ volbrachte sijne gelofte, die hy belooft hadde: ende sy en heeft geenen man ⁶⁵ bekent; Voorts wert het eene ⁶⁶ gewoonheyt in Israël;

64 Doende haer blyven (als in’t volgende verhaelt wort) in haren maechdelicken stant, ende haer den Heere heyligende, ende afsonderende volgens sijne belofte vers 31. Vergel. 1.Sam. 2.22. Luce 2.37. 1.Cor. 7.32.

65 Siet Gen. 4. op vers 1. ende 19. op vers 8. Dese woorden zijn eene platte ende naeckte verklaringe van ’t gene Iephtah aen sijne dochter, volgens den sin sijner gelofte, gedaen heeft.

66 Hebr. insettinge, ordinantie.

40

[Dat] de dochteren Israëls ⁶⁷ van jaer tot jaer henen gingen, om de dochter van Iephtah, den Gileaditer, ⁶⁸ aen te spreken: vier dagen in’t jaer.

67 Hebr. van dagen tot dagen. D. van jaer tot jaer, ofte jaerlicx: als de laetste woorden deses verskens verklaren. siet oock Levit. 25. op vers 29.

68 Ofte, t’samenspreken, kouten. T.w. om haer te vergeselschappen, ende in haren maechdelicken stant te troosten ende verquicken. Het Hebr. woort wort oock gevonden bov. cap. 5.11. alwaer het de selve beteeckeninge heeft, die hier in den text gevolcht is.