Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het vij. Capittel.

Gideon legert sich tegen de Midianiten met sijn krijchs-volck, vers 1. Het welcke hy op Godts bevel door uytroepinge ende een teecken moet verminderen tot op drie hondert man, die hy alleen behout, 2. Verspiet het leger der Midianiten, ende door het vertellen ende uytleggen eenes wonderlicken drooms gesterckt zijnde, verdeylt sijn volck in drie hoopen, die alle te gelijck met de basuynen blasen, ende de kruycken (daer in fackelen waren) in stucken slaen, 15. Waer door de Midianiten verbaest ende vluchtich worden, ja malkanderen selfs vernielen, 21. De naestgelegene Israeliten worden op ontboden, om den vluchtigen vyant te bejegenen, ende den pas over de Iordane te beletten, 23. Twee Vorsten der Midianiten, Oreb ende Seeb, worden gevangen ende gedoodt, 25.

1

DOe stont Ierubbaal (de ¹ welcke is Gideon) vroech op, ende al ’t volck, dat met hem was, ende sy legerden hen aen de fonteyne ² van Harod: dat hy het heyrleger der Midianiten hadde tegen ’t Noorden, achter den heuvel ³ More, in het ⁴ dal.

1 Siet bov. c. 6.32.

2 Hebr. Charod, gelegen aen de grenzen van Manasse, aen dese zijde van ’t geberchte, achter het welcke de Midianiten gelegert waren aen d’ander zijde. siet cap. 6. op vers 33. Desen naem mach de fonteyne gekregen hebben, van het vreesen ende zitteren der 22000 Israeliten, onder vers 3. Eene andere fonteyne wasser by Iizreël, aen ’t eynde van dit geberchte, Westwaert. Siet 1.Sam. 29.1.

3 Dit schijnt geweest te zijn een vande bergen Gilboa: alsoo genoemt, van den tijdigen regen, vallende seer mildelick op de velden, die op de hoochte van dien gelegen waren; als sommige afnemen uyt vergelijkinge van 2.Sam. 1.21. op dit geberchte Gilboa wert oock Saul van de Philistijnen verslagen, 1.Sam. 31.1.

4 Iizreël, als bov. cap. 6.33.

2

Ende de HEERE seyde tot Gideon; Des volcx is te veel, dat met u is, dan dat ick de Midianiten in hare hant soude geven: op dat sich Israël niet tegen my beroeme, seggende; Mijne ⁵ hant heeft my verlost.

5 Ofte, mijne hant (dat is, macht) heeft my heyl, ofte, verlossinge beschickt, aengebracht, d’ overwinnige gemaeckt. siet gelijcke maniere van spreken Exod. 8.9.

3

Nu dan, ⁶ roept nu uyt voor de ooren des volcx, seggende; ^{a 7} Wie bloode ende ⁸ vertzaegt is, die keere weder, ende ⁹ spoede sich ¹⁰ nae het geberchte Gileads: doe keerden uyt den volcke weder twee ende twintich duysent, datter tien duysent overbleven.

6 D. laet uytroepen ende seggen.

a Deut. 20.8.

7 Vergel. Deut. 20. op vers 8.

8 Ofte, bevende, tzitterende, vervaert.

9 Ofte, vliege henen, verpacke sich desen morgen, ofte, vroech. Het Hebr. woort schijnt te sien op het snel vliegen der vogelkens, ende alsoo voorts te beteeckenen, haestelick, spoedichlick doorgaen, etc.

10 Hebr. van, ofte, tegen het geberchte Gileads: D. langs den wech, die nae ende van dat geberchte gaet: zijnde het selve geberchte gelegen recht tegen over Gideons leger, over de Iordane, van waer die van den halven stam Manasse tot hem gekomen waren. Siet bov. cap. 6. op vers 36.

4

Ende de HEERE seyde tot Gideon; Noch is des volcx te veel, doetse afgaen nae ’t water, ende ick salse u aldaer ¹¹ beproeven: ende het sal geschieden, van welcken ick tot u seggen sal; Dese sal met u trecken, die sal met u trecken: maer al de gene, van welcken ick seggen sal; Dese sal niet met u trecken, die en sal niet trecken.

11 Hebr. eyg. scheyden, reynigen, gelijck een goutsmidt het silver reynigt, scheydende het goet silver van het schuym.

5

Ende hy deed het volck afgaen nae’t water: doe seyde de HEERE tot Gideon; Al wie met sijne tonge ¹² uyt het water sal lecken, gelijck als een hont soude lecken, dien sult ghy alleen stellen; desgelijcx allen, die op sijne knyen sal bucken om te drincken.

12 Dat hy staende metter hant sal geschept hebben, als verclaert wort vers 6. Dit was een teecken van kloeckmoedicheyt ende wackerheyt: gelijck het bucken op de knyen, een teecken van slapherticheyt ende traecheyt.

6

Doe was het getal der gener, die met hare hant tot haren mont geleckt hadden, drie hondert man: maer alle overige

[fol. 114r]

des volcx hadden op hare knyen gebuckt om water te drincken.

7

Ende de HEERE seyde tot Gideon; Door dese drie hondert mannen, die geleckt hebben, sal ick ulieden verlossen, ende de Midianiten in uwe hant geven: daerom laet ¹³ al dat volck wechgaen, een yeder nae sijne plaetse.

13 Verst. het ander overige volck.

8

¹⁴ Ende het volck namen de teer-kost in hare hant, ende hare basuynen; ende ¹⁵ hy liet alle ¹⁶ die mannen van Israël gaen, eenen yegelicken nae sijne tente, maer die drie hondert man behielt hy: ende hy hadde het heyrleger der Midianiten ¹⁷ beneden in het dal.

14 And. Doe namen sy de teer-kost des volcks in hare hant, mitsgaders der selver basuynen. T.w. die drie hondert namen van den volcke teer-kost voor sich, so veel hen noodich was, als oock basuynen, te weten drie hondert, (vers 16.) houdende de wech-gaende noch twintich, nae sommiger rekeninge: also ’t gantsche heyr van Gideon te vooren 32000 sterck was, bov. vers 3. Hebbende elck duysent tien basuynen, ofte, elck hondert eene.

15 Gideon.

16 T.w. de andere, als in ’t voorgaende vers.

17 Aen d’andere zijde van ’t geberchte, so dat hy ’t voor sich hadde, in ’t dal Iizreël, als hy op den berch stont, alwaer oock het leger Gideons voor een deel mach hebben gelegen, als af te nemen is uyt het volgende vers.

9

Ende het geschiedde in deselve nacht, dat de HEERE tot hem seyde; Staet op, gaet henen af in ’t ¹⁸ leger: want ick hebbe ’t in uwe hant gegeven.

18 Der Midianiten.

10

Vreest ghy dannoch ¹⁹ af te gaen, so gaet af, ghy, ende Pura uwe jonge, nae het leger.

19 T.w. Alleen.

11

Ende ghy sult hooren wat sy sullen spreken, ende daerna sullen uwe ²⁰ handen gesterckt worden, dat ghy aftrecken sult in het leger: Doe ginck hy af, met Pura sijnen jongen, tot het uyterste der ²¹ schiltwachten, die in den leger waren.

20 D. Ghy sult moedich ende veerdich worden, om haer leger aen te grijpen.

21 Het Hebr. woort is eygentlick te seggen: gevijfde, die by vijven, ofte vijf sterck in’t gelidt plegen te marcheren, als te sien is Exod. 13.18. Hier van komt voorts de beteeckeninge van gewapende, gelijck de tocht-ordens, ende insonderheyt schiltwachten, gemeenlick moeten zijn.

12

^b Ende de Midianiten, ende Amalekiten, ende alle de kinderen van Oosten, ²² lagen in den dale, gelijck ²³ sprinckhanen in menichte: ende hare kemelen waren ²⁴ ontellick, gelijck het zant, dat aen den ²⁵ oever der zee is, in menichte.

b Iudic. 6.3, 5, 33.

22 Hebr. vielen, ofte, waren gevallen in het dal. D. sy lagen verspreydt in het dal.

23 Siet bov. cap. 6. op vers 5.

24 Als bov. cap. 6.5.

25 Hebr. Aen de lippe der Zee.

13

Doe nu Gideon aenquam, siet so wasser een man, die sijnen metgeselle eenen droom vertelde, ende seyde; Siet ick hebbe eenen droom gedroomt, ende siet, een ²⁶ gerooft gersten broot wentelde sich in’t leger der Midianiten, ende het quam tot aen de tente, ende sloechse, datse viel, ende keerdese om ²⁷ ’t onderste boven, dat de tente daer lach.

26 Ofte, eene toerte van gersten broot. And. een gedruys van een gersten broot. Dit geeft te kennen de slechtichheyt ende verachtlickheyt des middels, waer door Godt Midian slaen, ende sijn volck verlossen soude.

27 Hebr. keerdese om nae boven.

14

Ende sijn metgeselle antwoordde, ende seyde; Dit en is niet anders, als het sweert Gideons, des soons van Ioas, des Israëlitischen mans: Godt heeft de Midianiten ende dit gantsche leger in sijne hant gegeven.

15

Ende het geschiedde, als Gideon de vertellinge deses drooms, ende sijne ²⁸ uytlegginge hoorde, so ²⁹ aenbadt hy: ende hy keerde weder tot het leger Israëls, ende seyde; Maeckt u op, want de HEERE heeft het leger der Midianiten in ulieder hant gegeven.

28 Hebr. brekinge, D. ontledinge, uytlegginge, oplossinge. ’t schijnt dat de maniere van spreken ontleent is van vruchten die harde schellen hebben, ende gebroken moeten worden eermen de kerne kan eten.

29 Hebr. Booch hy sich. Eerende ende danckende Godt, van wegen sijne wonderlicke regeringe, ende desen troost. Siet Gen. 22. op vers 5.

16

Ende hy deylde de drie hondert man in drie ³⁰ hoopen: ende hy gaf ³¹ eenen yegelijcken eene basuyne in sijne hant, ende ledige kruycken, ende fackelen in’t midden der kruycken.

30 Hebr. hoofden: alsoo ond. vers 20. ende cap. 9.34.

31 Hebr. hy gaf basuynen in de hant van hen allen.

17

Ende hy seyde tot hen; Siet ³² nae my, ende doet ³³ alsoo: ende siet, als ick sal komen aen ’t uyterste des legers, so sal ’t geschiedden, gelijck als ick sal doen, alsoo sult ghy doen.

32 Hebr. siet, ofte, ghy sult sien van, ofte, uyt my: dat is, nae den aert der Hebreeuscher sprake, somtijts soo veel, als: nae, ofte, op my, tegen my aen. Vergel. bov. op vers 3. Anders kanmen ’t oock aldus oversetten: uyt, ofte, van my sult ghy sien, ende alsoo doen: Dat is, ghy sult van my, ofte, uyt my, leeren ende mercken, wat ghy doen sult.

33 Als ghy my siet doen.

18

Als ick met de basuyne sal blasen, ick ende alle, die met my zijn; dan sult ghylieden oock met de basuyne blasen, rontom het gantsche leger, ende ghy sult seggen; ³⁴ Voor den HEERE, ende voor Gideon.

34 Verstaet hier op: wort dese strijt gevoert. alsoo wort de Hebr. letter lamed in saken van strijt gebruyckt Exod. 14.14. ende 25. ofte aldus: Den HEERE ende Gideon. T.w. zy de overwinninge. ofte: des HEEREN ende Gideons. T.w. is het sweert, uyt vers 20.

19

Also quam Gideon, ende hondert mannen, die met hem waren, in het uyterste des legers, in ’t begin van de ³⁵ middelste nachtwaecke, ³⁶ als sy maer even de wachters gestelt hadden; ende sy bliesen met de basuynen, oock ³⁷ sloegen sy de kruycken, die in hare hant waren, in stucken.

35 Dat is, omtrent middernacht, als de wachten wel plegen verandert te worden.

36 Hebr. stellende hadden sy gestelt. and. doch sy hadden de wachters al op geweckt, ofte: sy weckten alleenlick de wachters op.

37 Ofte, sloegense tegen malkanderen, Alsoo dat de stucken hier ende daer verstroyt wierden. Vergel. Psal. 2.9. Ier. 13.13. ende 48.12.

20

Also bliesen de drie hoopen met de basuynen, ende braken de kruycken; ende sy hielden met hare slinckerhant de fackelen, ende met hare rechterhant de basuynen om te blasen: ende sy riepen; Het sweert des HEEREN, ende Gideons.

21

Ende sy stonden een yegelick in sijne plaetse, rontom het leger: doe verliep het gantsche leger, ende sy schreeuwden ende vloden.

22

Als de drie hondert met de basuynen bliesen, ^c so ³⁸ settede de HEERE het sweert ³⁹ des eenen tegen den anderen, ende [dat] in ’t gantsche leger: ende het leger vluchtede tot ⁴⁰ Beth-Sitta toe nae Tseredath, tot aen de ⁴¹ grenze van Abel-Mehola, boven Tabbath.

c Psal. 83.10.

38 D. beschickte.

39 Hebr. Des mans tegen sijnen naesten, ofte, metgeselle: D. de Heere beschickte, dat sy malkanderen, als vyanden, door verbaestheyt op ’t lijf vielen ende ombrachten.

40 Uyt het dal daer sy waren gelegert geweest, langs het geberchte nae de Iordane, ende weder langs de Iordane lantwaert in: alwaer Abel-Mehola ende Tabbath lagen in Manasse. Siet van Abel-Mehola, 1.Reg. 4.12. ende 19.16.

41 Hebr. lippe.

23

Doe werden de mannen van Israël by een geroepen, uyt Naphtali, ende uyt Aser, ende uyt gantsch Manasse: ende sy jaechden de Midianiten achterna.

24

Oock sondt Gideon boden in’t gantsche ⁴² geberchte van Ephraim, seggende; Komt af den Midianiten te gemoete, ende beneemt haerlieden de wateren, tot aen ⁴³ Beth-Bara, te weten, de Iordane: also wert alle man van Ephraim by een geroepen, ende sy benamen [hen] de wateren tot aen Beth-Bara, ⁴⁴ ende de Iordane.

42 Aen d’andere zijde van Manasse Zuydwaert gelegen, op dat de Midianiten van beyde zijden besloten, ende van de Iordane versteken zijnde, nergens henen mochten ontkomen. Maer tusschen des waren Zebah ende Tsalmuna met ontrent 15000 man over de Iordane geraeckt, die Gideon met sijn 300 man nagejaecht ende verslagen heeft. siet c. 8.10, 12.

43 Nae by de Iordane gelegen: dit houden sommige voor Bethabara Ioan. 1.28.

44 Dat is hier, nae veler gevoelen, soo veel als, te weten.

25

^d Ende sy vingen twee Vorsten der Midianiten, Oreb ende Zeeb, ende doodden Oreb op den rotzsteen ⁴⁵ Oreb, ende Zeeb doodden sy ⁴⁶ in de pers-kuype Zeeb, ende vervolchden de Midianiten: ende sy brachten de hoofden van Oreb ende Zeeb tot Gideon, ⁴⁷ over de Iordane.

d Psal. 83.12. Ies. 10.26.

45 Gelegen by ’t oosteynde van ’t geberchte Ephraims, niet verre van de Iordane: Dese plaetse is naderhant alsoo genoemt, van wegen dese geschiedenisse, gelijck oock d’andere plaetse Zeeb.

46 And. by, ofte, aen.

47 Ofte, aen dese zijde: want het Hebr. woort, nae gelegentheyt der saken beyds beteeckent. In’t volgende cap. wort verhaelt, dat Gideon met sijn 300 mannen over de Iordane getrocken zy, om de Midianiten, ende de andere van oosten, na te jagen, siet aldaer vers 4. ’t meeste gevoelen is, dat dit ende ’t gene in de 3. eerste versen van ’t 8. cap. volgt, hier voor af verhaelt wort, om ’t gene by die van Ephraim aen dese zijde der Iordane, kloeckelick verricht is, te voltrecken, doch dat het eerst gebeurt zy, als Gideon van het najagen over de Iordane, ende de volle victorie wederkeerde. Maer de aendachtige leser sal konnen oordeelen, uyt vergelijckinge deses verskens met het derde vers des volgenden capittels. Siet d’aenteeckeninge aldaer.