Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xxiiij. Capittel.

Bileam sijn huychelye verlatende, propheteert den voorspoet Israëls, vers 1, etc. Balac verlaet hem met toorn, 10. maer eerst propheteert Bileam van de Sterre, die uyt Iacob soude voort-gaen, ende van sommiger natien onder-ganck, 14. Daerna scheyden Bileam ende Balac van malkanderen, 25.

1

DOe Bileam sach, dat het goet was in de oogen des HEEREN, dat hy Israël segende, so en ginck hy dit ¹ mael niet henen gelijck meermael, ² tot de tooveryen: maer hy stelde sijn aengesichte ³ nae de woestijne.

1 Hebr. gelijck mael in mael.

2 Hebr. de tooveryen te gemoete. Verst. de onbehoorlicke maniere van voorseggingen die hy gebruyckt hadde, ende van Godt voor tooverije gehouden wort.

3 Daer de kinderen Israëls haer leger hadden in 't velt der Moabiten.

2

Als Bileam sijne oogen op-hief, ende Israël sach, woonende nae ⁴ sijne stammen: so ⁵ was de Geest Godes op hem.

4 T.w. in sulcke ordre afgedeylt, als de HEERE bevolen hadde, Num. cap. 2.

5 D. Godt gaf hem in, wat hy spreken soude.

3

Ende hy hief sijne spreucke op, ende seyde: Bileam de sone Beors spreeckt, ende de man, dien ⁶ de oogen geopent zijn, spreeckt.

6 T.w. de oogen des verstants, om te sien, wat in toekomende tijden den kinderen Israëls bejegenen soude. Hebr. de ooge.

4

De hoorder der reden Godes spreeckt, die des Almachtigen gesichte siet, die ⁷ verruckt wort, ende dien de oogen ontdeckt worden.

7 Hebr. vallende.

5

Hoe goet zijn uwe tenten Iacob! uwe wooningen Israël!

6

Gelijck de beken breyden ⁸ sy haer uyt, als de hoven aen de rivieren: de HEERE heeftse geplantt, als de ⁹ sandel-boomen, als de ¹⁰ ceder-boomen aen het water.

8 T.w. de kinderen Israëls.

9 Ofte Aloë. Dit is een boom, wiens hout, als het dorre wort, eenen lieflicken reuck van sich geeft.

10 Het hout deses booms is schoone, 't wast hooge ende dicke, ende 't en verrot niet lichtelick. Van dit hout was de Tempel Salomons getimmert. 1.Reg. 6.9, 10.

[fol. 75v]

7

Daer sal water uyt ¹¹ sijne emmeren vloeyen, ende sijn zaet sal ¹² in vele wateren zijn: ende sijn Coninck sal boven ¹³ Agag verheven worden, ende sijn Coninckrijcke sal verhoogt worden.

11 T.w. uyt Israëls.

12 D. het sal seer vermenichvuldigen.

13 Dit is de name des Koninckx, ja aller Koningen der Amalekiten, welck Koninckrijcke te deser tijt seer heerlick ende groot was. siet 1.Sam. 15.8.

8

Godt heeft hem uyt Egypten uytgevoert, sijne krachten zijn als ^a eenes eenhoorns: hy sal de Heydenen, sijne vyanden, verteeren, ende haer gebeente ¹⁴ breken, ende met sijne pijlen doorschieten.

a Bov. 23.22.

14 Hebr. uyt-beenen. D. het been uyt het vleesch trecken.

9

^b Hy heeft sich gekromt, hy heeft sich nedergeleyt, gelijck een leeuw, ende als een oude leeuw, wie sal hem ¹⁵ doen opstaen? ¹⁶ so wie u segent, die zy gesegent, ende vervloeckt zy wie u vervloeckt.

b Genes. 49.9. Bov. 23.24.

15 Of, op-wecken.

16 Achtervolgens de belofte Godes. Genes. 12.3.

10

Doe ontstack de toorn Balacs tegen Bileam, ende ¹⁷ hy sloech sijne handen te samen: ende Balac seyde tot Bileam, Ick hebbe u geroepen om mijne vyanden te vloecken, maer siet, ¹⁸ ghy hebtse nu dryemael geduerichlick gesegent.

17 Tot een teecken van toorn ende verdriet.

18 Hebr. segenende hebt ghyse gesegent.

11

Ende nu, ¹⁹ packt u wech ²⁰ nae uwe plaetse: Ick hadde geseyt, ²¹ dat ick u hooge vereeren soude, maer siet, de ²² HEERE heeft die eere van u geweert.

19 Hebr. vluchtt u.

20 T.w. nae Mesopotamia, tot uwe stadt Pethor.

21 Hebr. vereerende vereeren soude. Te weten, met groote geschencken.

22 Hebr. de HEERE heeft u geweert vande eere.

12

Doe seyde Bileam tot Balac: Hebbe ick oock niet tot uwe boden, die ghy tot my gesonden hebt, gesproken, seggende:

13

^c Wanneer my Balac sijn huys vol silvers ende gouts gave, so en kan ick 't bevel des HEEREN niet overtreden, doende goet ofte quaet ²³ uyt mijn [eygen] herte: dat de HEERE spreken sal, dat sal ick spreken.

c Bov. 22.18.

23 D. van my selven. Siet Num. 16.28.

14

Ende nu, siet ick gae tot mijnen volcke: komt ²⁴ ick sal u raet geven, [ende seggen], wat dit volck uwen volcke doen sal ²⁵ inde laetste dagen.

24 D. ick sal u raet geven, ende met eenen waerschouwen. Sommige verstaen door den raet alhier de navolgende prophetie, andere den godtloosen raet, daer van ond. cap. 25. vergeleken met Num. 31.16. ende Apoc. 2.24.

25 T.w. ten tijde Davids, gelijcker geschreven staet, 2.Sam. 8.2.

15

Doe hief hy sijne spreucke op, ende seyde: Bileam de sone Beors spreeckt, ende die man, dien de oogen geopent zijn, spreeckt.

16

De hoorder der reden Godes spreeckt, ende die de wetenschap des Alderhoochsten weet: die des Almachtigen gesichte siet, die verruckt wort, ende dien de oogen ontdeckt worden.

17

Ick ²⁶ sal ²⁷ hem sien, maer ²⁸ nu niet, ick sal hem aenschouwen, maer niet naeby: Daer sal een ²⁹ Sterre voortgaen uyt Iacob, ende daer sal een ²⁹ Scepter uyt Israël opkomen, die sal de ³⁰ palen der Moabiten verslaen, ende sal alle de ³¹ kinderen Seths ³² verstooren.

26 And. ick sie hem, ofte het.

27 Dit is een prophetie op Christum den toecomenden Messiam, waer van David een voorbeelt geweest is.

28 D. noch niet.

29 Door de woorden sterre ende scepter, verstaet Bileam het heerlicke Koninckrijcke des volcx Godes, 't welc ten deele wereltlick in David, maer voor namelick in 't geestelicke Koninckrijcke onses HEEREN Iesu Christi vervult is. Siet Apoc. 22.16.

29 Door de woorden sterre ende scepter, verstaet Bileam het heerlicke Koninckrijcke des volcx Godes, 't welc ten deele wereltlick in David, maer voor namelick in 't geestelicke Koninckrijcke onses HEEREN Iesu Christi vervult is. Siet Apoc. 22.16.

30 Hebr. hoecken, zijden. D. de frontieren. siet de vervullinge deser prophetie. 2.Sam. 8.2. Doch voornamelick is dit vervult door de roepinge der Heydenen door d'Apostelen. sommige verstaen door de hoecken ofte palen de vorsten des lants.

31 D. alle andere volckeren, uyt de welcke de HEERE Christus sijne Kercke vergaderen soude, want de nakomelingen Cains, zijn in de Suntvloet omgekomen.

32 Eygentlick, ontwallen, ontmueren.

18

Ende ³³ Edom sal eene erffelicke besittinge zijn, ende ³⁴ Seïr sal ³⁵ sijnen vyanden eene erffelicke besittinge zijn: doch Israël sal ³⁶ kracht doen.

33 Siet de vervullinge hier van, 1.Chron. 18.13. ende voorts aengaende het geestelicke, in de beroepinge der Heydenen, ende dempinge der vyanden van Godes Kercke.

34 Dit is de name van 't geberchte daer de Edomiten woonden, Genes. 36.7. 8.

35 T.w. den kinderen Israëls.

36 And. macht betoonen, dat is, kloeckelick handelen.

19

^d Ende daer sal ³⁷ [eener] uyt Iacob heerschen, ende hy sal de overige ³⁸ uyt de steden ombrengen.

d 2.Sam. 8.14.

37 Verstaet David ende Christum.

38 Hebr. uyt de stadt. D. uyt elcke stadt, ofte alle de steden, te weten, der Edomiten, vers 18.

20

Doe hy de Amalekiten sach, so hief hy sijne spreucke op, ende seyde: Amalek is de ³⁹ eerstelinck der heydenen, ⁴⁰ maer sijn uyterste is ten verderve.

39 Of, de eerste. D. een seer treffelick Koninckrijcke, ofte d'eerste die tegen de Israëliten oorloge gevoert heeft.

40 D. de Amalekiten sullen verdelcht worden nae den raet ende besluyt Godes. Siet Exod. 17.14. ende 1.Sam. 15.

21

Doe hy de ⁴¹ Kenithen sach, so hief hy sijne spreucke op, ende seyde: Uwe wooninge is vaste, ende ghy hebt uwen ⁴² nest in een steen-rotse geleyt.

41 Dese woonden onder de Amalekiten. 1.Sam. 15.6.

42 D. wooninge, als Iob 29.18.

22

Even-wel sal ⁴³ Kain verteert worden, ⁴⁴ tot dat u Assur gevanckelick wech voeren sal.

43 And. de Kainiten, of, de Keniten, die, soo het schijnt, van eenen genoemt Kain, haren oorspronck hebben.

44 And. soo lange als u Assur sal gevanckelick houden.

23

Voorts hief hy sijne spreucke op, ende seyde: Och ⁴⁵ wie sal leven als Godt ⁴⁶ dit ⁴⁷ doen sal?

45 D. wie sal levendich blijven? Als of hy seyde, och wat een groot jammer ende elende sal alsdan velen volckeren overkomen!

46 T.w. dat hier volcht vers 24. ofte, hem (te weten Israël) stellen sal. ofte, sich setten sal.

47 Hebr. setten, ordineren sal.

24

Ende de schepen van den ⁴⁸ oever ⁴⁹ Chittim, die sullen Assur plagen, sy sullen oock ⁵⁰ Heber plagen: ende ⁵¹ hy sal oock ten verderve zijn.

48 Hebr. hant. Dat is, kuste, ofte oever.

49 Kittim of Chittim, is geweest een van de sonen van Iavan den sone Iaphets, die Noachs sone was, Genes. 10.4. sijne nakomelingen hebben haer nedergeset in Cilicia, Macedonia, Cyprus, ende Italia. Ioseph. lib. 4. cap. 22. Antiq. Soo dat onder 't woort Chittim somtijts dit, somtijts dat volck of natie verstaen wort.

50 D. de Hebreen, ofte nakomelingen van Heber, van den welcken siet Genes.10.22, 24. Alle de Ioden ofte Israëliten zijn Hebers nakomelingen, die vande Romeynen ende Griecken zijn geplaecht geweest.

51 T.w. de Chittiter.

25

Doe stont Bileam op, ende ginck henen, ende keerde weder ⁵² tot sijn plaetse: Balac ginck oock sijnen wech.

52 T.w. nae Mesopotamia. Dit was wel Bileams meyninge ende voornemen, maer hy is van de Midianiten opgehouden, ende daer na van de Israëliten met den sweerde verslagen, Num. 31.8. Andere meynen, dat wel Bileam zy te huys gekomen, maer naderhant wederom tot de Midianiten gekeert, ende met haer omgekomen.