Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xiiij. Capittel.

Godt wijst de Israëliten den wech diense sullen ingaen, vers 1, etc. Pharao vervolchtse, 5. Sy zijn seer verveert als sy dat hooren, ende sy murmureren, 10. Mose troostse ende verstercktse, 13. De Engel des Heeren wijst haer den wech met de wolcken colomne, 19. Mose deylt de Zee van malkanderen, 21. De kinderen Israëls gaen droochs voets daer door, 22. De Egyptenaers volgense, 23. Godt beveelt Mose sijne hant weder over de Zee te strecken, 26. Die wederkeerende, Pharao met alle de sijne verdrenckt, 27. Alsoo datter niet een van haer overich en bleef, 28.

1

DOe sprack de HEERE tot Mose, seggende:

2

Spreeckt tot de kinderen Israëls, dat sy weder-keeren, ende ^a haer legeren ¹ voor Pi-hachiroth, tusschen ² Migdol, ende tusschen de Zee: voor Baal-zephon, daer tegen over sult ghy u legeren aen de Zee.

a Num. 33.7.

1 And. voor den mont van Chiroth. D. voor de engte, ofte inganck tusschen de bergen Chiroth.

2 De naem eener stadt in Egypten, Ierem. 44.1.

3

³ Pharao dan sal seggen van de kinderen Israëls, Sy zijn verwerret inden lande, ⁴ die woestijne heeftse besloten.

3 T.w. als hy hooren sal, dat ghy te rugge zijt gegaen, ende op seer ongelegene plaetse gelegert zijt.

4 Hebr. de woestijne heeft over haer gesloten.

4

^b Ende ick sal Pharaos herte verstocken, dat hy haer na-jage, ende ick sal aen Pharao, ende aen al zijn heyr ⁵ verheerlickt worden, also dat de ⁶ Egyptenaers sullen weten, dat ick de HEERE ben: ende ⁷ sy deden alsoo.

b Exod. 4.21. ende 10.20.

5 Godt behaelt eere soo wel in ’t straffen der godtloosen, als in het ontfermen over sijne uytverkorene, Ezech. 28.22. Rom. 9.22, 23.

6 Soo wel die, die in de Zee verdrencken sullen, als die, die in het leven blijven sullen.

7 D. sy gingen te rugge, gelijck de Heere haer geboden hadde.

5

Doe nu den Coninck van Egypten wiert gebootschapt, dat het volck vluchtede: so is het herte Pharaos ende sijner knechten verandert tegen den volcke, ende sy seyden, Waerom hebben wy dat gedaen, dat wy Israël hebben laten trecken, ⁸ dat sy ons niet en dienden?

8 Hebr. van ons te dienen.

6

Ende hy spande sijnen wagen aen: ende nam sijn volck met hem.

7

Ende nam ses hondert uytgelesene wagens, ja ⁹ alle de wagens van Egypten: ende de ¹⁰ hooft-lieden over die alle.

9 Verstaet alle die, diemen in der haeste heeft kunnen krijgen.

10 Het Hebreeusch woort heeft sijnen oorspronck van drie, of derde, so dat eenige hier verstaen de derde soorte ofte ordere by den Koninck.

8

Want de HEERE verstockte het herte Pharaos des Conincks van Egypten, dat hy de kinderen Israëls najaegde: doch de kinderen Israëls waren ¹¹ door eene hooge hant uytgegaen.

11 D. door Godts macht. Verg. Exod. 13.16. And. opentlick, vrymoedelick, in goede ordre, Siet Exod. 13.18. ende in het aensien der Egyptenaren, Num. 33.3.

9

^c Ende de Egyptenaers jaegdense na, ende achterhaeldense, daer sy hen gelegert hadden aen de Zee, alle Pharaos peerden, wagens, ende sijne ruyters, ende sijn heyr: nevens Pi-hachiroth, voor Baal-Zephon.

c Ios. 24.6.

10

Als Pharao naeby gekomen was, so hieven de kinderen Israëls hare oogen op, ende siet, ¹² de Egyptenaers togen achter haer; ende sy vreesden seer: doe riepen de kinderen Israëls tot den HEERE.

12 And. Egypten tooch, of reysde. dat is de Egyptenaren.

11

Ende sy seyden tot Mose, Hebt ghy ons daerom, om datter in Egypten gantsch geene graven en waren, wech genomen, op dat wy in dese woestijne sterven souden? waerom hebt ghy ons dat gedaen, dat ghy ons uyt Egypten uytgevoert hebt?

12

^d Is dit niet het woort, dat wy in Egypten tot u spraken, seggende, Houdt af van ons, ende laet ons de Egyptenaren dienen: want het ware ons beter geweest den Egyptenaren te dienen, dan in dese woestijne te sterven?

d Exod. 6.8.

13

Doch Mose seyde tot den volcke, En vreest niet, staet ¹³ vaste, ende siet ¹⁴ het heyl des HEEREN, dat hy heden aen u lieden doen sal: want de Egyptenaers, die ¹⁵ ghy heden gesien hebt, die en sult ghy niet weder sien in der eeuwicheyt.

13 D. en wanckelt niet in u herte.

14 D. de victorie die de Heere geven sal. Siet Genes. 49. vers 18.

15 And. gelijck ghyse heden gesien hebt.

14

De HEERE sal voor u lieden strijden, ende ¹⁶ ghy sult stille zijn.

16 Of hy seggen wilde, ghy-lieden en sult niets daer toe doen, noch met woorden, noch met wercken, de Heere sal voor u vechten. Ofte, weest ghylieden maer stille, houdt op van murmureren tegen Godt ende my.

15

Doe seyde de HEERE tot Mose, Wat roept ghy tot my? segt den kinderen Israëls dat sy voort trecken.

16

Ende ghy, heft uwen staf op, ende streckt uwe hant uyt over de Zee, ende klieftse, dat de kinderen Israëls door het midden der Zee gaen op het drooge.

17

¹⁷ Ende ick, siet ick sal het herte der Egyptenaren verstocken, dat sy na hen ¹⁸ daer in gaen: ende ick sal verheerlickt worden aen Pharao, ende aen al sijn heyr, aen sijne wagenen, ende aen sijne ruyteren.

17 And. wat my aengaet, siet ick sal.

18 T.w. in de Zee.

18

Ende de Egyptenaers sullen weten, dat ick de HEERE ben, wanneer ick verheerlickt sal worden aen Pharao, aen sijne wagenen, ende aen sijne ruyteren.

19

Ende ¹⁹ de Engel Godes, die voor het heyr Israëls ginck, vertrock, ende ginck achter hen: de wolcken-colomne vertrock oock van haer aengesichte, ende stont achter hen.

19 Exod. 13.21. wort hy genoemt de Heere.

20

Ende sy quam tusschen het leger der Egyptenaren, ende tusschen het leger Israëls: ende de wolcke was te gelijcke ²⁰ duysternisse, ende verlichtte den nacht: so dat d’een tot den anderen niet en naederde den gantschen nacht.

20 Duysternisse aen de Egyptenaren, die achter quamen, ende verlichtende de Israëliten, die voor gingen.

21

Doe Mose sijne hant uytstreckte over de Zee, soo dede de HEERE de Zee wech gaen, door eenen stercken oosten wint, dien gantschen nacht, ^e ende ²¹ maeckte de Zee drooge, ^f ende de wateren wierden gekloven.

e Psal. 66.6.

21 Hebr. sette de Zee ter droochte.

f Psal. 78.13. ende 106.9. ende 114.3. Ios. 4.23.

22

^g Ende de kinderen Israëls ²² zijn ingegaen in ’t midden van de Zee, op het drooge: ende de wateren waren haer een muer, tot hare rechter, ende tot hare slincker hant.

g 1.Corint. 10.1. Hebr. 11.29.

22 De kinderen Israels hadden te vooren wel eenen anderen bequameren wech konnen ingaen als door de roode Zee, ten ware dat het Godt den Heere belieft hadde, haer daer door te doen passeren, om Pharao met sijnen heyr-leger te doen verdrincken, ende om sijne kracht te betoonen.

23

Ende de Egyptenaers vervolgdense, ende gingen in, achter hen, alle Pharaos peerden, sijne wagenen, ende sijne ruyteren, in ’t midden van de Zee.

24

Ende het geschiedde in de selve morgen-wake, ²³ dat de HEERE, ²⁴ in de colomne des vyers, ende der wolcke, ²⁵ sach op het leger der Egyptenaren: ende

23 De Prophete David verhaelt dit, Ps. 77.18, 19. met veel omstandicheden, betuygende, dat sich Godt de Heere vertoonde met blixem, donder ende regen tegen de Egyptenaren.

24 Dese colomne was vyer van vooren, maer duyster van achteren.

25 D. Godt heeft sich krachtelick vertoont, zijnde in de vyer-colomne.

[fol. 34r]

hy ²⁶ verschrickte het leger der Egyptenaren.

26 Ofte: verstoorde, verbrack, versloech.

25

Ende hy stiet de raderen ²⁷ harer wagenen wech, ende ²⁸ dedese swaerlick voort-varen: ²⁹ doe seyden de Egyptenaers, Laett ons vlieden van het aengesichte Israëls, want de ³⁰ HEERE strijdt voor haer tegen de Egyptenaers.

27 Hebr. sijner (item) dede hem. D. elck een, of, ’t siet op ’t voorgaende woort, leger.

28 Hebr. hy leydese met swaerte.

29 Hebr. de Egyptenaer seyde, laett my vlieden.

30 Hier wort voltrocken ’t gene vers 18. voorseyt is.

26

Ende de HEERE seyde tot Mose, Streckt uwe hant uyt over de Zee: ³¹ dat de wateren weder keeren over de Egyptenaers, over hare wagenen, ende over hare ruyters.

31 Dit dede de Heere door eenen stercken wint. Exod. 15.10.

27

Doe streckte Mose sijne hant uyt over de Zee, ende de Zee quam weder tegen’t ³² naken vanden morgen-stont tot ³³ hare kracht, ende de Egyptenaers vluchtten ³⁴ die te gemoete: ende de HEERE ³⁵ stortte de Egyptenaers in ’t midden der Zee.

32 Hebr. aensien, ofte, wederkeeren. dat is, met het aenbreken des daegs.

33 D. tot haren gewoonlicken vloet: want te vooren was sy opgehouden geweest.

34 T.w. Zee. Dat is, waer de Egyptenaers haer keerden of wendden, de Zee quam haer en tegen.

35 Hebr. schuddese uyt. Dit is een rechtveerdige straffe Godes geweest over de Egyptenaers, die de kleyne kinderen der Israëliten in ’t water geworpen ende versmoort hadden.

28

^h Want als de wateren ³⁶ weder keerden, so bedeckten sy de wagenen, ende de ruyters des gantschen heyrs Pharaos, dat ³⁷ hen nagevolgt was in de Zee: daer en bleef niet een van haer overich.

h Psal. 78.53. ende 106.11.

36 Welverstaende, afvallende van de hoopen daer in sy op malkanderen geloopen waren.

37 T.w. de Israëliten.

29

ⁱ Maer de kinderen Israëls gingen op ’t drooge, in ’t midden der Zee: ende de wateren waren haer een muer, tot hare rechter, ende tot hare slincker hant.

i Psal. 77.20.

30

Also verloste de HEERE Israël aen dien dage uyt de hant der Egyptenaren: ende Israël sach de Egyptenaren ³⁸ doot ³⁹ aen den oever der Zee.

38 And. stervende.

39 Hebr. aen de lippe der Zee.

31

Oock sach Israël ⁴⁰ de groote hant, die de HEERE aen de Egyptenaren ⁴¹ bewesen hadde: ende het volck vreesde den HEERE; ende geloofden in den HEERE, ⁴² ende aen Mose sijnen knecht.

40 D. het treffelick ende crachtich werck des Heeren, als Psal. 109.27.

41 Hebr. gedaen.

42 D. sy geloofden het woort ’t welck Mose in den name Godes tot haer sprack, als Exo. 19.9. ende 2.Chron. 20.20. De maniere van spreken in ’t Hebreeusch is wel eenerley, maer het onderscheyt wort genomen uyt de nature van de sake.