Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xxxiiij. Capittel.

Dina, uytgegaen zijnde om de dochteren des lants te sien, wort van Sichem, des Lantsheeren Hemors sone, geschaeckt ende geschendt, vers 1. etc. die haer bemint ende ten houwelicke begeert: waer over sijn vader met Iacob, ende sijne sonen sprekende, bekomt van Iacobs sonen eene bedriechlicke belofte, met beding van alles, wat onder de Sichemiten manlick was, te besnijden, 6. Sulcx van Hemor, Sichem, ende de onderdanen ingewillicht ende gedaen zijnde, worden sy, liggende in de smerte der besnijdinge, van Simeon ende Levi overvallen ende vermoordt, voort van Iacobs sonen geplundert, vrouw ende kint gevangen wechgevoert, 18. hier over is Iacob seer ontstelt ende bevreest: 29.

1

ENde ^a Dina de dochter van Lea, die sy Iacob gebaert hadde, ¹ ginck uyt ² om de dochteren van dien lande te besien.

a Bov. 30.21.

1 T.w. uyt de plaetse daer hare ouderen woonden, welcke was by Sichem, bov. 33.18. daer sy beter mochte in gebleven hebben. Tit. 2.5. Te meer, om datse te deser tijt maer ontrent 14 jaren out geweest en is.

2 Sommige meynen, dat te deser tijt een bysonder feest, ofte merckt, te Sichem gehouden is, met grooten toeloop van volck.

2

Sichem nu Hemors ³ des Heviters, des lant-Vorsten sone, sachse: ende hy namse, ende lach by haer, ende ⁴ verkrachtese.

3 Siet bov. 10 op vers 17.

4 Het Hebreeusch woort beteeckent eygentlick verdrucken, vernederen. Ende soo noemt de heylige schrifture het schenden, ende schofferen der vrouwen. Iud. 19.24. 2.Sam. 13.14.

3

Ende ⁵ sijne ziele kleefde aen Dina, Iacobs dochter; ende hy hadde de jonge dochter lief, ende sprack ⁶ nae het herte van de jonge dochter.

5 D. sijn herte, sijn gemoet, lust, begeerte, hingen haer aen.

6 D. dat haer aengenaem ende behaechlick mochte wesen, om haer te vreden te stellen, ende te vertroosten: also sy buyten twijfel over dese onverwachte daet seer ontstelt was. Siet dergelijcke maniere van spreken ond. 50.21. Iud. 19.3. Ies. 40.2. Hos. 2.13.

4

Sichem sprack oock tot sijnen vader

[fol. 18r]

Hemor, seggende; ⁷ Neemt my dese dochter tot eene vrouwe.

7 Een exempel oock onder de Heydenen, dat de kinderen met wille ende onder 't beleyt van hare ouders behoorden te hijlicken.

5

Doe Iacob hoorde, dat hy sijne dochter Dina verontreynigt hadde, so waren sijne sonen met het vee in 't velt: ende Iacob sweech, tot dat sy quamen.

6

Ende Hemor Sichems vader ginck uyt tot Iacob, om met hem te spreken.

7

Ende de sonen Iacobs quamen van het velt, als sy dit hoorden, ende het smertede desen mannen, ende ⁸ sy ontstaken seer: om dat hy ⁹ dwaesheyt ¹⁰ in Israël gedaen hadde, Iacobs dochter beslapende; ¹¹ 'twelck alsoo niet en soude gedaen worden.

8 Hebr. ende hen ontstack seer, te weten, de toorn. Siet bov. cap. 4. vers 5, 6.

9 Ofte, een schendich stuck, ofte, schandelicheyt, afvallicheyt, onsinnicheyt. Dit woort beteeckent eene sonde, de welcke voortkomende uyt eenen boosen ende onbeschaemden lust, geschiet niet alleene tegen Godes gebodt, maer oock tegen de burgerlicke eerbaerheyt, ofte oock somtijts tegen de nature, veroorsakende groote ergernisse ende schande. Verg. Deut. 22.21. Ios. 7.15. Iud. 19.40. ende 20.6. 2.Sam. 13.12.

10 D. in, ofte, aen het huys Israels, ofte, Godes volck, 't welck van Iacob, doe genoemt Israel, gesproten is.

11 Ofte, alsoo en geschiet het niet. D. alsoo en plagt, noch en behoordet niet te geschieden. Siet gelijcke maniere van spreken bov. 20.9.

8

Doe sprack Hemor met hen, seggende: Mijnes soons Sichems ziele is verlieft op u lieder dochter: geeft se hem doch tot eene vrouwe.

9

Ende ¹² verswagert u met ons, ¹³ geeft ons uwe dochteren, ende ¹⁴ neemt voor u onse dochteren.

12 Ofte, Verhouwelickt u. alsoo Deut. 7.3.

13 T.w. ten houwelicke aen onse sonen. alsoo ond. 38.14. Deut. 7.3. etc.

14 T.w. ten houwelicke aen uwe sonen. Siet bov. 19. op het vers 14.

10

Ende woont met ons: ende het lant sal ¹⁵ voor u aengesichte zijn; woont, ende handelt daer in, ende ¹⁶ stelt u tot besitters daer in.

15 Siet bov. cap. 13. op't vers 9.

16 Ofte, neemt vast besit daer in, oft, onthoudt u daer in.

11

Ende Sichem seyde tot ¹⁷ haren vader, ende tot hare broederen; Laet my ¹⁸ genade vinden in uwe oogen: ende wat ghy tot my seggen sult, sal ick geven.

17 T.w. van Dina.

18 Siet bov. 18. op 't vers 3.

12

¹⁹ Vergroot seer over my ²⁰ den bruytschat, ende 't geschenck, ende ick sal geven gelijck als ghy tot my sult seggen, geeft my slechs de jonge dochter tot eene vrouwe.

19 D. legtse my op soo groot als ghy wilt.

20 De bruytschat, die de man de vrouwe gaf, bleef haer eygen, oock na des mans doot: 't geschenck was, dat de bruydegom aen de bruyt gaf ten tijde vande ondertrouwe, tot eene bevestinge, sijner gegevener belofte: sulcks men nu een trouw-penninck noemt. Siet van de bruytschat, Exod. 22.16, 17: ende van het geschenck, bov. 24.53.

13

Doe antwoordden Iacobs sonen aen Sichem, ende Hemor sijnen vader ²¹ bedriechlick, ²² ende spraken: (overmits dat hy Dina hare suster verontreynigt hadde.)

21 Hebr. in, ofte, met bedroch: want sy niet gesint en waren in het houwelick te consenteren, als naderhant gebleken heeft.

22 T.w. het gene vers 14. volgt

14

Ende sy seyden tot hen; ²³ Wy en sullen dese sake niet konnen doen, dat wy onse suster aen eenen man geven souden, ^b die de voorhuyt heeft: want dat ware ons eene schande.

23 Sy seggen wel de waerheyt, maer sondigen daer in, dat sy de besnijdenisse misbruycken, tot een decksel van haer bedriechlick opset, want het hen om de besnijdenisse niet te doen en was, maer om eenen moort aen te richten uyt wraeckgiericheyt.

b Bov. c. 17.

15

Doch hier in sullen wy u te wille zijn, so ghy wordet gelijck als wy, dat onder u besneden worde al wat ²⁴ manlick is:

24 Hebr. man, mansbeelt, manspersoon.

16

Dan sullen wy u onse dochteren geven, ende uwe dochteren sullen wy ons nemen, ende wy sullen met u woonen, ende wy sullen tot een volck zijn.

17

Maer so ghy nae ons niet en sult hooren, om besneden te worden; so sullen wy ²⁵ onse dochter nemen ende wech trecken.

25 D. de dochter onses vaders; oft de dochter onses huyses, als bov. vers 8.

18

Ende hare woorden ²⁶ waren goet in de oogen Hemors, ende in de oogen van Sichem Hemors sone.

26 D. sy bevielen hem wel. dat wort geseyt goet in yemants oogen te zijn, dat hem behaegt, ende wel bevalt. bov. 16.6. 1.Sam. 29.6. etc.

19

Ende de jongelinck en vertooch niet dese sake te doen, want hy hadde lust in Iacobs dochter: ende hy was ²⁷ ge-eert boven al sijnes vaders ²⁸ huys.

27 Hy schijnt seer bemint, geacht ende vermaert geweest te zijn, om dat niet alleene de stadt nae sijnen name wert geheeten, maer oock sijn vader door hem bekent was, zijnde genoemt, de vader van Sichem. Siet bov. cap. 33.18, 19.

28 D. huysgesin, kinderen, huysgenooten, hovelingen, officieren, alsoo ond. 41. vers 40. 1.Reg. 2.24. ende 4.6.

20

So quam Hemor ende Sichem sijn sone ²⁹ tot harer stadts poorte: ende sy spraken tot de mannen harer stadt, seggende:

29 Alwaer de burgerlicke saken door het beleyt der overicheden verhandelt werden, gelijck heden op de stadts, ofte, raethuysen. Siet bov. cap. 22. op 't vers 17.

21

Dese mannen zijn vreedsaem met ons, daerom laetse in dit lant woonen, ende daer in handelen, ende het lant (siet, het is ³⁰ wijt van begrijp) ³¹ voor haer aengesichte zijn: wy sullen ons hare dochteren tot wijven nemen, ende wy sullen onse dochteren hen geven.

30 Hebr. wijt van handen. alsoo Iud. 18.10.

31 D. open zijn. Siet bov. 13. op 't vers 9.

22

Doch hier in sullen dese mannen ons te wille zijn, datse met ons woonen om tot een volck te zijn: als al wat manlick is onder ons besneden wort, gelijck als sy besneden zijn.

23

Haer vee, ende hare besittinge, ende alle hare beesten sullen die niet onse zijn? ³² alleen laet ons hen te wille zijn, ende sy sullen met ons woonen.

32 Sy gelaten hen, dat dit Iacobs ende sijner kinderen versoeck was, verswijgende dat het was de conditie van haer eygen versoeck: daerenboven bedecken sy haer particulier met den name van 't gemeene beste, sulcks datse hare burgeren bedriegende, oock van Simeon ende Levi bedrogen worden.

24

³³ Ende sy hoorden nae Hemor ende nae Sichem sijnen sone, alle die te sijner ³⁴ stadts poorte uyt gingen: ende sy werden besneden, al wat manlick was, alle die te sijner stadts poorte uyt gingen.

33 Sy laten hen bewegen tot veranderinge van religie, niet door onderwijs, ofte, liefde van de waerheyt; maer door belofte, ende hope van aerdsch profijt.

34 D. alle burgeren der stadt; die geseyt worden hare stadts poorten in, ofte, uyt te gaen, als hier; ofte, in te gaen; als bov. cap. 23.10. ende Ierem. 17.20.

25

Ende het geschiedde ten derden dage, ³⁵ doe sy inde smerte waren, ^c so namen de twee sonen Iacobs, ³⁶ Simeon, ende Levi, broeders van Dina, een yegelick sijn sweert, ende quamen stoutelick in de stadt, ende doodden al wat manlick was.

35 D. doe sy met de meeste smerte, ofte pijne bevangen waren. want de wonden aenden derden dach gemeenlick swaerder smerten.

c Ond. 49.6.

36 Dese twee zijn de leydtslieden geweest van desen aenslach, ende waren volle broeders van Dina, van een vader ende moeder: so waren wel Ruben ende Iuda, Issaschar ende Zebulon, maer hebben in dese bloedige daet geen gemeynschap gehadt, so wel om dat de twee laetste te jonc zijn geweest, als om dat de twee andere meer tot sachtsinnicheyt, dan tot wreetheyt genegen waren. Siet ond. cap. 37.21, 22, 26.

26

Sy ³⁷ sloegen oock Hemor, ende sijnen sone Sichem doot ³⁸ met de scherpte des sweerts: ende sy namen Dina uyt Sichems huys, ende gingen daer van.

37 Siet van dit woort, bov. 18. op 't vers 21.

38 Hebr. aen, ofte, inde mont des sweerts.

27

³⁹ De sonen Iacobs quamen over de verslagene, ende plunderden de stadt: om dat sy ⁴⁰ hare suster verontreynigt hadden.

39 Vele verstaen dit van de andere sonen Iacobs, als datse gehoort hebbende de moort, die in de stadt van hare broederen geschiet was, toegeloopen zijn, om de vermoorde, ende de geheele stadt te plunderen.

40 Dat Sichem alleene gedaen hadde, wert den burgeren in't gemeen ten laste geleyt, om datse dese daet niet tegen gesproken noch verhindert hebbende, schenen daer in te hebben een wel gevallen. Ofte sy, D. een van haer, T.w. Sichem. alsoo Exo. 4.19. Matth. 2.20.

28

Hare schapen, ende hare runderen, ende hare eselen, ende 'tgene, dat inde stadt, ende 'tgene dat in het velt was, namen sy.

29

Ende al haer vermogen, ende alle hare kleyne kinderen ende hare wijven voerden sy gevanckelick wech, ende plunderdense, ende al wat binnens huys was.

30

⁴¹ Doe seyde Iacob tot Simeon ende tot Levi; Ghy hebt ⁴² my beroert, mits ⁴³ my stinckende te maken onder de ⁴⁴ inwoonders deses lants, onder de ⁴⁵ Canaaniten, ende onder de Pheresiten: ende ick ben ⁴⁶ weynich volcx in getale; so sy hen tegens my versamelen, so sullen sy my slaen, ende ick sal verdelgt worden, ick, ende mijn huys.

41 Hier uyt blijckt dat Iacob vanden aenslach sijner twee sonen niet en heeft geweten, veel min daer in verwillicht. Verg. ond. 49.5, 6, 7.

42 Ofte, ghy hebt my onruste aengerecht, ofte, verstoort, niet alleen mijn gemoet door dese daet ontstellende, maer oock brengende alle mijn saken in groot perijckel, onsekerheyt, ende verwerringe, daer ick hier te vooren in vrede gewoont hebbe. Siet Ios. 7.25. ende 1.Reg. 18. op 't vers 17.

43 D. verhaet te maken, sulcks datmen my niet en sal mogen luchten noch lijden. 'Tis eene gelijckenisse van stinckende dingen, daer van de menschen het aensicht afkeeren. Siet Exod. 5.2. ende 1.Sam. 13.4. ende 27.12. ende 1.Chron. 19.6.

44 Hebr. inwoonder.

45 Hebr. Canaaniter.

46 Hebr. lieden van getal; D. van kleyn getal, die haest te tellen zijn, als Num. 9.20. Deut. 4.27. ende 33.6.

31

Ende sy seyden: ⁴⁷ Soude ⁴⁸ hy dan [met] onse suster als [met] eene hoere doen?

47 And. soudemen dan, etc. T.w. sonder wrake, oft straffe.

48 T.w. Sichem.