Spiegel der jeught, ofte Spaense tyrannye, gepleegt in dese Nederlanden

redactionele ingrepen

fol. A1v: SPIEGEE → SPIEGEL: ‘dese SPIEGEL siet’.

fol. A3r: ale → alle: ‘alle sy eertijds geweest’.

fol. A5v: allen → alleen: ‘ick alleen de vreeselicke’.

fol. A6v: soodagen → soodanighen: ‘soodanighen gruwelijcken Tyran’.

fol. A7r: onseer → onser: ‘onderdruckinge onser Privilegien’.

fol. B2v: wonde → woude: ‘by den Koningh woude’.

fol. B7r: Haetrici → Haeretici: ‘Latijn, haeretici fraxerunt’.

fol. B7r: ommes → omnes: ‘debent omnes patibulare’.

fol. C1v: Geestelisckheyt → Geestelickheyt: ‘alle de Geestelickheyt’.

fol. C4r: versekeert → verseekert: ‘bewaren ende verseekert’.

fol. C6r: hade → hadde: ‘als hy begonnen hadde’.

fol. C7v: toekomde → toekomende: ‘de Stadt toekomende’.

fol. C8v: ge-xecuteerden → ge-executeerden: ‘ge-executeerden Goederen’.

fol. C8v: honder → hondert: ‘twaelf hondert duysent Guldens’.

fol. D3r: ovrr → over: ‘over de persoonen’.

fol. D4v: d'uytste → d'uyterste: ‘in d'uyterste ellende’.

fol. D6r: Ad Patibulm, ad Quaribulum → Ad Patibulum, ad Patibulum: ‘Ad Patibulum, ad Patibulum: dat is, Aen de Galge, aen de Galge’.

fol. D6r: maeckee → maeckte: ‘luttel wercks maeckte’.

fol. D8v: Misole coely maxima Porta patat → Mi soli caeli maxima Porta patet.

fol. E1v: panekeringe → flanckeringe: ‘flanckeringe ofte tegenweer’.

fol. E3r: ernsteliek → ernstelick: ‘wel ernstelick bevordert’.

fol. E3r: anderc → andere: ‘ende andere Provintien te doen’.

fol. E3r: fuora, fuora → foura, foura: ‘foura, foura, Veillacos: dat is’.

fol. E4r: fuora, fuora → foura, foura: ‘Foura, Foura. Veillacos’.

fol. E5r: paesto → praesto: ‘tibi praesto fidem’.

fol. E6v: wonden → wouden: ‘Rijcke wouden verdrijven’.

fol. E7r: geoote → groote: ‘al te groote wreetheyt’.

fol. E7r: heefe → heeft: ‘dagen en heeft geduert’.

fol. E7v: alreers → alreets: ‘opene Plaetsen alreets’.

fol. E8r: dolosi nom dinudiabunt → non dimidi abunt.

fol. F1r: gemuntineerde → gemuytineerde: ‘dese gemuytineerde Spaenjaerden’.

fol. F2r: Lant zaten → Lantzaten: ‘tegen de Lantzaten’.

fol. F4v: ongericht → opgericht: ‘die doch opgericht’.

fol. F5r: Traetaet → Tractaet: ‘het voorseyde Tractaet’.

fol. F5v: treecken → trecken: ‘soude wech trecken’.

fol. F6r: eysseliek → eysselick: ‘reyse seer eysselick’.

fol. F6v: lichtellck → lichtelick: ‘lichtelick de Staten’.

fol. F6v: Spaenjaenden → Spaenjaerden: ‘den Spaenjaerden, die by hem waren’.

fol. F8r: wilie → wille: ‘gemeynen mans goeden wille’.

fol. G1v: Conrract → Contract: ‘was dit het Contract observeren’.

fol. G2r: in → en: ‘Antwerpen, en de andere Plaetsen’.

fol. G3r: Koningnne → Koninginne: ‘met de gevangene Koninginne van Schotlant’.

fol. G4r: Trannije → Tyrannije: ‘van onse Heeren, tegen de Tyrannije’.

fol. G4v: Konninginne → Koninginne: ‘ende de Koninginne van Engelant, hare Ambassadeurs’.

fol. G6r: Settorius → Sertorius: ‘Daer na heeft Sertorius’.

fol. G6r: quam in simglata pace decipi → quam simulata a pace decipi

fol. G7r: Majestaris → Majestatis: ‘begaen te hebben Crimen Laesae Majestatis’.

fol. G8v: een → aen: ‘eenige spaensche Gebedekens aen de Sancten’.

fol. G8v: aen → een: ‘ende Godt: onder welcke een was aen den Engel’.

fol. H1v: ontschudigen → ontschuldigen: ‘hoewel hy daer na den Koningh wilde ontschuldigen’.

fol. H2r: aenwoorde → antwoorde: ‘geadverteert, die hem antwoorde, dat hy den aenslagh’.

fol. H2v: Cuyon → Guyon: ‘die sich liet noemen Francoys Guyon’.

fol. H3r: het onjuiste folionummer H5r is verbeterd.

fol. H5r: het onjuiste folionummer H3r is verbeterd.

fol. H5v: ge-extuteert → ge-executeert: ‘is in Iunio Anno 1594. in den Hage ge-executeert’.

fol. H5v: Enesto → Ernesto: ‘door groote belooften, ja van Ernesto selfs’.

fol. H6r: Duyschen → Duytschen: ‘maer met een Prince van Duytschen Bloede’.

fol. H6r: mer → met: ‘maer met dien, die de Landen eygen toe quamen’.

fol. H8v: Erhique → Ethique: ‘hier benevens soo heeft hy gehadt, een Ethique koortse’.

fol. I2v: latet → laten: ‘Schepen laten midden doorzagen’.

fol. I2v: heeft → helft: ‘d'een helft daer van’.

fol. I3r: de → te: ‘hem over te leveren. De Koning van Vranckrijck’.

fol. I3r: accoorr → accoort: ‘Ick en hebbe ons accoort niet gebroken’.

fol. I3v: ge-eydight → ge-eyndight: ‘maer eer de Maeltijt geheel ge-eyndight’.

fol. I4v: meyn-eenigheydt → meyn-eedigheydt: ‘sal voortaen der Spaenjaerden meyn-eedigheydt’.

fol. I4v: Cum ribt dicir ave, Ficus ab boste cave → Cum tibi dicet aeve, Sicut ab hoste cave.

fol. I5v: Melendesins → Melendesius: ‘doe Anno 1562. Petrus Melendesius, een Overste’.

fol. I5v: Callis → Gallis: ‘Hoc non facio tanquam Gallis’.

fol. I5v: Lutheranic → Lutheranis: ‘Hoc non facio tanquam Gallis, sed tanquam Lutheranis’.

fol. I6r: tr → te: ‘ende hem niet te na by ons te laten geraken’.

fol. I6v: voleydinge → voleyndinge: ‘als nu na voleyndinge des krijghs, vele Portugaelsche Heeren’.

fol. I7r: mutamur → mutantur: ‘& nos mutantur in illis’.

fol. I7v: heumeuren → humeuren: ‘dat hy veel anders van humeuren ende sinnen’.

fol. I7v: gestelt → gestilt: ‘met desen Treves of de vreden, gestilt of uytgeblust is’.

fol. I8r: Oulite → Oultre: ‘Plus Oultre: Altijd vermeerder des Rijcks.’.

fol. I8r: facinus → facimus: ‘Belgarum facimus spretique injuria sceptri’.

fol. I8v: ecrtijdts → eertijdts: ‘eertijdts geschiet is, en is maer Kinder-spel’.

fol. K1v: Callis → Gallis: ‘Hoc non facio tanquam Gallis sed tanquam’.

fol. K1v: de Spaenjaenden → Spaenjaerden: ‘maer het wort gepractiseert over al, daer de Spaenjaerden d'overhand’.

fol. K1v: alsolute → absolute: ‘de Spaenjaerden d'overhand ende absolute macht’.

fol. K2v: zupbet erogationis → supererrogationis: ‘suyveren? Est opus supererrogationis: dat is’.

fol. K3v: insidius → infidiis: ‘Penningh stont geschreven, Pax Pater infidiis’.

fol. K4v: Principis → Principiis: ‘Principiis opsta, sero medicina paratur’.

fol. K4v: jongas → longas: ‘Cum mala, per longas invaluere moras’.

fol. K5r: overvallende → overvallen: ‘van hare Vyanden overvallen ende verscheurt en worde’.

fol. K5v: pipueren → piqueren: ‘soo begosten sy malkanderen te piqueren’.

fol. K6r: dat → dan: ‘als uwe sonden grooter sullen zijn, dan d'onse’.

fol. K6v: geunt → gegunt: ‘oeffeninge haren Religie gegunt ofte toegelaten te worden’.

fol. K7r: menre → mente, compulari → copulati: ‘Ambrosius, Plus est mente connecti, quam corpore copulati’.

fol. K7r: stercken → stercksten: ‘De eenigheyt in de Religie, is den stercksten Bant’.

fol. K7v: Sexte → Secte: ‘de Wederdoopersche Secte Anno 1535 op 't Zant’.

fol. K7v: door → doot: ‘groot eysselick getier, Slaet doot alle Papen’.

fol. K7v: door → doot: ‘slaet doot alle Overigheyt over’.

fol. K7v: puem → quem: ‘hooft wast. Felix quem faciunt aliena, pericula’.

fol. K7v: Offcieren → Officieren: ‘verscheydentheyt in de Religie, soo hebben sy haer Officieren belast’.

fol. K8r: Paripussu → Pari passu: ‘hebben, Pari passu ambulant’.

fol. K8r: Religie → Religio, mulla → nulla: ‘Pari passu ambulant omnis Religio, & nulla Religo’.

fol. K8r: Quomodo Reges Domino serviunt in Timote, iniseca quae contra Domiui Jussa fiunt, Religio severitate Prohibendo atqueplectendo? → Quomodo Reges Domino serviunt in Timore, nisi ea quae contra Domini jussa fiunt, religiosa severitate prohibendo atque plectendo?

fol. K8v: Ut pretatum perfectum → Ut pietatem perfectam servarent

fol. K8v: concihari victorium → conciliari victoriam: ‘in fugam, & trophea excitari & conciliari victoriam’.

fol. L1v: Unitatie → Unitate: ‘sijn Boeck De Unitate Ecclesiae’.

fol. L5r: dat hy na alles verdragelicks → by na alles verdragelicker is als

fol. L5r: assenrante → asseurante: ‘wanneer men met eenige asseurante leven mag’.

fol. L5r: malnum → malum: ‘Aliquid mali propter vicinum malum’.

fol. L5r: gemaecke → gemaeckt: ‘gevaerlicken Peys hebben gemaeckt’.

fol. L5v: avonteert → avoyeert: ‘soo avoyeert hy stil swijgende’.

fol. L6r: suas repetitem vernerit → repetitem venerit olim

fol. L6r: bljft → blijft: ‘Niet over blijft dan een kale geck-smeer’.

fol. L6v: teouwhertige → trouwhertige: ‘Mijne dagelicksche trouwhertige vermaningen’.

fol. L7v: Spaenjaerrs → Spaenjaerts: ‘De Spaenjaerts (alsoo der eenige’.

fol. L7v: endt → ende: ‘moeten rantsoeneren, ende sijn leven koopen’.

fol. L8r: Ammori → A minori: A minori ad majus

fol. L8v: al → als: ‘niet als een afgrijsselick’.

fol. M1r: hoohhste → hooghste: ‘de hooghste Bergen ofte Heuvels’.

fol. M3r: te eerwaerdigh → de eer waerdigh: ‘en op dat gy u de eer waerdigh’.

fol. M4r: nietmant → niemant: ‘dat niemant hun beestelickheyt ontsnapt’.

fol. M4r: beestelickc → beestelicke: ‘hen beestelicke geylheyt met hen versaedt’.