Spiegel der jeught, ofte: een kort verhael der voornaemste tyrannye, ende barbarische wreetheden, welcke de Spangiaerden hier in Nederlandt bedreven hebben
(ca. 1665)–Anoniem Spiegel der jeught– AuteursrechtvrijSpiegel der jeught, ofte: een kort verhael der voornaemste tyrannye, ende barbarische wreetheden, welcke de Spangiaerden hier in Nederlandt bedreven hebben. Jacob Ysbrantsz, Alkmaar ca. 1665 (herdruk)
DBNL-TEI 1
Wijze van coderen: standaard
-
gebruikt exemplaar
exemplaar Koninklijke Bibliotheek Den Haag, signatuur: KW 28 C 39
algemene opmerkingen
Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van een herdruk van Spiegel der jeught, ofte: een kort verhael der voornaemste tyrannye, ende barbarische wreetheden, welcke de Spangiaerden hier in Nederlandt bedreven hebben uit ca. 1665. De eerste druk dateert uit 1614.
redactionele ingrepen
fol. A1r: vermeedert → vermeerdert: ‘ende met de moort der Vaudoisen vermeerdert’.
fol. A2r: harvat → hervat: ‘en na den Treves wederom soo strengelijck hervat heeft’.
fol. B3r: Riligie → Religie: ‘is niet de ware Religie ende Gods woort doe’.
fol. B4v, B7v, G3v, I8v, K4v: een deel van de tekst is moeilijk leesbaar. Dat is hier tusen vierkante haken aangegeven.
fol. B6v: susplicatie → supplicatie: ‘die de supplicatie over gegeven hadden tegen d'Inquisitie’.
fol. B6v: &o. → &c.: ‘de Predicatien, Beelde-stormen, &c. met raet’.
fol. B7r: Dud → Duc: ‘soude oock wel Duc d'Alba ende desen’.
fol. B8r: hebben → hebben.: ‘welke sy by duysenden seer wreedelijck gedoot hebben.’.
fol. C5r: Vlaenderen → Vlaenderen): ‘(doch insonderheydt den Staten van Vlaenderen)’.
fol. C5v: Privilsgien → Privilegien: ‘Provintien en der Staten gepretendeerde Privilegien’.
fol. C8r: huldens → ghuldens: ‘somma noch niet gerekent en zijn de 12 hondert duysent ghuldens’.
fol. D4r: vermaeut → vermaent: ‘en hebben haer vermaent dat sy haer in tijts souden over geven’.
fol. D7r: on-meuschelijcke → on-menschelijcke: ‘de woorden van on-menschelijcke en meer dan Barbarische’.
fol. D8v: Momorie → Memorie: ‘Hoog-loflijcker Memorie, toe gevallen waren’.
fol. E1r: b' → d': ‘Duc d' Alba hadde seven en vijftigh van de treffelijckste’.
fol. E1r: Gouverueur → Gouverneur: ‘Gouverneur van het Noortsche quartier last gegeven’.
fol. E3r: helde → ghelde: ‘vier hondert duysent guldens in baren ghelde’.
fol. E5v: ten → den: ‘Hollantschen Thuyn, met den Leeuw daer in’.
fol. E8r: Victalie → Victualie: ‘by stant van Ammunitie en Victualie om sich’.
fol. F1v: rebbellen → rebellen: ‘gemuyteneerde, rebellen, moordadige Spanjaerden in dese Nederlanden’.
fol. F1: gemackt → gemaeckt: ‘soo goeden buyt gemaeckt hadden’.
fol. F5r: beanstight → beangstight: ‘geperst en beangstight zijnde, hebben haer tegen’.
fol. H3v: 1549 → 1594: ‘is in Iunio Anno 1594. in den Hage’.
fol. H7r: Hispaien → Hispanien: ‘schrickelijck doodt des Kooninghs van Hispanien daer toe dienen’.
fol. I2r: VI → IV: ‘Een sal voor al dienen: de Paus Pius de IV’.
fol. I2v: CaraFfa → Caraffa: ‘die hy den Kardinael Caraffa ende’.
fol. I7v: Sangiaerden → Spangiaerden: ‘dat na het oordeel der geleerde Spangiaerden’.
fol. I8r: komt/) → komt): ‘hy doet soo dickwils alst hem te passe komt)’.
fol. I8v: pridiken → prediken: ‘van en hebbe hooren prediken’.
fol. K1v: heyr → hayr: ‘soude hy dan een hayr op sijn hooft hebben dat dencken’.
fol. K2v: 'r → 't: ‘dat de Jesuyten den voet in 't lant geset’.
fol. K3v: Spansche → Spaensche: ‘ofte de Spaensche meyneedigheydt vermagh’.
fol. K4r: nwe → uwe: ‘salse gewisselijck in uwe handt geven’.
fol. K4r: eennen → eenen: ‘ja eenen stock ende roede des toorns Godes is hy’.
fol. K5v: dinen → dienen: ‘Goden der Romeyen eeren noch dienen en souden’.
fol. K6r: an → aen: ‘om de Heeren en Magistraten aen te porren’.
fol. K6r: kam → kan: ‘hoe kan men seggen dat een Overigheydt Godt den’.
fol. K8r: melacholijcke → melancholijcke: ‘wat bitter spreken uyt melancholijcke passien’.
fol. K8v: goloofs → geloofs: ‘schijnt periculoos te zijn u saken des geloofs’.
fol. Lv7: wije → wijse: ‘Op de wijse’.
Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten.
[fol. A1r]
Spiegel der jeught Ofte: Een kort verhael der voornaemste Tyrannye, en barbarische wreetheden, welcke de Spangiaerden hier in Nederlandt bedreven hebben, aen menigh duysent menschen, geduerende de Nederlantsche oorloge, en daer voren. Seer nut en nootwendigh om in de schole der vrye Nederlanden gebruyckt te werden. Door een lief-hebber des Vaderlants in het licht gegeven, stracx in den beginne van onse Nederlantsche treves. Desen negentienden druck is van nieus oversien, ende met de moort der Vaudoisen vermeerdert.t'Amsterdam, by de wedue van Theunis Jocobsz. boeckverkoopster op 't water.
[fol. L8v]
t'ALCKMAER.
Gedruckt by Jacob Ysbrantsz. Boeck-drucker in de Lange-straet, in de gekroonde Druck-pars.