Spektator. Jaargang 7

[p. 493]

Aankondiging en bespreking

Lexicologie

Onder redactie van P.G.J. van Sterkenburg verscheen Lexicologie. Een bundel opstellen voor F. de Tollenaere ter gelegenheid van zijn 65e verjaardag door vrienden en vakgenoten. Deze feestbundel begint met een beschrijving van de ‘levensgang’ van De Tollenaere, bevat verder 45 korte artikelen over lexicologie en syntaxis geschreven door binnen- en buitenlandse taalkundigen, en wordt besloten met een bibliografie van De Tollenaere's publikaties. De bundel is verder verlucht met foto's van de jubilaris en zijn echtgenote en van zijn werkterrein, het Instituut voor Nederlandse Lexicologie te Leiden.

De bundel is uitgegeven door Wolters-Noordhoff, Groningen, 1977, 375 blz., ƒ 45, -.

Gramma

Van Gramma, het blad van en voor Nijmeegse taalkundigen is de tweede jaargang begonnen. Met ingang van jaargang 2 (1978) kan men zich abonneren. Het abonnementsgeld bedraagt ƒ 12,50 per jaar (drie afleveringen van ongeveer 60 pagina's) en moet gestort worden op giro 806660 van Katholieke Universiteit Nijmegen, onder vermelding ‘Gramma’. Men wordt abonnee door zich aan te melden bij Gramma, Erasmuslaan 40², kamer 2.22, Nijmegen.

Zinsbetekenis en taaldaden

Bij de Fakulteit der Letteren van de Vrije Universiteit is verkrijgbaar:

Arie Verhagen, Het principe der uitdrukbaarheid. Over de verhouding tussen zinsbetekenis en taaldaden. (109 pagina's).

Deze studie bevat een kritische analyse van het zgn. Principle of Expressibility, m.n. de versie die voorkomt in J.R. Searle, Speech Acts (1969). Centraal staan de gevolgen die aanname van dit principe heeft voor de analyse van de relatie tussen de (linguistische) betekenis van zinnen en taalhandelingen die in de uiting van zinnen door sprekers verricht worden. De behandeling van dit probleem wordt voorafgegaan door een analyse van de theoretische status van het principe. Betoogd wordt dat het principieel onmogelijk is het Principe der Uitdrukbaarheid op empirische gronden te toetsen en dat het dan ook niet zozeer de status van hypothese heeft, als wel die van een programmatisch beginsel dat als leidraad fungeert in het onderzoek van de struktuur van taalhandelingen. Als zodanig wordt het principe geanalyseerd en gekritiseerd.

De uitgave is te verkrijgen bij het sekretariaat van de subfakulteit Nederlands van de VU, De Boelelaan 1105, kmr 9A-38, Amsterdam-Btv..De prijs bedraagt ƒ 2, -. Belangstellenden kunnen tevens bestellen door overmaking van ƒ 4,75 (waarvan ƒ 2,75 voor verzendkosten) per exemplaar op postgironummer 19 89 326, t.n.v. A. Verhagen, Amsterdam, onder vermelding van ‘Principe der Uitdrukbaarheid’ en eventueel opgave van het adres van bestemming.

Publikaties Instituut voor Algemene Taalwetenschap

In de serie Publikaties van het Instituut voor Algemene Taalwetenschap (van de Universiteit van Amsterdam) is als nummer 16 verschenen: Catherine E. Snow (red.), Buitenlandse kinderen op Nederlandse scholen. Onderzoek naar hun taalverwerving. Men kan deze publicatie ontvangen door ƒ 4,50 over te maken op Gemeentegiro U 2250 t.n.v. Inst. v. Alg. Taalwetenschap, Spuistraat 210, Amsterdam, onder vermelding ‘publikatie 16’. Het postgironummer van de gemeentegiro is 13500.

Antwerp Papers in Linguistics

Sinds het vorige bericht over deze papers in Spektator verscheen, zijn er zeven nieuwe nummers uitgebracht:

5.	Luc Steels en Dirk Vermeir, On the Formal Properties of Completion Grammars and their Related Automata
6.	Luc Steels, Producing Natural Language from Semantic Information
7.	Georges de Schutter, Een semantisch-syntaktische beschrijving van adjektieven in het Nederlands
8.	Manuel Aguirre, Factuality and Modality
9.	Luc Steels, The FORLLOLB package for list

[p. 494]

	processing in FORTRAN IV. A user's manual.
10.	Herman Callens. Cördination: A Transformational Analysis
11.	Manuel Aguirre en Louis Goossens, Dynamic Synchrony. An Illustration from the English Modals Daarnaast is als ‘special issue’ verschenen: Luc Steels (ed.), Advances in Natural Language Processing. Preprints of a Workshop Held at the University of Antwerp, October 1976. Gratis toezending van deze papers is mogelijk als men een berichtje stuurt aan de huidige secretaris van de serie, J. van der Auwera, Sekr. APIL, p/a Universiteitsplein 1, B 2610 Wilrijk, België.

GLOW

The participants of the Amsterdam Colloquium on Bounded vs Unbounded Transformations have decided to constitute themselves into a group, for which has been proposed the name Generative Linguists in the Old World (GLOW). This group aims at intensifying the communication among generative grammarians, European and non-European as well. It will organize an annual colloquium on a definite topic, and start a publication, the base of which will be outside the New World.

Adress for all correspondence:

Institute for General Linguistics

University of Amsterdam

Spuistraat 210

Amsterdam, The Netherlands

SLO Info blad

De Stichting Leerplanontwikkeling (SLO) heeft een informatiebrochure uitgegeven, waarin de SLO wordt gepresenteerd aan alle scholen en onderwijsorganisaties in Nederland. De brochure geeft een schets van de structuur van de stichting, haar taakstelling, welke commissies onder haar ressorteren (o.a. de voormalige Commissie Modernisering Moedertaalonderwijs) en welke projecten er lopen. Tenslotte bevat het boekje ook een lijst van SLO-publicaties, waarvan enkele betrekking hebben op het moedertaalonderwijs. Exemplaren van deze brochure kan men aanvragen bij de voorlichtingsdienst van de SLO, Postbus 2041, 7500 ca Enschedé, tel. [phone].

GLOT

In Leiden is de eerste aflevering verschenen van een gestencild tijdschrift: GLOT, Leids taalkundig tijdschrift. Het eerste no. (67 blz.) bevat drie artikelen: N. Chomsky, ‘A Theory of Core Grammar’, J.G. Kooij, ‘Morpheme Boundaries and Syllable Boundaries: a Case for Natural Phonology’ en F. Jansen en F. Nijhof, ‘Neem je zonder -t: fonologie of analogie’. In deze jaargang zullen ook verschijnen: een semantische analyse van heten en noemen, een analyse van negatieverschijnselen, een studie over metaregels in de diachrone generatieve fonologie en een stuk over woordvolgorde en bijwoordelijke bepalingen. Iedere jaargang zal 4 afleveringen tellen. Men kan zich abonneren door storting van ƒ 15, - op postgiro 2940180 van H. van der Hulst. Paganinidreef 32, Voorschoten.

Utrecht Working Papers in Linguistics

Sinds de eerste aankondiging van deze serie zijn de nummers 2-5 verschenen. No. 2 wordt geheel gevuld door een studie van Botha over ‘On the Logic of Linguistic Research’. De nummers 3 en 4 bevatten diverse artikelen. No. 5 bevat de lezingen van Melis en Zonneveld op de TIN-dag 1978 van de Algemene Vereniging voor Taalwetenschap. Daarnaast zijn ook twee Nederlandstalige afleveringen verschenen. No. 1 is: A. Evers en M.A.C. Huybregts, Transformationele kerngrammatika's van het Nederlands en het Duits. No. 2 bevat weer diverse artikelen en een jaarverslag van het Instituut voor Algemene Taalwetenschap te Utrecht. Men kan zich (gratis) abonneren op deze papers bij de redacteuren, G.J. de Haan en W. Zonneveld, Inst. A.W. de Groot voor Alg. Taalwetenschap, Biltstraat 200, Utrecht.

13e Linguistisches Kolloquium

Dit congres wordt van 20-23 sept. 1978 in Gent. Aanmelding en nadere informatie bij het voorbereidingskomitee, p/a Fak. der Letteren en Wijsbegeerte, Blandijnberg 2, B 9000 Gent, België.

Ninth International Congress of Phonetic Sciences

Dit congres wordt van 6-11 augustus 1979 gehouden te Kopenhagen. Het wordt georganiseerd door het Institute of Phonetics, 96 Njalsgade, 2300 Copenhagen S, Denemarken. Men kan zich bij dit instituut (voorlopig) aanmelden en ontvangt dan te zijner tijd nadere informatie.

Historische taalbeheersing

In januari bracht Spektator een verrassende bespreking van de editie-1974 van Taalbeheersing.^1. De verrassing zit in de datering van een en ander. Deze bespreking verschijnt immers drie jaar na de publikatie van het boek. De herziene editie-1977^2. is al in omloop: van de oorspronkelijke 199 blad-

1. W. Drop en J.H.L. de Vries, Taalbeheersing, handboek voor taalhantering. Groningen 1974. Besproken door J.H.M.(aureau) in Spektator 7-3(nov. 1977) 171-174 (verschenen jan. 1978).

2. Id., (2e herz. dr.), Groningen 1977.

[p. 495]

zijden zal misschien een kwart terug te vinden zijn in de 281 nieuwe; inhoud, aangeboden procedures, verantwoording en opzet van het boek zijn veranderd.

Ook de keuze van de artikelen waaraan de bespreking refereert, twee uit hetzelfde jaar 1974, is gedateerd.

Duidelijk geldt dat voor mijn artikel uit Moer 1974, gebruikt voor informatie over de vakopvatting van ‘de Utrechtse taalbeheersers’.^3. Dit stuk is zonder meer achterhaald door recentere publikaties uit het Utrechtse kamp. Wat mij betreft, in ieder geval door ‘Taalbeheersing zonder taalwetenschap’ van april 1977.^4.

Daarnaast kan men dan het ‘programmatsiche artikel’ van Van Eemeren en Grootendorst^5. uit Spektator 1974 niet meer zonder enige toelichting als programmatische basis gebruiken.^6. Zelfs niet al zou men alleen Spektator lezen: wat Sies de Haan in ‘Object en doelstelling in de linguïstiek’^7. schrijft over de relatie tussen theoretisch-verklarende wetenschap en ‘technologie’ - door mij dankbaar gebruikt in ‘Taalbeheersing zonder taalwetenschap’ - legt op de adept van Van Eemeren en Grootendorst een zekere bewijslast.

Die bewijslast wordt in de bespreking niet gevoeld. Integendeel, de visie op het vakgebied daarin is naast Van Eemeren en Grootendorst naïef,^8. en een stap terug naar de ‘discussiestukken’ over taalbeheersing van bijkans een decennium her.

Daar kan iets tegenover staan. De centrale vragen bij ons ‘handboek voor taalhantering’ zijn die naar de bruikbaarheid van de aangeboden procedures. Zijn ze toepasbaar? Zijn ze effectief? Zijn ze efficiënt? Wie deze vragen beantwoorden wil, moet het proberen. En dat kost tijd.

Maar het onwezenlijke is dat de bespreking ze niet aan de orde stelt. Wat er wèl in gezegd wordt had net zo goed, dus beter, drie jaar eerder gezegd kunnen zijn.

Al met al: een proeve van historische taalbeheersing. En beslist een teveel aan vertraagde opname voor Spektator.

Ons eigen oordeel over de editie-1974 blijkt uit de ijver waarmee we die herschreven hebben. Dat is geen verrassing: het voorwoord van 1974 voorspelt ‘dat in dit boek spoedig grote verbeteringen nodig zullen blijken’. Dat is gebleken, en er is ook iets aan gedaan.

Ik kan dat met voldoening vaststellen, omdat de opsporing van tekorten zowel als verbeteringen eigen werk is. Toch zou ik het voor het vak beter vinden, als de Amsterdamse recensent en vakgenoot ons met z'n kritiek wat dichter op de hielen kon zitten.

(J.H.L. d.V.)

3. J.H.L. de Vries, ‘Taalbeheersing op “De Vooys”: onderzoek voor de praktijk’, Moer 4-1 (1974) 9-18.

4. J.H.L. de Vries, ‘Taalbeheersing zonder taalwetenschap’, Lev. Tln. 323 (apr. 1977) 129-137.

5. F.H. van Eemeren en R. Grootendorst, ‘Object en doelstelling van taalbeheersing’, Spektator 3-6 (apr. 1974) 413-432.

6. M.i. hebben ze zich destijds een ongelukkige uitgangspositie gekozen door: a. de beoefening van een nieuw vak te willen beginnen met een programmatische terreinbepaling, zonder er eerst ervaring mee op te doen: b. daarbij, mogelijk daardoor, geen oog te hebben voor het essentiële verschil tussen de ambities ‘taalgebruik’ theoretisch te verklaren, dan wel ‘taalhantering’ technisch te verbeteren. Dat zou ook kunnen verklaren waarom dit programmatische artikel zo weinig vrucht gedragen heeft.

7. Sies de Haan, ‘Object en doelstelling in de linguïstiek’, Spektator 6-3 (okt. 1976) 119-136.

8. Zie b.v. de uitsluiting van de intentie van de spreker/schrijver als studie-object, die elke technologische pretentie zou uitsluiten (Spekt. 7-3 p. 173).

Naschrift

Het is begrijpelijk dat de heer De Vries erover valt dat er een bespreking van de eerste druk van Taalbeheersing verscheen op het moment dat een herziene druk van dat werk in de winkel lag.

De bespreking heeft geruime tijd bij de redactie van Spektator gelegen. Dat verklaart het feit dat ik niet ben ingegaan op De Vries' artikel ‘Taalbeheersing zonder taalwetenschap’ van april 1977. De late bespreking van een boek uit 1974 wordt er slechts gedeeltelijk door verklaard. (J.H.M.)

[Discussie gesloten, Red.]