Sic. Jaargang 8

[p. 22]

De drie zonen van de koning
* Leo C. Vogels

Heel, heel lang geleden, toen er nog electriciteit bestond, gas en warm water door de kranen liep en zelfs het denken nog niet verboden was, was er eens een welvarend koninkrijk. Alle koningen in de buurt, en dat waren er heel wat in die tijd, benijdden het om haar rijkdom. Er groeiden gouden paardebloemen en niemand behoefde er nog hard te werken. De koning was een wijs man. Vaak kwamen er soldaten aan zijn hof die hem stukken land aanboden, soms zó groot, dat de zon er niet eens onderging en dan bedankte hij ze hiervoor, want anders was hij niet zo wijs geweest. Zijn rijk groeide en groeide en tenslotte strekte het zó ver, dat men er op sommige plaatsen zelfs andere talen sprak.

Nu had de koning drie zonen en wilde het dat die nog wijzer waren dan de koning zelf. De jongste was nog de minste. En hoewel hij van zijn broers met schaken nog nooit gewonnen had, had hij het spelletje wèl bedacht.

De middelste, die serieuzer van aard was, had de quantummechanica ontdekt. Maar omdat hij te lui was om iets op te schrijven, werd hij door nie-

[p. 23]

mand goed begrepen. De oudste was echter de slimste, die kon je feilloos het weer van morgen vertellen. Oók als het niet regende! Nu was dit allemaal zeer waardevol geweest, als het koninkrijk er wat minder goed had voorgestaan. Maar omdat er niets te wensen viel, besteedde de koning er weinig aandacht aan. En toen op een ochtend de koning niet meer wakker werd, was het te laat.

Nauwelijks was het lichaam van de dode koning ontdekt, of er trok een ijskoude windvlaag door de vertrekken van het paleis en nog geen seconde later verdrongen de drie zonen zich om zijn bed. Eén van de hofmeisjes, dat toevallig in de buurt was, viel zomaar bewusteloos op de grond, want de koning was zeer geliefd. De drie zonen keken elkaar zwijgend aan en weenden. En zo verspreidde het nieuws zich door het koninkrijk. Wat waren de mensen bedroefd. Ze huilden bitter en konden het maar niet bevatten. Niemand had gedacht dat hun koning iets gebeuren kon. Het paleis bood een trieste aanblik. De bedienden liepen zwijgend door de gangen en in de keuken hing geen braadlucht meer. Niemand had nog trek om iets te eten of om een conversatie aan te gaan. De glimmende harnassen in de wapenkamer werden grauw en aan de kristallen kroonluchters in de balzaal groeide het spinrag langzaam naar beneden. Drie weken en twee dagen ging dit zo door.

Maar op de vierentwintigste dag stond de oudste zoon van de koning op, trok zijn kleding in de plooi en riep zijn broers en alle ministers in het paleis bijeen.

‘Broers en vrienden van de koning,’ zei hij, ‘aan alles komt een einde, zelfs aan het leven van een koning.’

‘Ja,’ antwoordde iedereen in de zaal, waarbij men de brok die men in de keel had, duidelijk horen kon. Want verdrietig als zij waren, daar was men het mee eens.

‘Van ons verdriet,’ hernam de oudste koningszoon, ‘daarvan kunnen onze onderdanen niet leven.’

Weer knikte iedereen. Want de dauwdruppeltjesindex op diamantheuvel 5 had nog nooit zo laag gestaan.

‘Welnu,’ sprak de oudste zoon, ‘onze koning had dat niet graag gezien. We moeten dringend verder. Sterker nog, uit respect voor onze vader moeten wij zijn koninkrijk nog mooier maken!’

‘Bravo, bravo!’, riepen de twee jongere broers.

‘Lang leve de koning!’, riep de gehele zaal.

En hierna was het feest. De oude koning werd begraven op het mooiste

[p. 24]

plekje van het koninkrijk en zelfs de dauwdruppeltjesindex op diamant-heuvel 5, veerde op. En zo kwam het, dat iedereen aan het hof nog meer zijn best deed dan voorheen, en weldra baadde het gehele koninkrijk in een rijkdom die men nog niet eerder had gekend. De oudste koningszoon was bij de boeren in korte tijd zeer geliefd want hij doorzag de veranderingen in het weer en de oogsten waren groter dan ooit tevoren. De middelste zoon, die behalve voor quantummechanica ook een ruime voldoende van alchemie op zijn eindlijst had, ontdekte iets wat nog niemand had ontdekt. En al vrij snel waren niet alleen de paardebloemen maar ook alle bomen van zuiver goud.

De jongste zoon die met het schaken van zijn broers verloor, maar verder van niemand anders, bekleedde de ministerspost van buitenlandse handel. En omdat het schaken hier nu eenmaal goed van pas komt en hij stevig had bijgeleerd, gebeurde het dat de staatskas voller raakte dan ooit tevoren. Iedereen was dik tevreden en aan de oude koning werd nauwelijks nog gedacht. En zo vloog de tijd voorbij tot het uiteindelijk winter werd.

Nu wilde het, dat die winter een hele strenge was. Het was geen gewone winter. Het was een muur van ijs en sneeuw die naar beneden kwam en 't was zó koud dat de ruiten braken en de glaszetters het paleislaantje op en af reden. De oudste koningszoon, die door het zojuist gerepareerde raam van het paleis naar buiten keek, dacht: ‘God zij dank, dat ik de mensen hiervoor gewaarschuwd heb’, want hij was erg met hun lot begaan. Maar het bleef maar sneeuwen en vriezen, en het sprokkelhout dat in de kelders van het paleis tot aan de nok gelegen had, slonk snel.

Toen fronste de oudste zoon van de koning bedenkelijk zijn voorhoofd want de sneeuw van morgen voorzag hij wel en ook van de week daarop maar wat daarna kwam wist hij niet. En zo kwam het dat hij besloot om alle houthakkers in het land aan zijn hof bijeen te roepen. En toen zij allemaal in een grote kring rond hem verzameld waren sprak hij zijn bezorgdheid uit over het hout en de strenge winter, en verzocht hij hen om al het hout te sprokkelen wat er maar te sprokkelen viel en dit onder de burgers te verdelen.

Het was moeilijk genoeg om de houthakkers te overtuigen want de koningszoon bezat geen dochters met wie men trouwen kon, en had hij die bezeten, dan had hij er beslist te weinig van gehad. Maar omdat de houthakkers ook van de koning hielden, gingen ze allemaal op pad, zelfs als hun eigen schuur nog vol lag. Ze deden hun dikste kleding aan, bonden hun bijl op een lege slee, aten een paar borden hete erwtensoep en trokken erop uit. Maar hemelsbreed was er niets dan sneeuw en al de bomen die zij vonden

[p. 25]

waren van zuiver goud. En toen de oudste koningszoon dit ter ore kwam, doorzag hij onmiddellijk de ernst van de situatie en riep hij de middelste zoon bij zich.

‘Beste broer,’ zei hij, ‘Dringend is er behoefte aan sprokkelhout, maar nu blijken alle bomen die men vindt van zuiver goud te zijn.’

‘Ja, broer,’ antwoordde de middelste. Want daar had hij immers zelf voor gezorgd.

‘Het is bekend,’ hernam de oudste, ‘dat goud in de kachel niet best brandt.’ En weer knikte de middelste. Je hoefde geen quantum-mechanica te kennen om dat te begrijpen.

‘Welnu,’ sprak de oudste, ‘aangezien ik morgen sneeuw verwacht en volgende week nog meer, en omdat ik het daarna niet weet, moet er dringend iets gebeuren.’

‘Zeker, broer,’ antwoordde de middelste, ‘laat mij maar begaan, ik vind er wel iets op.’

De oudste zuchtte opgelucht. ‘Mooi,’ zei hij, ‘begin er dan direkt aan en laat je door niets afleiden.’

Hierna stond de middelste koningszoon op, rende naar zijn werkkamer en deed de deur achter zich op slot.

Doordrongen van de ernst verzonk hij in gedachten. Soms was hij het denken moe en keek hij even door het raam naar buiten. Maar bij het zien van zoveel sneeuw, werd zijn hart onmiddellijk van nieuwe zorgen vervuld en peinsde hij opnieuw over de redding in de nood. Vier dagen en vier nachten werkte hij door. Tot op de ochtend van de vijfde dag het deurtje van zijn kamer open ging en hij met opgewonden hoofd naar buiten kwam. Hij liep naar het einde van de gang, trok zijn dikke rode mantel aan die daar aan een gouden haakje hing, en opende de zware deur die naar de tuin leidde. Even later stond hij tot zijn knieën in de sneeuw.

Het rommelschuurtje bevond zich onder de grote kersenboom die helemaal achteraan in de tuin van het paleis stond. Moeizaam wrikte de middelste koningszoon aan het deurtje van de schuur. Na wat inspanning sprong het open en stapte hij naar binnen. Hij stampte zich de sneeuw van het lijf en ontstak de kaars die aan de muur hing. Het was er koud en akelig, vooral voor een koningszoon die zulks niet gewend is, maar hij was veel te opgewonden om er aandacht aan te schenken. In een duister hoekje op de werkbank zag hij een oude hamer. Hij keek nog eens om zich heen, wat zorgvuldiger dan de eerste keer, want in het karige licht kon hij maar moeilijk zien. Wat hem nog ontbrak, was een loden pijp. Na flink wat zoeken, pakte hij

[p. 26]

uiteindelijk een gouden, want daar lagen er voldoende van. Hij nam de pijp met de hamer in de ene hand, nam de kaars in de andere, en liep naar de oude kersenboom die achter het schuurtje stond. Daar stond de oude boom en ofschoon zij net als alle andere in goud veranderd was, stond ze er nog even statig bij. Haar dikke wortels kronkelden als reusachtige wormen door de sneeuw, de koningszoon zocht een plekje uit, bleef toen staan en prikte de pijp tussen de dikste wortels in de sneeuw, vervolgens pakte hij zijn hamer en sloeg de pijp voor de helft in de grond. En toen hij het vlammetje van de kaars bij het einde van de pijp hield dat boven de grond uitstak... floep... ontstak daar de prachtigste blauwe vlam die hij ooit gezien had.

Toen holde de middelste koningszoon zo hard als hij kon naar de kamer van de oudste en struikelde bijna over de drempel. Want zo'n goed idee had hij nog nooit gehad, een idee dat een oplossing voor alles was. En zo kregen de fitters in het land het erg druk en niet lang daarna liepen er gouden leidingen naar elke boom. En in de huizen in het land stroomde het worteltjesgas en verwarmde de kamertjes en kookte het de heerlijkste gerechten. Maar de winter wilde maar niet keren. Het worteltjesgas raakte langzaam op, want zoveel gas bezitten wortels van goud nu eenmaal niet, en op een zekere dag doofde ook het blauwe vlammetje in de verwarming van het paleis. En zo kwam het dat het laatste sprokkelhout uit de kelders werd gehaald en de oudste koningszoon, de jongste bij zich riep.

‘Beste broer,’ begon hij, ‘het doet mij veel verdriet, dat het nu allemaal op jou aankomt.’

‘Ja, ik weet het,’ antwoordde de jongste die tevens minister van buitenlandse handel was. Want dat had hij al aan zien komen.

‘Het is nu eenmaal zo,’ hernam de oudste, ‘dat ik weet dat het morgen sneeuwt en over een week niet beter is, maar daarna weet ik het niet meer.’

De jongste knikte vol begrip. Want dat was toch jammer van zo'n mooie gave.

‘Welnu,’ sprak de oudste, ‘het worteltjesgas van de middelste was een goed idee. Maar het kon het rijk niet redden. Niemand kon dat voorzien.’

‘Zeker,’ beaamde de jongste, ‘spijtig dat het op is.’

De oudste zuchtte. ‘Wel,’ zei hij, ‘ga heen en doe wat nodig is.’

Hierop draaide de jongste zich om, pakte zijn koffers, liet vier van de sterkste paarden voor zijn rijtuig spannen, en ging heen.

En zo reisde de jongste het hele koninkrijk door. Aan één stuk door, want had hij dat niet gedaan, dat was hij vast en zeker vastgevroren. En toen hij drie weken en twee dagen zo gereden had, kwam hij in het buitenland waar

[p. 27]

het minder koud was en de bomen nog van hout waren. Hij reed direkt naar het paleis van de vreemde koning en vertelde hem van de gouden bomen, maar niet van de strenge winter en het tekort aan sprokkelhout. Want hij had immers niet voor niets het schaken uitgevonden. Toen de vreemde vorst van de gouden bomen hoorde zette hij grote ogen op. En omdat de vreemde koning nogal jaloers van aard was wilde hij maar wat graag ruilen. En zo gebeurde het, dat er tussen de twee koninkrijken druk verkeer ontstond. Wagens met gouden en houten bomen reden af en aan. Ze waren tot de nok beladen en iedereen was opgelucht.

Maar omdat het buitenland in die dagen maar erg klein was, raakte dat snel vol. Al spoedig lagen de gouden bomen overal in hoge stapels en moesten de mensen zich door de straten wringen. En wie te dik was, bleef maar thuis. Het duurde niet lang of er kon zelfs geen gouden blad meer bij en wilde de vreemde koning het land, waar hij de gouden bomen laten kon, erbij hebben. En zo werd het koninkrijk van de drie broers snel kleiner en kleiner, tot uiteindelijk alleen het paleis nog over was, en tenslotte verdween ook dit. In het buitenland werd het denken afgeschaft, want men had gezien waar dat toe leiden kon, en gas en warm water stroomde er niet meer. En tot op de dag van vandaag zijn er nog landen waar dat zo is.

De drie koningszonen zaten neer bij het graf van hun oude vader, er brandde een kampvuur van het allerlaatste sprokkelhout. De oudste las de tekst die in de steen was uitgehouwen: ‘Aan alles komt een einde’, stond er geschreven.

Nu werd het de jongste even te veel. ‘Had ik maar nooit geruild,’ huilde hij timide, ‘door mij zijn we alles kwijt’.

‘Nee,’ jammerde de middelste, ‘Had ik alles maar gelaten zoals het was, dan was er niets gebeurd’.

‘Ach,’ sprak de oudste, ‘had ik maar verder kunnen zien. Dan was dit alles ons bespaard gebleven. Maar,’ ging hij verder, ‘toch heeft elk van ons getracht er het beste van te maken. Daarom mag niemand zich iets verwijten. En kijk, we leven nog.’ En hij wierp het laatste blok in de vlammen. Tenslotte las hij nogmaals de tekst op, die op het graf geschreven stond en daarmee was ook het einde van de winter aangebroken, en hier hadden ze allen vrede mee. Want dat is waar. Aan alles komt een einde. Ongeacht of het nu gaat om koninkrijken, koningen, koude winters of het einde van dit verhaal en dat is maar goed ook.