Sic. Jaargang 6

[p. 110]

Eekhoorntjes
* Robert Hübner

Helaas ben ik schaker. Onlangs was ik tijdens een toernooi verdiept in de stelling die na de eenendertigste zet was ontstaan. Ik had wit. De mij resterende bedenktijd slonk zienderogen, maar ik móest een beslissing nemen die het verdere verloop van deze partij zou bepalen. Het was nu niet meer mogelijk om meer varianten te verzamelen die bij de keuze van de zet van nut zouden kunnen zijn; op basis van de tot op dat moment verkregen indruk was het noodzakelijk een besluit te nemen.

[p. 111]

Ik tilde mijn arm op om een pion te laten oprukken. Terwijl mijn vingers nog aarzelend boven het stuk zweefden, verscheen er plotseling iets roods aan de rand van mijn gezichtsveld. Ik keek op: een eekhoorntje zat links naast mijn bord, wipte uitdagend met de borstelige staart en keek met zijn blanke oogjes overmoedig in het rond. Toen deed het een sprong naar voren, greep de pion van b2 en stopte deze in de bek. ‘Scheer je weg!’ riep ik en zwaaide met de linker hand om het dier weg te jagen. Het sprong opzij, waarbij het de pion liet vallen - die terechtkwam op b4 - maar wist al terugwijkend nog mijn toren mee te grissen. Nu sprong het midden op het bord en begon aan het buitgemaakte stuk te knagen; in een mum van tijd was het gehele centrum bedekt met spanen. ‘Dat ze hier ook uitgerekend de “Stauntonform” moeten gebruiken!’ dacht ik met opgekropte woede, de ‘Bundesform’ zou tegen deze versplintering veel beter bestand zijn geweest!’ Intussen verdween de toren als een potlood dat wordt aangeslepen: net wanneer je denkt dat het karweitje naar tevredenheid is geklaard, valt de aangepunte stift uit de houten huls omdat de stift in vele kleine stukjes is gebroken; je begint opnieuw en het proces herhaalt zich, tot er ten slotte slechts een klein stompje van het lange potlood overblijft. Zo verbrokkelde mijn hoop dat de kern van het schaakstuk behouden zou blijven, toen het eekhoorntje na een korte knaagpauze verder ging met zijn verwoestende werk.

Ten einde raad keek ik naar mijn tegenstander. Hij zat bewegingsloos in zijn stoel te loeren. De handen lagen gevouwen over de uitpuilende buik; een gemeen lachje vol leedvermaak krulde nauwelijks merkbaar zijn lippen. Van deze kant was er geen medelijden, laat staan daadwerkelijke hulp te verwachten. Ik moest iets doen, en snel! Ik besloot mij naar de scheidsrechter te reppen.

Het kostte mij oneindig veel moeite om mij door de massa's toeschouwers heen te wurmen die met onverschillige afgestomptheid dicht op elkaar stonden gedrukt als in een overvolle bus. Sommigen praatten met nauwelijks gedempte stem. De gang vóór mij werd geblokkeerd door een vette dwerg die zijn buurman met hedonistisch genoegen omstandig stond uit te leggen welke eetgewoonten volgens hem goed voor de gezondheid waren. ‘Nooit sta ik, nadat ik mij mijn vijf gangen heb laten smaken’, zo besloot hij ‘van tafel op zonder een digestiefje te hebben genomen’. Op mijn verzoek mij erdoor te laten reageerde hij niet in het minst. Ik wrong mij aan hem voorbij, waarbij mijn rechter arm zijn buik, die zo kwabbelig was als zult, in-

[p. 112]

drukte. Mijn arm had nauwelijks losgelaten of de buik viel terug in de gang, het gapend gat vullend.

Ik moest nog menig kwabbelig vetkussen samenpersen eer ik tot de scheidsrechtertafel wist door te dringen. Deze bood de aanblik van een vreemde verzameling van verschillende voorwerpen. In het midden van de fijngelakte tafelplaat lag een boek van een hoog en erg smal formaat in een vettige leren band. Daarnaast stond een glas water waarin een dode kikker dreef. In een driearmige metalen kandelaar zat in de rechter houder een blauw kaarsstompje dat met een flakkerende lont brandde. De was droop er haastig af en viel regelmatig tikkend op het boek. Op een leeggegeten bord lagen nog de kop, de graten en de staart van een vis.

De official troonde op een hoge pluchen zetel met rugleuning en armsteunen. Een sigaar zo dik als een kinderarmpje spleet zijn lippen precies in het midden van de mond. Zijn kin lag op de borst, de oogleden waren neergeslagen. Plotseling werd hij wakker, deed een geweldige trek aan zijn sigaar en stootte vervolgens, nadat hij de stengel met zijn vlezige vuist had omklemd en uit de mond had genomen, kort na elkaar een aantal ballonvormige rookwolken uit als een op gang komende stoomlocomotief. Ik begon: ‘Neemt u mij niet kwalijk, maar ...’. ‘Wat wilt u?’ onderbrak hij mij. ‘Er zit een eekhoorntje op mijn bord dat al mijn stukken door elkaar gooit!’ Hij trok opnieuw krachtig aan zijn bolknak en weldra was mijn hoofd gehuld in een grote wolk rook. Ik kreeg terstond een verstikkende hoestaanval. ‘Stilte!’ brulde de gezaghebber de zaal in, ‘het is hier te rumoerig!’. ‘Ik heb nu geen tijd!’ daverde hij toen ik weer dreigde bij te komen, ‘ik moet de vergadering van de vertegenwoordigers van de wereldschaakbond bijwonen!’ Snuivend begon hij als een op de rug belande schildpad met zijn armen en benen te zwaaien om zich uit de diepte van zijn zetel omhoog te werken. Tenslotte kwam hij in de benen; de planken van het podium waarop de scheidsrechterafdeling was geplaatst, vibreerden na onder het gewicht van de neerkomende massa. Met reusachtige stappen beende de gedelegeerde weg.

Ik trippelde er achter aan als een pas geschoren poedel. ‘Maar wat moet ik nu doen?’ piepte ik een paar keer. Met een ruk draaide zijne gestrengheid zich om. ‘Ik heb u toch al gezegd dat ik bezig ben!’ snauwde hij. Zijn zwarte ogen vonkten kwaadaardig. Met ontzetting zag ik hoe de oren van de functionaris begonnen te groeien; in een oogwenk liepen ze uit tot rood-

[p. 113]

achtige, behaarde uitsteeksels. Daarna vormde er zich over het hele lijf van de man een vacht; handen en voeten veranderden in scherpe klauwen. In een mum van tijd stond er een reusachtige eekhoorn voor me; toen de verschijning zich met een voordien ongekende soepelheid omdraaide, streek de weelderige staart, waarvan de haren zo stug waren als die van een harde borstel, langs mij heen. Het wezen liep doelbewust af op een houten scheidingswand die neergezet was om een ruimte in de grote speelzaal af te scheiden. Zonder in te houden rende het tegen het gladde vlak op; je hoorde de nagels krassen op het harde hout. De provisorisch opgezette wand reikte niet tot aan het plafond; toen het dier boven aangekomen was hield het even in, draaide de kop als om zich te oriënteren naar links en naar rechts en sprong toen onder het slaken van een paar luide kreten in de diepte van de afgescheiden ruimte. Een diffuus geluid van talrijke dierenstemmen drong vanuit het afgesloten gedeelte door tot mijn oor: paarden hinnikten, varkens knorden; het doordringende gekraai van een haan overstemde even alle andere geluiden; het gemekker van geiten vermengde zich met het loeien van koeien en het blaten van schapen; het was een geblaat en gesnater, een gekwaak en gekakel van jewelste. Ten slotte wist het luide balken van een ezel de overhand te krijgen; de overige stemmen verstomden.

Ik slenterde verder, waarbij ik me bedachtzaam in mijn nek krabde, en nam het besluit om zonder me te haasten naar mijn bord terug te keren. Ik had immers al lang de tijd overschreden; misschien kon ik op een annulering van de partij aandringen. Toen ik op en in het rond keek merkte ik echter dat de reusachtige zaal intussen bijna zo goed als verlaten was; her en der stonden nog een paar achtergebleven toeschouwers en staarden naar de eindstellingen op de demonstratieborden of de ruïnes van half verwoeste, in elkaar geschoven posities die na afloop van de analyse waren achtergelaten. Ik snelde in de richting van het kleine buffet dat zich aan de rand van de speelzaal achter een met planken afgescheiden ruimte bevond. Hier plachten verschillende spelers zich na afloop van een ronde vaak op te houden; mogelijk was één van hen in staat om mij te vertellen hoe het met mijn partij was afgelopen.

Ik trok een wankele deur open. De deur schuurde over de grond, de scharnieren piepten. Slechts langzaam wenden mijn ogen aan het schemerachtige halfduister waarin de ruimte was gehuld. Toen ik tenslotte contouren kon onderscheiden, was ik niet blij met wat ik daar zag: voor mij zat, in een hal-

[p. 114]

ve cirkel geplaatst, een groot eekhoorntjesorkest. Alleen de eerste rij kon ik duidelijk ontwaren. De violisten hadden hun instrumenten aan hun kin gezet. Een straal licht die door de geopende deur zijn weg vond, liet een blikken blaasinstrument verguld opflikkeren. De in een zwart pak gestoken dirigent, die mij zijn rug en staart toegekeerd hield, klemde een lange, kronkelige hazelworm in de rechter klauw in plaats van een dirigeerstok. Hij hief beide armen als voor de inzet omhoog. Met een ruk liet hij ze naar beneden suizen en een afgrijselijke dissonant snerpte dwars door mij heen. Snel wierp ik de deur dicht en ik beende er met grote stappen vandoor.

Elk mogelijk aanknopingspunt waar zich mijn bord zou kunnen bevinden, was ik kwijt. Waarschijnlijk was het allang afgeruimd, maar ik spoedde mij verder, doelloos zoekend, gehaast. Iemand haalde al de papieren lakens van de tafel; daaronder kwamen evenwijdig aan elkaar gelegde planken tevoorschijn die op wankele ijzerschragen waren gespijkerd. De tuinstoelen waren inklapbaar en konden gemakkelijk worden weggezet. Vanuit de achtergrond van de hal klonk herhaaldelijk het droog knallende geluid dat ontstaat wanneer men planken op elkaar smijt.

Plotseling viel mijn blik op mijn tegenstander. Hij rustte rechts van mij in precies dezelfde positie als toen ik was weggelopen. Hij scheen zich in het geheel niet verroerd te hebben, hoewel men de tafels aan weerszijden al had afgeruimd en juist begon deze weg te dragen. Schielijk liep ik naar hem toe en probeerde de situatie te doorzien. Tot mijn verbazing ontdekte ik dat mijn klok nog meer dan een uur bedenktijd aangaf. Wel was het aantal eekhoorntjes dat op het bord speelde groter geworden. Drie diertjes renden daar nu rond. Ook al waren ze maar twee keer zo groot als de stukken op het bord, ze hadden mijn stelling toch volledig geruïneerd; nog slechts enkele stukken stonden er, zonder samenhang, andere rolden op tafel of over de grond. Daarentegen was de zwarte stelling nog geheel intact! Mijn tegenstander moest het geheim kennen hoe je deze diertjes kon temmen.

‘We moeten de stelling reconstrueren die op het bord stond vóór de eekhoorntjes op kwamen dagen’, begon ik tegen hem. ‘Eekhoorntjes? Welke eekhoorntjes?’ antwoordde hij, mijn argwaan nog versterkend, ‘lijdt u wel vaker aan hallucinaties?’ Meteen sloeg hij de handen voor het gezicht, maar tevergeefs: voor mijn ogen veranderden ze in poten, waartussen het vochtige zwart van de neus verraderlijk glinsterde.

Uitgeput liet ik het hoofd in beide handen zakken, maar kromp verschrikt

[p. 115]

in elkaar toen ik met mijn duimen mijn oren aanraakte: ze voelden ruw en dun aan en trilden ongewild. Met een bang vermoeden draaide ik mij om en jawel: een harige staart kietelde in mijn neus zodat ik in een heftige niesbui uitbarstte.