Die hystorie van die seuen wijse mannen van romen

Dat exempel des anderen meesters

IN een stat was een ridder hout van iaren die

[p. 16a]

een wijf trouwede die schoen was van lijf ende leden. mer niet out van iaren ghelijck v wijf is. dese hadde hi also seer lief dat hi alle nachten mit sijn selfs handen plach te sluten die dueren van sinen huse ende leyde die slotelen onder sijn hooft In dier stat was een kuer ofte ghebot datmen des auonts een clock plach te luyden ende so wie daer nae vanden wakers inder straten gheuonden wort. dat die al den nacht gheuanghen moste sitten inden stoc ende des anderen daghes wort hi ghesettet op die kaec. dat hem alle dat volc mochte sien ende bespotten Aldus isset ghebuert dat dese ridder. want hi out was der iongher vrouwen niet ghenoech en was si en liep alle nachten van haers mans bedde tot enen anderen ionghelinck die si lief hadde ende als haer man ontslaep gheworden was so nam si die slotelen ende ghinck tot haer boel: Ende als si weder quam soe leyde si die slotelen weder onder des mans hooft als si heymelicsten mochte. ende dit speelde si menich weruen Op eenre nacht gheuielt dat die ridder ontwaec worde ende sijn wijf wt was. ende als hi die slotelen onder sijn hoofde sochte ende hise niet en vant stont hi op ende ghinck ter dueren ende als hi die duere open vant sloot hise toe. ende grendeldese van binnen vaste toe. ende ghinck

[p. 16b]

opten solder ende sach doer een veynster ter straten wt Alst dan bi der dageraet ghecomen was quam dat wijf van haer boel ende vant die duere vast ghesloten dat si niet in en mocht Doe was si droeuich ende cloppede om in te wesen Doe sprack haer die ridder wt der veynster toe. ende seide O du bose onreyne wijf. nv hebbe ick seker gheuonden hoe dicke dat ghi mijn bedde ghelaten hebt. ende ten overspel ghelopen sijt Nv seldi buten bliuen tot dat die wakers comen ende di vanghen moghen. eer die clocke weder aen den daghe geluyt wort Dat wijf antwoerde O heer waer om segt ghi dat van mi Inder waerheyt segghe ic v dat ic bi mijns moeders ioncwijf gheropen ende ghehaelt ben inder nacht Ende doe ic sach dat ghi suetelijcken sliept soe en dorste ic v niet wecken. want ghi out sijt daer omme nam ic die slotelen ende ben ghegaen tot mijnre moeder die so seer sieck is dat ic anxt heb datmense morghen sel moeten olyen Nochtant om dat ick v niet vertoernen en soude soe hebbe ic mi seer ghehaest tot v weder te comen. ende laet mijn moeder in so groter crancheit bliuen Daer om bidde ic om goods willen laet mi in dat ic niet gheuanghen worde Die ridder die antwoerde Neen also en coemt ghi niet in Ghi moet daer bliuen hent die wa\kers

[p. 17a]

comen ende di vanghen Si seide Dat soude v ende mi ende alle onse vrienden ende maghen groet confuys ende scande wesen Daer om bidde ic v om goods willen laet mi in Die ridder seide Ghedencke o bose wijf hoe dicke dat ghi mijn bedde ghelaten hebt ende ouerspul ghedaen Beter ist dat ghi hier wat scanden lidet voer uwen sonden dan inder hellen ghepijnt te worden Si seide Ick bidde v heer om die minne des gheens die om onsen wille inder galghen des cruces ghehanghen ende ghestoruen is ende wilt doch mijnre ontfermen Die ridder antwoerde Het is alle om niet ghecalt. ghi en selt hier niet in mer ghi moet die wachters verbeiden Als si dit hoerde. seide si Heer ghi weet dat bi der duere van onsen huse staet een water putte. ten si dat ghi mi in laet. soe wil ick lieuer vallen inden putte. ende verdrencken nv seluen eer ic die scande soude liden tot alle mijnre vrienden confuys Doe seide hi O. of ghi ouer langhe tijt verdroncken hadste gheweest eer ghi tot minen bedde quaemt Ende als hi aldus haer toe sprack soe ghinc die mane onder ende het wort duyster Doe seide dat wijf. wel here wantet aldus is. soe moet ick mi dan seluen verdrencken Mer doch wil ic als een kersten mensche mijn testament maken:

[p. 17b]

Inden eersten so began ic mijn siel gode van hemelrijck marie der moeder goods. ende alle sinen lieuen heylighen Ende mijn lichaem ghegrauen te worden in sinte peters kercke Ende van allen anderen dinghen ende goeden make ic v machtich daer mede te doen wat du best duncken Ende als si dit geseit hadde ghinc si ter putten waert. ende nam enen groten steen die daer lach ende buerden mit beyden armen op ende seide Nv wil ik mi verdrencken. ende werp den steen inden putte ende ghinc heymeliken bi der dueren staen Als die ridder dat gheluyt hoerde. so riep hi mit screyender stemmen Wapen mi mijn wijf is verdroncken ende quam haestelicken of. ende liep ter putten waert. mer die vrouwe die heymeliken bi der dueren stont als si vernam dat die duerre op was. soe ghinck si in ende si sloet die duere al vaste van binnen toe. ende ghinck opten solder legghen int venster Die ridder die stont tot dier wilen bi den putte. ende screyede bitterlijcken. ende seide: Wee mi dat ick aldus mijns liefs wijfs beroeuet ben. vermaledijt si die tijt doe ick die doer voer haer ghesloten hebbe Dit hoerde dat wijf ende hem bespottende riep si hem toe O vermaledide ouwe granter wat staes du hier bi dese tijt vander nacht. was v mijn lichaem niet

[p. 18a]

ghenoech. waer om hebstu alle nachten aldus tot uwen hoeren ghelopen ende mijn bedde ghelaten Als hi hoerde die stemme sijns wijfs wort hi blide ende seide God die heer sijs gheloeft ende ghebenedijt dat ghi niet verdroncken sijt. mer o mijn lieue vrouwe waer om wildi mi alsulcke dinghen op segghen. om dat ic v van uwer boesheyt castien soude hebbe ic die duerre ghesloten. mer ic en hoede mi niet voer uwen last Ghi weet hoe ic bedroeft wort doe ic dat gheluyt inden putte hoerde ende hoe ic liep mitter haest om v te helpen daer op seide si Waer om woudestu alsoe lieghen ouer mi Ick en hebbe des niet ghedaen dat ghi mi ouer lieghet Hoe wel ende dat waer is datmen seit Die gheen die mit enigher sonde besmettet is dat hi altoos een ander daer mede plach te bedraghen Ende daer om legghet ghi mi op. want ghijt selue dicke hebt ghedaen Nv seldi moeten verwachten die wakers eermen die clocke luydt dat si des heren ghebot in v volbrenghen Doe seide die ridder. waer om segghet ghi dit van mi. ic ben te hant out ende op mijn daghen ghecomen ende van alle mijn leuen en hebbe ick nye beruft gheweest mit alsulcker famen. als ghi van mi versiert Daer om bidde ic v laet mi in dat ghi v ende mi gheen scande en doet Dat

[p. 18b]

wijf seide. te vergheefs is uwe arbeyt die ghi doet. het is beter uwe sonden hier ghepijnt te worden dan inder hellen. ouerdencket dat die wise man seide God haet den armen houaerdighen den rijcken loghenachtighen ende den ouden dwaes. wat wasset di noot aldus te lyeghen ouer mi Alheel bistu inder sotheyt verdoelt want du hebste die bloem mijnre ioghet tot dijnre ghenuechten ende noch hebstu ghelopen tot dine hoeren Daer om isset van groter gracien des heren dat ghi hier inder tijt ghepinicht mocht worden ende niet inder ewicheyt verloren te wesen Lidet daer omme verduldelijck die pijn voer uwen sonden Die ridder seide O mijn lieue vrouwe. al isset alsoe. nochtant is god barmhertich ende en eyschet vanden sondaers niet meer dan si berouwe hebben ende beteren willen Nv wilt mi doch in laten. ende ick wil mi gaerne alte seer beteren: Si seide O. wie duuel heeft v aldus leeren prediken. doch en seldi niet in comen Ende als si aldus sprekende was. so wort die clock gheluyt Doe riep die ridder O mijn alre liefste vrouwe die clocke die wort gheluydt. wilt mi doch ten laetsten laten ingaen dat ick inder ewicheyt niet bescaemt en worde Daer op antwoerde si Dit luyden der clocken is

[p. 19a]

uwer sielen salicheyt siet dat ghi uwe penitencie verduldelijcken draghet Als dit gheschiet was. quamen die wakers die omme die stat ghinghen ende vonden hem staen inder straten ende seiden tot hem O lieue man. het en is gheen goet teyken dat ghi tot deser uren hier staet: Als dat wijf der waekers stemmen hoerde seide si Goede ghesellen ic biddes v wilt mi wreken van desen vermalediden ouden hoeren iagher Ghi weet wiens dochter ende wie ic ben Mer dese vermaledide oude man pleech alle nacht mijn bedde te laten. ende lopen tot sinen hoeren Ic hebbet langhe verdraghen ende wilde nye voer hem claghen enighen van minen vrienden ende maghen Ick hope altoos ende verwachte sine beteringhe. mer niet en isser goets of ghecomen Daer om bidde ick v dat ghi dat ghebot in hem veruolghet. want hi hem doch niet beteren en wille Doe namen si hem ende pinichden hem alle den nacht inden stock ende settede hem des anderen daghes op die kaeck ter scande ende confuys van allen sinen vrienden Daer nae seide die meester den keyser. hebdi heer dit wel verstaen Die keyser seide Ja ic seer wel Die meester seide doe Ist saeck dat ghi uwen soon dodet om die woerden uwes wijfs. soe selt v qualijcker becomen

[p. 19b]

dan den ridder daer of voerseit is Die keyser seide O het was een alte bosen wijf die haren man alsoe valschelick beloech ende te laste brochte Ick segghe v voerwaer lieue meester dat die reden van desen exempel mi soe onderwijset. dat mijn soen huyden niet steruen en sel Doe seide hem die meester Ist dat ghi also doet soe seldi wisselic doen ende namaels daer of verbliden Daer om beuele ick v gode. ende dancke v dat ghi mi doechdelijken hebt ghehoert ende uwen soon ghespaert. ende daer mede ghinck hi wech Hier nae verhoerde die keyserinne dat die ionghelinck noch niet doot en was. ende screyde seer ende vertoech in die pratcamer daer si haer seluen mit haren naghelen verscoerden ende riep Wee mi dat ick ye gheboren was dat ic een so groten conincs dochter aldus soude werden bespot ende daer gheen beteringhe of en mach vercrighen Also dat die camerieren den keyser verboetscapten den rouwe haerre vrouwen waer omme die keyser tot haer inghinck. ende troestede haer segghende. O vrouwe en wilt v soe niet ontgaen in onsedighen manieren. ende roepen die v niet en betamen Doe seide si Heer keyser die liefte die ick tot v hebbe die maect mi alder meest droeuich vander versmadenisse

[p. 20a]

ende confuys die mi aenghedaen sijn. want die liefte mijns harten tot v heeft mi tot noch toe verboden dat ic niet tot minen vader den coninck ghetoghen en ben ouer v ende uwen soen te claghen. want ic anxt hebbe dede ic dat so mijn vader machtich ghenoech is mi mit groter rijcheden te eeren ende mijn confuys te wreken dat v qualiken soude becomen Die keyser seide mer dat moet verde van v sijn dat ghi meenen soudet dat ic v begheuen soude alsoe langhe als ic leue Doe seide die keyserinne Gaue god dat ghi langhe ghesonts lijfs mochtet leuen. mer ic hebbe sorghe dat v toecomen sel dat enen ridder ghebuerde van sinen soen die sijns vaders hoeft niet grauen en woude opten kerchof. daer nochtan sijn vader voer hem ghestoruen was Die keyser seide Wilt mi doch dat exempel segghen hoe dat was dat die soen sijns vaders hooft niet grauen en woude opten kerchof. ende sijn vader voer hem ghestoruen was Gaerne seide si sel ict v segghen tot uwen profijt