De Saksenspiegel in Nederland

Van den keyser wo de een ghemene richter overal is, ende in wat gherichte ende waer een schepenbar vrij man to kampe antwort. XXV. (III. 26.)

Die keyser ⁸) is een ghemeen rechter overal. In enen wtwendighen ende waerliken gherichte so en antwordet gheen

[p. 153]

tekstkritische noten

scepenbaer vri man te campe ¹), mer hi moet antworden in den gherichte daer sijn hantgemale in leecht ²). Heeft hi ooc enen scepenen stoel, daer is hi ooc dincplichtich beide den groven ende den sculteten ³). Wie den scepenen stoel niet en heeft, die sal des hoechsten rechters gherichte ⁴) versoken daer hi ⁵) woonachtich is. Desen stole ervet den vader opten oudsten soon, heeft hi ooc ghenen soon, so ervet hi den stoel opten oudsten ende opten naesten zwaert maech die hem evenboerdich is ⁶).

Men en mach on van den keyser niet beropen an den pawes.
Hier settet echter her Eycken van den scepenbaren vrien luden en vrien rechteren. Want hi was self een scepenbaer vri man, ende seit, datse niet en dorven antworden te campe, dat is tot pijnliker claghe in enen wtwendighen gherichte, mer hi moet antworden in den gherichte daer sijn hantghemael is.
Een hantghemael is dat gherichte daer hi een scepen is of wesen sal, indien dat daer niemant naerre toe en is in sinen gheslachte. Ende het is ooc aldaer om sijn hantghemael, dat hi of sijn olders daer opten heylighen mitter hant totter gherichte ghesworen hebben, ende datse des noch een male hebben, dat noch een waerteycken is anden stole daerse scepen op werden, dat hi daer dincplichtich is.

1) In eynen wtwendigen gerichte en antwordet neen scepenbaer vry man te kampe. L. anwordet. G.
2) daer syn hantgemale ynne licht. Gr. 2.
3) beiden den groven ende den sculteten ontbreekt in Leid. den greven ende den sculteten. G.
4) des hogesten richters gerichte soeken. Gr. 2. des oversten richters gherichte soken. G.
5) wair he. L.
6) ervet de vader op den sone so ervet he den stoel op den oldesten zwertmach de hem evenbordich is. G. ervet die vader op den oeldesten sone hevet he oec ghenen sone so ervet he den stoel opten olsten swertmaech, die hem evenbordich ys. Gr. 2.
7) tot horen rechte nicht. G. den kinderen an horen rechten nicht. Gr. 2.