De Saksenspiegel in Nederland

Van de dorpen de dyke ende dam bewaren sollen weder de vloet ³). LIV. (II. 56.)

Wat dorpe biden water legghen ⁴) ende hebben enen damme of dike ⁵) te bewaren voor die vloet, daer sal een yghelic dorp sijn deel van den damme of dike maken ende vesten voir die vloet ⁶). Breket die damme of dike in ende werdense daer toe mit enen gherochte gheladen, die ⁷) binnen den dike gheseten sijn, ende wie dan niet en helpt, die daer toe hoort te maken den dike, die verboort ende verliest dan alsodanich erve ⁸) als hi daer binnen heeft. Wat oec dat water van den lande scavet, dat heeft hi verloren die dat lant toehoort. Breket ooc dat water enen niewen over zwanck, daer mede ⁹) en verliest hi sijn erve niet noch sijn lant ¹⁰). Wilkoer hoevel of berch of weert gheheiten hem verheft in enen vliete ¹¹) ende welken scaden ¹²) hi naest is, dien hoort die weert toe. Is hi recht midden, so hoort hi tot beiden siden of steden ¹³).

Diegheen die onder den dike sitten ende daer toe horen, die moghen een ghelt wilcoren onder hem selven, hoese willen, daer se hem mede totter nutticheit dwinghen, datse hun dike houden.

[p. 123]

tekstkritische noten

Die verboort ende verliest, indien dattet hem gheen echte noot en beneme. So wie enen dike moetwillens insteect, die salmen bernen, ende die daartoe redet, die sal men ewelic verdriven.

1) geen opschrift Gr. 2.
2) also dat hi dat gued van eenen anderen manne hevet so wat. G.
3) die dat in der were hevet. Gr. 2.
4) Al sy een guet manges mannes also dat yt een van den anderen hebbe wat men schaden up den gude doet dat betert men den des dat guet egen is unde eyn ledichliken geweren hevet unde anderes nymande. L.
5) Uit Gr. 2 In G. ontbreekt dit geheele artikel.
6) We syn ervende ys na lantrecht. L.
7) add. Nu vernemet wan yt verdenet sy. An Sunte Bartolemaeus dage ys allerhande tyns unde plege verdenet. An Sunte Walburgis dage is de lammer teende verdenet. To Wortmisse de genze teende. In Sunte Johans unthovedinge allerhande vleesch teende dan men myt pennyngen den teenden jaerlix loset, so waer men ene aver nycht en loset dair is hee verdint wan yt vee geworpen wort. In Sunte Margareten dage allerhande korn teende. Wat aver eer geschocket ys dairan is de teende verdynt. In Sunte Urbanus dach synt de wyngarden verdeent unde de boemgarden. Des mannes saet is verdenet de hye myt syner ploech werket also de egede dair over geet. De garde als he beseyet unde geharket ys. Gelt van mollen, van tollen, van munten, van wyngarden ys verdenet so wan de tynsdach kumpt de em to geldene bescheden ys. Off dat kynt syne jaertale beheldet eer den tynsdagen dat de tyns verdenet is, yt sal den tyns dair vyt nemen, yaret yt syck na den rechten tynsdagen dat gelt des gudes hevet yt verloren. Dyt rede yck dairna. Arbeidet een heer eder yemant van syner wegen kruytgarden, boemgarden eder wyngarden unde bekostiget he sye bet in Sunte Urbanus dach unde hevet sick dat kynt dan noch nycht geyaret, de heer nympt de vrucht dair aff. Hevet ock de here beseyet des kyndes land eer yt syck beyarede de here behelt dye saet unde nycht de stoppelen unde ock nycht dye wynstaken, went se in der eerde staet unde to den wynholte gebunden synt. He ne mach ock des kyndes holt nycht laten houwen noch gras snyden synt syck dat kynt geyaret hevet. Yaret syck aver dat kynt voir de here verluset synen arbeyt, wente dat kynt en gelt ys eme nycht. Also ne doet de here dem kynde noch des kyndes ervende, so wan he dat ane vall to syck nympt. L.