De Saksenspiegel in Nederland

Van honden, van wolven ende allen vervotede deren ¹). XXXVIII. (II. 40.)

So wiens hont of bere of verre of osse of wat viervoete dieren ²) dattet sijn enen man dodet of lemmet, so sal des dieres here den scade beteren na des mannes weerghelde of nader waerden dattet misdaen heeft, indien dat hi dat dier weder sijnre were ³) nemet nader tijt dattet den scade ghedaen heeft. Mer slacht hi dat dier wt ⁴), noch en huset noch en hooft ⁵) dat dier niet, noch eten noch drincken den dier en ghevet in sinen huse, so is hi des scaden onsculdich ⁶), so onderwinde hem die ander des dieres voir sijn scade indien dat hi wil. Gheen vee en verboort ⁷) broken den rechter an sijnre daet. Wat scaden eens mans perden of ander vee doen in sijns gesins hoede, daer so sal hi voor antworden ⁸) die dat vee in sijnre hoede hadden ⁹). Worden ooc perden of ossen met enen waghen ronnich ende bescaden also ¹⁰) enen man ¹¹) ende worden also inder hantachtigher daet op ghehouden, ende mach men die daet betughen, die gheen die moet dat beteren die de perde of ossen ende den waghen ¹²) toehoorde, indien dat hi des niet onsculdighen en can ¹³), also als die perde ende

[p. 111]

tekstkritische noten

waghen waert sijn ¹), of hi moet des onberen ²). Ende dan so behout die ander die perde of ossen ende den waghen voir sijn scade. Vrettet ooc een man synre buer coorn of zaet met zwinen of mit gansen ³) die men niet peynden en mach, hesset men die mit den honden ende bitense die honden doot of wonden se ⁴), so blijft men des sonder wandel ende scade na Sassen recht ⁵).

Want dat waer ooc iammerlyc, of een dier een man sijn kint of ghedoodt had, dat men hem dat dier of vee thuus sende voor sijn kint. Alsoe niet te verstaen, mer dit staet aldus dat men den dieren den broken laten sal ende dan laet men den heren, wanneer hi hem des diers niet meer en onderwindet. Wie ooc houdt een ape of beer of tame wolven of wat alsodanichs waer, al ist dat hi hem des daerna niet en onderwinde, hy moet doch die scade mit weerghelde beteren.
Dat is teghens dummen luden, die daer segghen: bekent hi dat die waghen of paerde of dat vee sijn sijn, so is hi selve der doot sculdich. Ende daerom so wort daer menich man toe ghedwonghen dat hi dat opten heylighen moet sweren dattet syn nye en wart. O wee den rechters die dat doen, want hi dwinghet enen man tot meineeden, die hi soude bewaren voir alle eden so hi best mocht.

1) also hoge als die peerde ende wagen weert sint. Gr. 2.
2) welken schaden aver eens mannes peerde of ve doet in synes gesyndes hode, daer sal de voir antworden in des hode yt was, wort aver de yme afrennich unde werden des mannes peerde, ossen eder wagen bestediget eder beset in der hantaften daet unde mach men dat tugen, de man moet beteren des dat vee eder wagen is, off hee yt nycht untreden kan, also veer als syn wagen, ossen, peerde eder vee weert is dat daerup behalden is eder hye moet des untberen L.
3) myt synen swynen offt myt synen ganzen. Gr. 2. wrettet ock een man synre buer koerne mit syne swynen oft myt synen ganzen. G.
4) ende worden se doet ghebeten oft gewondet. G.
5) men blyft ys ane wandell. G.
6) Van des richters broken Gr. 2.
7) Waer dye richter syn gewedde nycht. L.
8) dat yt also cleyne gelt. L.
9) bevronen myt enen cruse. L. mit enen cruse bevronen dat he. G.