De Saksenspiegel in Nederland

Wat de erfft betalen sal vor den dode. ¹). XIII. (I. 6. § 1.)

Wie dat erve neemt die sal mit recht die sculde betalen also veer als dat goet strect tot ²) varender have. Gheen dieft noch roof noch dobbelspul noch gheen ongherechte ³) en is die erfghename sculdich te betalen, daer die dode niet voor beclaghet noch verwonnen en was eer hij starf, ten si dat hi dat goet self ontfanghen heeft ⁴) of dat hi daer borghe voor gheworden is ⁵). Die erfghenamen sullen die scult betalen die men met tughe op hem winnen mach ⁶). Of een man sijn tuuch of gaet ende gheen tuuch en heeft ⁷) ende spreect dan enen an mit lantrecht of tot leenrechte op des mans selves witscappen, so sal die antworder bekennen ende die scult betalen of hi sal voirsaken ende daer voir zweren. Den erfghenamen sal men oec die scult betalen diese mit recht verwinnen moghen ⁸). Wat sculde een man selve sculdich is die sal hi bekennen of versaken als voirscr. is.

Die erfghenamen en dorven hoer sonderlinghe of hoers selfs goet vor des doden scult niet betalen.
Spreeck oec die clager dat daer meer erve is dan hem bekent of bewijst is, mach hi dat bewisen dattet also is, so sal men dat den clagher dubbeld weder gheven. Tot allen claghen so moet die erfgenaem antworden die op penninck scult gaet. Is oec die dode beclaghet ende verwonnen eer hi sterf voir der diefte of voir roef daer moet die erfgenaem

[p. 11]

tekstkritische noten

voir antworden, also dat hi dat gestolen goet of dat gheroefde goet weder gheve, anders en derf hi daer voer niet doen. Wort oec enen dode getyet dat hi dat rike of dat lant of syns selfs broederen verraden heeft, al en is hi daer voer niet beclaghet of verwonnen eer hi sterft, doch so moghen die erfghenamen daer voir antworden, ende worden si dan verwonnen in der sake, so verliesen si dat erve, want het is verwracht goet.
In desen artikel seltu mercken vier stucken die enen man sculdich maken daertoe dat hi die scult betalen moet. Int eerste sal hi die scult betalen die daer borghe voir gheworden is. Ten anderen male, so wort een man sculdich die scult als van woerden of van gheloften, want voer die scult die een man met woerden voer den anderen lovet die moet hi ooc betalen. Ten derden male, so wort oec een man sculdich als van brieven die hi geeft daer hi in loeft voir die scult, die scult moet hi oec betalen. Ten vierden male, so wort oec een man sculdich van huere ende van panden die hi set voir die huer.
Hier seltu oec merken ende verstaen dat men der waerheit niet versaken en sal om lief, om leed, om vrient noch om vijant of om gheenrehande saken die enen man scaden of baten mach.

1) De volgende artikelen XIV-XXII (17-16) ontbreken in het hier gevolgde handschrift van Pieter van Scouwen, daar een of twee bladen verloren zijn, zoodat het ook onzeker is of het ook vroeger wel alle volgende artikelen heeft bevat. Zij zijn hier ingevoegd uit het Leidsche handschrift. In de beide Groninger handschriften komt hier alleen voor eene verkorte redactie van de artikelen XIX, XX en dan volgen de artikelen XXI. XXII, met weglating van XIV-XVIII.