De Saksenspiegel in Nederland

[p. 3]

tekstkritische noten

1) Naar Gr. 2. geen opschrift in G.
2) liet god up eertriken G.
3) solde bescermen de kerstenheet. Den pauwese byvoel he dat ghestlike swert ende den keyser dat waerlike. Den pawese ys ock ghesett to ridende G.
4) blanckene G. blancken peerde Gr. 2.
5) steyghereep G. sal eme den stegerep halden Gr. 2.
6) nicht bedwîngen en mach dat Gr. 2.
7) ende den pauwes daerumme horsamych to bewysen G.
8) yst sake dat het behoevelick ys G. in den dair dat in behoefflich ys Gr. 2.
9) van seente te soken L. in G. behoort dit art. bij het vorig art.
10) in den bisscopdoem offt dekenie daer he ynne wonachtich ys Gr. 2. woenende is. Dryerhande vryheit alse schepenbair lude der bisschop seent soken solen. Doemprovesten ende archipresteren dessen solen lykerwys wertlick recht soken G.

Eerste boek.

Van tween zwaerden die God op aertrijc heeft ghelaten dat gheestelike ende dat waerlike recht mede to bescermen ende wie die bevolen sijn als den paeus ende den keyser ¹). I. (Homeijer, I. 1.)

Twe zwaerden heeft God op aertrijck ghelaten ²) mit welken zwaerden dat men bescermen sal die gansse kerstenheit. Dat een zwaert dat is dat gheestelike recht, dat hevet hi bevolen den paeus. Ende dat ander zwaert dat is dat waerlike recht ende dat hevet hi bevolen den keyser. Den paeus is oec gheset te riden ³) in besceydenen tiden op een wit ⁴) paert ende die keyser sal hem den steghenreep ⁵) houden, dat die sadel niet en wike; dat is also te verstaen: wat die paeus mit den gheesteliken rechte niet en can bedwinghen noch en mach ⁶), dat sal hem die keyser mitten waerliken rechte helpen bedwinghen ende bewisen den paeus daerin ghehoorsamicheit ⁷) en dat gheestelike recht sal oec helpen den waerliken rechte in dien daert hem bevolen is ⁸).