De Saksenspiegel in Nederland

Van denselven ende ander dinc. CCCXIIII. (69 § 4.)

So wie een ordel bescilt sculdighet men hem dat hyt niet dor rechtes wille ne doe dan dor toren ⁵), des moet hi hem ontsculdighen op den heilighen of hi moet daeromme wedden. Die man spreke aldus, alse hi een ordel scelde, yeweliken manne na sinen name toe: Heetstu N. ende bistu N. so hevestu minen here ende dinen here ende di ende mi een onrecht ordel ghevonden, dat scelde ic ende tie des daer ics dor rechte tien sal.⁶) So vint men hem te rechte⁷): voer den overen here, die die overhere des goedes is. Daer bidden si beide boden toe, die sal hem die here gheven twee so wellic so hi wil synre manne ⁸) dor dat si ghetuuch sijn, wie syn ordel behoude of wiet verlieset. Dese here sal die boden becostighen. ⁹) Bier ende broet sal men hem gheven ghenoech. Tot yeweliken etene drie gherechte Hore peerde sal men vore beslaen ende niet after¹⁰), vyf gherven sel men yeweliken peerde gheven onder daghe ende onder nachte of also vele ghe-

[p. 175]

tekstkritische noten

dorsschens voeders alse daervoer boert¹), achte sellen der peerde sijn, sesse die knechte, vier ridende ende twee te voete, min moetenser wel hebben maer niet meer. ²) Binnen drien daghen sullense hem die boden verheffen ende diet ordel vant ende diet scout³), ende binnen ses weken sullen si dat ordel wederbringhen. Is oec die here buten dien lande an dien men des ordels tiet ⁴), so wanneer hi weder coemt an duutscher aert, dien roemschen rike onderdaen is ⁵), ende sine connen vreysschen ⁶), so sal men dat ordel weder brenghen over ses weken van dien daghe. So sal die man vore comen die besculdighet is, ende antworden also hi dede ten eersten daghe, of hem die dach mit ordel ghecundighet wert, alse hier vore gheredent is, hem selven of te hove of te huse of op so ghedane goet alse hi van dien here hevet. ⁷)

1) soe veel ghedorsken voders als sy moghen C.
2) min moten si wael hebben mer niet meer O. vier rydende ende twe gaende myn moeten si wel hebben ende niet meer C.
3) sellen hem die boeden porren ende die dat oerdel wysde ende diet bescout C. inde diet ordel voert inde diet scaldt O.
4) daer dat oerdel beroepen is C.
5) binnen duytscher aert die den roemsschen rick onderdaen is O. in dietschen lande coemt dat den roemschen ryke onderdanich is C.
6) ende si on kunnen verheisschen so sal men dat ordel O. ende men sinen coemst eysket soe sel men C.
7) als hier voer ghesproken is an hem selven of te hoef of op sulc goet als hi van dien heer hevet C.
8) dat des heren eyghen is men sel daermeed ten lesten comen voer den conync C. men sal daer mede op lasten voer dat rike tien O.
9) te richten gecoren is C. tot een rechter over eyghen ende over leen ende over alle man C.
10) voer hem een eynde want die heerschilt beghint an hem C.
11) Daerom is die man synen heer sculdich te doen van syn eyghen of hyt van hem te leen hevet als hy hem van des rykes goede doen soude C. den heer toe doen off hi te leen van on hevet O.