De Saksenspiegel in Nederland

Van te tughen in leen. CCXXXIX. (24 § 4.)

Ieghen sinen huusghenoet en mach die man dus niet³) volcomen mit ghetughe. Beneemtet hem oec rechte noot dat hi niet comen en mach, die tughe wesen sel, ende wert die bescinighet alse recht is ⁴), daer ne verliest die here niet mede. Ladet oec die rechtere ⁵) den benoemden tuuch alse recht is, dien hi bringen sal, ende ne coemt hi niet, die here sal hem voerdedinghen ⁶) te rechte, ende verdelen hem te lesten sijn goet⁷) dat he van hem hevet. So blivet die here sonder scout ende sonder scade of die man niet ne coemt, dien hi mit leenrechte niet veerre ghedwingen en can. Of die man enen des heren manne te tughe neemt⁸), des die here niet ne becant dat hi goet van hem hebbe, ende dat op den heilighen gheweret, dien ne derf die here niet vraghen om ghenen tuuch noch te daghe brenghen.⁹) Sweret dan die here daer die man ieghenwoerdich is, die tughe wesen sal, sonder sine rechte wedersprake, so wat hi van dien here hadde dat is dien here ledich.¹⁰) Wille oec die here tuuch leden op sinen man ende ne trouwet des die man niet¹¹), dat dieghene also beleent si van dien here

[p. 136]

tekstkritische noten

also hi tuuch wesen moge, dat moeten die tughe behouden ¹) ende moet benoemen dat goet, daer hi tuuch of wesen wil. Tot den wtghelegheden daghe daer sal die man kiesen²) sevene, die men vraghe om den selven tuuch onder allen die die here bringhen sal, ende oec hi selve. Volcomet die man mit tween onder alle dien, hi behout oec dat goet, al sonder tuuch of die here tot den leenrechte niet ne coemt. ³) Doch mach hore yeweliken rechte noot ontsculdighen, vanghenisse ende siecte⁴) ende des rikes dienst ende des landes noot, oft een ander lant ane vechtet ende hi daertoe gheladen wert met gheruchte.⁵) So wien rechte noot beneemt, dat hi totten leenrechte niet comen en mach, die sal daer senden sinen boden, die sine noot bescinighe op den heilighen.⁶) Of die here niet ne trouwet⁷), dat die ghene des mannes rechte bode si ende van hem daer ghesant si, dat moet die bode daer gheweren op den heilighen⁸), die bode si eyghen of vry, men mach en niet verlegghen. Doch staet dat andes heren core weder hi des boden recht altehant neme of des mannes ten daghe dient echte noet beneemt dat hi niet ne mach comen. ⁹)

1) dat moeten die tughen behouden op den heilighen ende moeten oec dat goet benoemen C. dat moit die tuuch behalden op den heilighen ende moet benoemen dat goet O.
2) tot den uytgelden daghe doe sal die man kiesen O tot dien wtgheleyden daghe sel die man kiesen.
3) ende oec hi seleeff volcompt die man mit tween anderen alleen dien hi beleent oec dat guet sonder tuuch O. volcoemt oec die man mit twe tughen onder hem allen hi behout dat goet of coemt die heer niet te leenrecht hy behoutet sonder tuuch C.
4) doch mach hem elc mit echte noet ontsculdighen echte noet dat is vanghenis of slecte C. mach orre iegelick rechte noet ontsculdighen, venkenisse sukede ende O.
5) off een ander lant aenvecht inde hi daer toe geladen werde mit geruchte O. landes noet of hi daer mit gherufte toe ghebeden wart als dat men anwech van ander lande C.
6) dat sy sinen noet bewijsen dat sullen sy sweren op ten heylighen C. die syn noet bestidighe op den heilighen O.
7) of hem die heer niet en ghetrouwet dattet C. of die here en trouwet dat die gene des mans rechte bode sy O.
8) dat sullen sy mede op ten heylighen sweren weder die bode C, dat moet die bode daer sweren op den heilighen O.
9) coer weder hi des boden recht altehant neme of des mannes ten daghe dent rechte noet neempt dat hi niet en mach comen O. coer weder hy dat recht van den boden nemen wil altehant of des mans verbeiden wll dient die noet beneemt dat hy niet en coemt C.
10) oft hem vanghenisse doet dat hy niet comen een mach tot dien daghe noch bode C.