De Saksenspiegel in Nederland

Van onrecht te wederstaen. CCIII. (III. 78.)

Die coninc ende yewelyc rechtere moet wel rechten over hals ende over hant ende over erve yewelikes lives, maghes ³) of mannes, ende ne doet daer an niet weder sine trouwe. Die man moet oec wel sinen coninghe ende sinen rechtere onrechtes weder staen ende helpen tot alre wys weren, alsi hi syn maech of syn here ⁴), ende ne doet daer an niet weder sine trouwe. Die man moet oec wel volghen sinen here ende die here sinen manne ende die maech den maghe ende sal helpen bestedeghen ⁵) van gherechtes halven om ongherechte, daer hi mit gheruchte toe gheladen wert an eenre hantafter⁶) daet, ende ne doet weder sine trouwe niet. Die man moet oec wel volghen voer syns heeren huus ende die here voer des mannes ende die maech voer des maghes, daer hi om ongherechte mitten gheruchte voer gheladet wert⁷), ende moetet wel helpen breken of ment mit rechte niet en ontredet ⁸) ende ne doet weder sine trouwe niet. Jewelic man⁹) moet wel helpen weren steden, borghe ende lant ende lyf sines heren ende maghes ende mannes ende saen sines vriendes weder sinen heren ende maghe ende manne diese gheweldelike soeken ende moet wel op hem striden¹⁰) ende ne doet weder sine trouwe niet, des hi

[p. 117]

tekstkritische noten

selve hores selves have niet en neme.¹) Wondet een man ²) sinen here of slaet hine doot an noot were of die here den man, hine doet weder sine trouwe niet. Sculdicht die here den man of die man den here onverclaghet voer sinen manne na rechte hine doet weder sine trouwe niet.³) En coemt hi oec op sinen scade niet wt, ende sciet hem scade van hem selven of van dien die om sinen wille daer syn of daer helpen toe is onwetende⁴), dien scade sal hi ghelden op recht ende en is weder sine trouwe niet. So waer oec een man in ⁵) eenre reysen is ende niet ne is hooftman, riden lude an hem ende an die sine ende doen si scade sinen heren of sinen manne of maghe oft so wient si, sonder sinen rade ende sonder sine daet, gheweret hi dat ⁶) op den heiligen, hi blyfts sonder ghelt ende sonder lasten. ⁷)

1) al vecht hi op hem opdat hy hoer goet oec niet en neme C.
2) wondet oec een man W.O.
3) Sculdighet die man den heer off die heer den man onverclaget voer sijn man nae recht. hi en doet O. Schadet die heer synen man of die man synen heer die nae recht mit claghen voer mannen verwonnen wart, hy en doet ieghen syne trouwe nyet C. Hierop volgt in C., met weglating van het tusschen staande, art. CCIX.
4) Ende en compt hi oic op sinen scaden niet vit ende schïet on scade van on selven off van den die aen sinen willen daer sijn off daer helper toe is onwetende, den scaden sal he ghelden op recht O. Nu coempt hi oec A.
5) man op W.
6) gesweert hi dat O.
7) hi bluefft des sonder laster O. sonder laster W.
8) alle en sijn si niet tot den gode geboren O.
9) noch si W.
10) sijn wedde minren of meerren moghen W. landes richter sijn recht mede krenke ende minre off oic sijn gewedde minre off meeren moghen O.
11) ende op goet off omme scout O.