Ruimte. Jaargang 1

Devolutie

Conference on Devolution. Letter trom Mr. Speaker to the Prime Minister. (With Appendices.) Presented to Parliament by Command of His Majesty. Published by his Majesty's Stationery Office, Imperial House, Kingsway, London W.C. 2,1920. Price: 6d. Net.

De Vlaamse beweging is in de laatste tijd in een zeer vitaal stadium getreden. Niet alleen heeft de jonge radikale richting in de Vlaamse politiek de

[p. 86]

strijd aangebonden voor een ingrijpende vervorming van het Belgiese staatswezen, ze heeft daardoor ook de Vlaamse ideologie doen aanknopen aan de ideële leuzen, die op dit ogenblik het gistend element in het politieke leven zijn.

Dit laatste is van essentiëel belang: een aktie als de Vlaamse rechtstrijd die op een krachtige weerstand vanwege de tegenstanders doet stuiten, kan de nodige stuwkracht slechts ontlenen aan de geestelike stromingen die in de dringende behoeften van de tijd zelf hun oorsprong vinden. Dat de gedachte van zelfbestuur in Vlaanderen als het ware opgedrongen wordt door het aktieve rechtsbewustzijn dat zich na deze oorlog overal min of meer doet gelden, kan de studie van de federalistiese beweging op de Britse eilanden leren. Vooraleer de bizondere omstandigheden aan te duiden die hier tot de federalistiese hervorming nopen, is het gepast even de algemene betekenis van deze hervorming te doen uitschijnen.

Zonder daarom de mening te moeten aankleven dat het recht niets meer is dan een politiek van belangen, kan men toch erkennen dat de maatschappelike en individuele belangen om zo te zeggen de grondstof van alle rechtsimperatieven vormen. De wetgever heeft in hoofdzaak de met de sociale noodwendigheden harmoniserende gebods- en verbodsbepalingen ten aanzien van zekere belangen uit te vaardigen. Hij is de exponent van het rechtsbewustzijn. Een doelmatige rechtsvorming zal er over te waken hebben dat dat rechtsbewustzijn zich op de meest volkomen en de meest direkte wijze kan uiten. Een gevolg daarvan is dat diegenen welke over zekere belangen moeten legifereren, ook degenen moeten zijn die het meest geschikt zijn om die belangen te beoordelen. Men ziet al dadelik dat aan deze voorwaarde niet wordt voldaan, wanneer in een land als Engeland of Frankrijk een omnipotent centraal Parlement de wetgeving bezorgt. In zulke uitgebreide gebieden is de decentralisatie van de wetgevende macht, het regionalisme of het federalisme, de gebiedende eis van een gezonde rechtsvorming.

Zulk een vermenigvuldiging van de rechtsorganen is van verschillende bevoegde zijden door moderne rechtsfilozofen en politici op goede gronden bepleit geworden. Ook het toekennen van publiekrechterlike bevoegdheden aan grote gekonstitueerde door één publiek belang saamgebonden sociale groeperingen werd door sommige theoretici onder ogen gezien. Dit blijve hier onbesproken. Alleen de decentralisering van de bestaande wetgevende lichamen is hier aan de orde. In landen waar verschillende ethnografiese volkseenheden in één politiek verband leven is het streven naar zelfbestuur niet meer dan een bizondere en een zeer natuurlike toepassing van het algemene beginsel, dat aan een wetgevend centrum een min of meer homogeen belangencomplex moet beantwoorden.

Er bestaat nog een tweede reden waarom de drang naar decentralisatie zo sterk geworden is in de moderne demokratie. De in de laatste eeuw ontzaglik toegenomen bevolkingsmassas hebben dat ledental van de centrale Parlementen sterk doen klimmen. Nu is het een bekend sociologies verschijnsel dat hoe talrijker een groep mensen wordt, hoe verwarder het beraadslagen en hoe moeiliker en trager de beslissingen genomen worden. Voor wat de Britse eilanden aangaat volstaat het in dit verband er op te wijzen dat in het House of Commons (de Tweede Kamer) meer dan zes honderd leden zitting hebben. Nu zijn de Engelsen voorzeker een voorbeeldig historiesgetraind parlementair volk. En zelfs hier doet zich die talrijkheid van de wetgevers als een euvel gevoelen, in het bizonder door de korte tijd waarover de parlemenaire debaters voor hun spreekbeurten kunnen beschikken.

Maar niet alleen de leden zijn te talrijk, de materie zelf is de wetgever boven het hoofd gegroeid, hij kan ze niet meer bemeesteren. In Engeland noemt men dat verschijnsel ‘the congestion of business in Parliament’.

Ook het gemis aan techniese kennis bij de moderne Parlementsleden werd meer dan eens gelaakt, en gepoogd werd veelal dit te verhelpen door techniese raadgevende kommissies, raden van advies en dergelike in te stellen. Het is duidelik dat ook deze fout in sommige gevallen een uitvloeisel zijn kan van de centralisatie die alle onmiddelike voeling doet missen met de levende maatschappelike belangen. De grote territoriale afstand van het zwaartepunt van die belangen tot de wetgevende organen heeft voor gevolg dat de Parlementsleden die belangen niet overzien en dus niet meer beheersen.

Deze twee algemene oorzaken die de federalistiese stroming in de hand werken zijn beide op de Britse eilanden aanwezig. Ook hier wordt de noodzakelikheid gevoeld de belanghebbenden bij zekere wetgevende maatregelen, of degenen die het best de belangen kennen en dus de maatregelen kunnen beoordelen, als rechtsorganen op te roepen. Het speciale argument dat door die algemene overweging wordt ingegeven, het gevoelen van de eigen nationaliteit die voor afzonderlike volksgroeperingen afzonderlike legislaturen vordert, wordt ook hier aangewend. Bedoeld wordt hier niet slechts de Ierse nationale strijd, maar ook de nationale pretensies van Schotland en Wales tegenover Engeland. Toch wordt dit argument voor deze twee landen slechts schuchter naar voren gebracht.

De nadruk wordt vooral gelegd op de tweede oorzaak en de eis in deze vorm geformuleerd: de zware last die op het Rijksparlement drukt te verlichten door devolutie van zekere bevoegdheden op ondergeschikte wetgevende vergaderingen. Het spreekt vanzelf dat die druk er sedert en na de oorlog niet minder op geworden is.

[p. 87]

Misschien is het ook voor een deel te wijten aan het zware werk van heropbouwing dat het Parlement voor de boeg heeft dat het vraagstuk van devolutie, zoals men de wetgevende decentralisatie in Engeland noemt, zo dringend aktueel maakt.

*

* *

Een Conference on Devolution werd in Oktober 1919, op aanstichting van het House of Commons door de Premier Lloyd George samengesteld uit 32 leden van de twee Kamers met als voorzitter de Speaker.

De 4^e Juni 1919 hadden de Commouns de volgende resolutie aangenomen, na een volledig debat over het vraagstuk en met een meerderheid van 137 tegenover 34 leden:

‘Dat met het inzicht om aan het Rijksparlement toe te laten meer aandacht te schenken aan de algemene belangen van het Verenigd Koninkrijk en met medewerking van de andere Regeringen van het Rijk, aan gemeenschappelike Rijkszaken, dit Huis van mening is dat de tijd gekomen is voor de vorming van ondergeschikte wetgevende organen in het Verenigd Koninkrijk en dat met dit doel de Regering, zonder afbreuk te doen aan de voorstellen, die zij betreffende Ierland eventueel zou behoeven te doen, onmiddelik een Parlementair lichaam zou aanstellen om te overwegen en te rapporteren

(1)	over een maatregel van federale devolutie toepasselik op Engeland, Schotland en Ierland, in zijn grote lijnen bepaald door bestaande verschillen in recht en administratie tussen de drie landen;
(2)	over de mate waarin deze verschillen toepasselik zijn op toestanden en vereisten in Wales; en
(3)	over de finantiële gevolgen en vereisten van de maatregel.

De opdracht aan de Conferentie luidde dat zij een schema van wetgevende en administratieve devolutie in het Verenigd Koninkrijk moest ontwerpen en erover rapporteren, daarbij op het oog houdend:

(1)	de noodzakelikheid om voor het Rijksparlement uitsluitend de behandeling voor te behouden van a) de buitenlandse zaken en Rijkszaken; en b) de onderwerpen die het Verenigd Koninkrijk in zijn geheel aanbelangen;
(2)	de toewijzing van finantiële middelen aan Rijksparlement en aan de ondergeschikte legislaturen, daarbij bizonder in acht nemend de vereiste om in de doelmatige administratie van de toegewezen bevoegdheden te voorzien;
(3)	de bizondere vereisten en de aard van de samenstellende delen van het Verenigd Koninkrijk waar ondergeschikte legislaturen worden ingesteld.

De Konferentie kwam op 23 Oktober 1919 voor het eerst bijeen en hield twee-en-dertig zittingen en nu verschijnt in de parlementaire publikaties het verslag over de Konferentie inhoudende een Brief van den Speaker aan de Eerste Minister en 6 Bijlagen.

Iwee schemas werden opgesteld, één door de Speaker zelf, James W. Lowther, dat eigenlik een compromis is (Bijlage I), een tweede door J.A. Murray Macdonald (Bijlage II). Over de verdeling van bevoegdheden tussen het Rijks- en de regionale Parlementen kwam men tot overeenstemming (zie voor die verdeling Bijlage III). Twee kommissies werden in de schoot van de Konferentie gevormd, een voor het vraagstuk van de finantiën en voor het vraagstuk van de rechterlike inrichting. Beide brachten hierover verslag uit. Bijlage IV en V.) De laatste bijlage bevat drie zeer belangrijke memoranda resp. van Lord Southborough, van Murray Macdonald en van Ronald Mc Neill, die de argumentatie voor en tegen federale devolutie in een hel daglicht stelt (Bijlage VI). Want alhoewel de opdracht dusdanig bedoeld was dat van de Konferentie niet verwacht werd zich voor of tegen het beginsel van devolutie uit te spreken, is toch in de laatste bijlage de principiële opvatting aangeroerd.

*

* *

In de brief aan de Premier wijst de Speaker er op dat het vóór de vergaderingen van de Konferentie begonnen, reeds bekend was dat de Regering een wetsontwerp voor Ierland zou indienen. De bizondere problemen die het land betreffen werden dus uit de besprekingen uitgeschakeld en alleen op Groot-Brittanje werd de aandacht gevestigd.

Over de bevoegdheden die aan de ondergeschikte Parlementen zouden worden toegewezen werd eensgezindheid bereikt. Al wat de openbare gezondheid, het onderwijs met uitzondering van de Universiteiten van Oxford, Cambridge en Londen - dit blijkbaar wegens de bizondere toestand van deze instellingen in het Rijk - verder bijna alles wat de landbouw betreft, wordt op de plaatselike wetgevende vergaderingen gedevolueerd. Daarbij komt nog de regeling van interne handelsondernemingen, beroepen en genootschappen, b.v. het aankondigingswezen, de schouwburgen en openbare vermakelikheden, bouw- en leningmaatschappijen, markten, enz.; de kerkelike aangelegenheden, het begrafeniswezen, de plaatselike administratie en ondernemingen (local government and municipal undertakings), en ten slotte, wat het rechtswezen betreft, de County courts, de mindere strafzaken, het successie en voogdijwezen en de verkoop en enregistratie van de grondeigendom.

Voor het Parlement van het Verenigd Koninkrijk

[p. 88]

worden voorbehouden: al wat verband houdt met de Kroon en de buitenlandse zaken, het verkeersen geldwezen, de regeling van handel- en bankwezen, zomede het handelsrecht, de visserij en het boswezen, de indistriële en arbeidswetgeving, huweliken en echtscheidingen, de grote verdrijpen in straf- en civiele zaken. Voor Londen werd een uitzondering gemaakt en de metropolitan police aan het Rijksparlement voorbehouden, hoewel hiertegen vanwege een lid verzet werd aangetekend.

Een derde reeks van bevoegdheden wordt opgesomd die gedeeltelik door het Rijksparlement, gedeeltelik door de plaatselike wetgevingen worden uitgeoefend, waaronder de voornaamste wel het havenwezen is.

Het gaat voor een buitenstaander niet aan, over deze rangschikking een oordeel uit te spreken. In het bizonder over de inrichting van het rechtswezen is het voor hem schier onmogelik de doelmatigheid van deze verdeling van bevoegdheden te beoordelen. Daarvoor zou een grondige kennis van het Engelse recht in het algemeen vereist zijn, dat ver van éénvormig is en voor wat Schotland betreft, in vergelijking met Engeland zelf zeer verscheiden is.

Men kan alleen konstateren dat, waar belangrijke bevoegdheden als onderwijs, openbare gezondheid en landbouw gedevolueerd worden; het het Rijksparlement, om van interne aangelegenheden slechts te reppen, niet slechts het grote verkeerswezen maar ook de nijverheids- en arbeidswetgeving, die grote uitwas van moderne wetgeving, behoudt. Men vergete echter niet dat een decentralisatie van deze wetgeving op zeer grote moeilikheden stuit, vooral waar het een vergevorderde en gekoördineerde wetgeving als de Engelse op dit gebied is, betreft, die dan toch te gelden heeft voor een ekonomiese territoriale eenheid.

De subkommissie voor de studie van het finantiële vraagstuk kwam tot de konklusie dat een aantal belastingen, waaronder als voornaamste de successierechten voorkomen, als geldelike middelen aan de ondergeschikte Parlementen moesten toegewezen worden. Zij ging natuurlik van de door de Konferentie aangenomen verdeling van bevoegdheden uit om de presumptieve uitgaven van deze legislaturen en daarnaar de bronnen van inkomsten te bepalen. Daarbij gold ook de overweging dat alleen die belastingen die door en binnen het nationale gebied worden opgebracht zouden worden afgedragen en geen afbreuk zou worden gedaan aan de essentiële inkomsten van de Rijksregering. Dit betekende dus dat aan de tol- en accijnsrechten zomin als aan de belasting op het inkomen (Income-tax en super-tax) zou worden geraakt.

Uit het voorgaande blijkt duidelik dat de bevoegdheden, de finantiële middelen en

dientengevolge het aanzien van het Rijksparlement, men kan gerust zeggen, van overwegende betekenis blijven, zodat het gevaar dat sommige tegenstanders van devolutie voorspellen, dat namelik het Engelse lokale Parlement het Rijksparlement in aanzien en gezag zou overvleugelen, vrijwel denkbeeldig kan geacht worden.

Wegens de hierboven vermelde verscheidenheid en het ingewikkeld karakter van het rechtswezen in Engeland, Schotland en Wales, zij hier alleen het essentiële besluit van het Judiciary Committee gememoreerd: de bepaling, de bestraffing en de regeling van de proceduur bij de berechting van de zware misdaden worden voor het Parlement van het Verenigd Koninkrijk voorbehouden; het Schotse rechterlik systeem blijft ongewijzigd en wijzigingen betreffende Wales zullen alleen dan gebeuren wanneer de legislatuur van Wales het zal aanvragen. In het verslag wordt erop gewezen dat evenals Schotland tot op deze dag een afzonderlik rechtswezen met een substantiëel verschillende rechtspraak bezit, dit voor Wales eveneens tot in 1830 het geval geweest is. ‘We ase assured’ verklaart de kommissie, ‘that a strong sentiment exists in Wales in favour of the re-establishment in some form of a separate judiciary for Wales. It is natural enough represented that Devolution would give the opportunity to restore to Wales something of the judicial independence that she lost in 1830’. Er moet nochtans aangemerkt worden dat in Wales het recht identiek met het Engelse is, wat zoals gezegd niet het gevel is voor Schotland. In hoever hier de taalkwestie een rol speelt kan moeilik uit het verslag opgemaakt worden. Wanneer wij vernemen dat sedert enige tijd het de gewoonte geworden is waarvan niet meer wordt afgeweken, bij de County Courtrechtbanken rechtsgeleerden te benoemen die het ‘Welsh’ kennen, dan komt men er licht toe het te vermoeden.

Zo de Konferentie het over de verdeling van bevoegdheden, het rechtswezen en de toe te wijzen finantiële middelen eens werd, was dit helemaal niet het geval voor wat de samenstelling en het karakter van de ondergeschikte wetgevende vergaderingen aangaat. De meningsverschillen waren van diepgaande aard. Sommige leden wensten die legislaturen samengesteld te zien door middel van afzonderlike verkiezingen. Daartegen kwam van de andere zijde hevig verzet op. De tegenstanders schroomden niet te verklaren dat, indien die oplossing welke voorgestaan werd door wijlen Lord Brassey en Murray Macdonald, aangenomen werd, zij het nodig zouden achten het bet beginsel zelf van devolutie te bestrijden. Het is op het ogenblik dan dit scherpe meningverschil dreigt de werkzaamheden van de Konferentie te verstoren, dat de Speaker een compromis-schema ontwerpt dat naar zijn opvatting door al de leden zou kunnen aanvaard worden en in het bizonder

[p. 89]

door de ekstremisten ‘as a half-way house on the road towords the large scheme’. Die hoop werd niet verwezenlikt, kòn niet verwezenlikt worden, omdat het trots alle aangewende camouflage vanwege de Konferentie een principiëel verschil van opvatting gold, zoals hier nog weder zal aangetoond worden. Over het volgens de woorden van de Speaker zelf fondamentale punt van de samenstelling van de plaatselike wetgevingen kon dus geen overeenstemming bereikt worden. Derhalve werden door de Konferentie de twee schemas, dat van de Speaker en dat van Murray Macdonald, aan het Parlement overgelegd. Hier zullen deze schemas achtereenvolgens voor wat de essentiële punten betreft bondig worden geresumeerd, waarna het karakter van de hervorming in de opvatting van de twee ontwerpen zal bepaald en aan de hand van de bijgevoegde memoranda de voorstellen ten slotte zullen gekritizeerd worden.

*

* *

Een verklarende nota gaat aan het schema van de Speaker vooraf, behelzend dat de bedoeling van het ontwerp is een praktiese proeve van devolutie door verantwoordelike personen met staatkundige ervaring mogelik te maken.

De ondergeschikte wetgevende lichamen worden volgens dit schema niet door bizondere verkiezingen samengesteld, maar de personen die leden zijn van het Parlement van het Verenigd Koninkrijk maken er deel van uit. Na een beperkte periode zullen deze lichamen zelf beslissen of ze tot een permanente konstitutie van hun vergaderingen voor de verschillende gebieden zullen overgaan. Zij kunnen dan een nieuwe konstitutie met afzonderlike verkiezingen aannemen, ofwel de toestand van voor de devolutie terug in het leven roepen, of nog verder zetelen zoals ze gekonstitueerd zijn. Deze legislaturen warden genoemd Grand Councils. Zij zijn bi-kameraal (twee-kamerig), bestaan uit een Council of Commons en een Council of Peers. De eerste is samengesteld uit al de leden die voor het betreffende gebied naar het House of Commons (Rijksparlement, tweede kamer) gezonden werden. De Council of Peers zal bestaan uit een aantal leden van het House of Lords gelijk aan de helft van de leden van het House of Commons en verkozen voor de duur van elk Parlement door het Committee of selection van de Kamer der Lords.

De Minister van Binnenlandse Zaken (the Home Secretary) stelt datum en plaats van de eerste vergadering der eerste sessie voor elke der Grand Councils vast. Voor de volgende sessies doet hij dit in overeenstemming met de voorzitter van het Uitvoerend Komiteit van elke Grand Council. In overweging wordt gegeven de lenteen zomermaanden voor de gewone sessie van het Parlement en de herfst voor de gewone sessie van de Grand Councils voor te behouden. Elke Grand Council mag zetelen waar hij verkiest, in Londen of elders.

Wanneer het Parlement zitting houdt op een ogenblik dat een Grand Council in sessie is, wordt deze laatste geschorst.

Indien verlangd wordt nog andere bevoegdheden dan die welke door de Konferentie werden aangeduid op de Grand Councils te devolueren, zal dit moeten bereikt worden door een wet van het Parlement op aanvraag van een Grand Council of op het iniatief van het Parlement zelf.

De Home Secretary waakt er over dat de Grand Councils hun bevoegdheden niet te buiten gaan. Hij kan ten allen tijde een wetsontwerp of een wet van een Grand Council verzenden naar het Indicial Committee van de Privy Council die over de geldigheid te beslissen heeft. Op advies van het Rijkskabinet kan gedurende zulk een onderzoek de Kroon haar goedkeuring aan de wetgeving van de Grand Council onthouden.

Art. 19 bepaalt dat het aan het Parlement van het Verenigd Koninkrijk niet verboden is wetgevende maatregelen te treffen over gedevolueerde zaken en het kan een wet uitvaardigen waarbij over een wet van de Grand Council wordt heengestapt (over-riding a Grand Council act).

Niet alleen op grond van ongeldigheid maar ook om redenen van staatsbeleid kan op advies van het kabinet van het Verenigd Koninkrijk de Koninklike sanctie aan een Grand Council Act worden onthouden.

De Council of Commons zal met betrekking tot money bills (finantiële wetsontwerpen) hetzelfde privilege bezitten als het House of Commons tegenover de Kamer der Lords, d.i. dat de laatste geen definitief recht van veto heeft voor zulke ontwerpen. Het initiatief voor het indienen van money bills bezit alleen de Council of Commons. Over andere wetsontwerpen waarover de beide Kamers niet tot overeenstemming geraken zullen ze in verenigde zitting beraadslagen en beslissen. Een Uitvoerend Komitee (Executive Committee) zal voor elke Grand Council bestaan. De Grand Council zelf benoemt de voorzitter van dit komitee en deze op zijn beurt de departementchefs als zijn kollegas.

De overgangsperiode omvat: a) een tijdvak van drie jaar, gedurende hetwelk de Grand Councils zullen werken volgens het schema; b) een daaropvolgend tijdvak van twee jaar, gedurende hetwelk elke Grand Council over zijne verdere konstitutie zal beraadslagen in verenigde sessie der beide Kamers; en c) een laatste tijdvak van één jaar, gedurende hetwelk de eventueel door de Grand Councils ontworpen schemas aan het Parlement zullen onderworpen worden.

*

* *

Het schema van Murray Macdonald verschilt

[p. 90]

van dat van van de speaker op twee essentiële punten. De leden van elke plaatselike wetgevende Kamer zullen door dezelfde kiesverenigingen en door dezelfde kiezers in de verschillende landen, die nu de leden van het Parlement van het Verenigd Koninkrijk afvaardigen, worden verkozen. De vraag of de plaatselike wetgevingen al dan niet bi-kameraal zullen zijn wordt open gelaten, daar de Konferentie over geen gegevens beschikte om zich een oordeel te vormen aangaande de mening die daarover in de verschillende landen heerst.

De leden van het Uitvoerend Komitee van de ondergeschikte legislaturen zullen door de Koning worden benoemd in overeenstemming met het bestaande grondwettelike gebruik. Een bizonder Staatsekretaris zal de bevoegdheden, die de kroon bezit, uitoefenen op last van ‘the King in Council’.

Zoals bij het Rijksparlement zal de zittingstijd vijf jaar bedragen.

*

* *

Niet alleen de overweging die de Rijksregering er toe leidde haar steun te verlenen aan de hiervoren meegedeelde resolutie, namelik ‘to relieve the congestion of business in Parliament,’ ook het nationaliteitebeginsel lag ten grondslag aan de beweging. Het is of men in Engeland zoveel mogelik dit laatste wil verborgen houden. Als een wenk werd door de Rijksminister Walter Long, het enige lid van het Kabinet dat in het debat in Junie 1919 ingreep, de verklaring aan de Konferentie op haar weg meegegeven, dat het wel begrepen was dat de Regering niet toegaf aan ‘the sentiment of nationality.’ Wie overweegt welke groote moeilikheden en gevaren het Ierse probleem aan Engeland berokkent, die het in zijn bestaan bedreigen, zal de voorzichtigheid vanwege de Britse staatslieden op het stuk volkomen begrijpen. Maar hem zal ook niet ontgaan dat de liberale Home-Rulers de verzoening met hun Ierse politiek trachten te bereiken door de federalistiese leuze ook aan de Schotten en Welshmen voor te houden. Elke twijfel die nog zou kunnen bestaan aan het voorhanden zijn in Groot-Brittanje van de nationaliteitebeweging wordt trouwens weggenomen door wat een lid van de Konferentie in een memorandum heeft menen te moeten neerschrijven: Ronald Mc Neill wijst openlik op het misverstand dat hier heerst en spreekt het onomwonden uit dat de besprekingen in de Konferentie bewezen hebben ‘that underlying the demand for devolution both these principles are to be found, namely, the sentiment of nationality, which it is maintained can only be satisfied by setting up autonomous institutions dignified with te title of National Parliaments in each of the three National areas; and, secondly, the need for relieving the congestion of the Imperial Parliament, which can only be done effectively by a process of devolution of its functions to subordinate legislatures’. Een negatief bewijs daarvan is wel dat zowel de Engelsen als de Schotten die deelnamen aan de Konferentie, er akkoord over gaan dat de Engelsen niet om devolutie vragen in de zin van een Nationaal parlement. Voor iemand die tussen de regels kan lezen is het duidelik dat de Schotten en de Welshmen er dus wèl om vragen; en zelfs met aandrang; want het wordt weer gezegd door Ronald Mc Neill: de besprekingen hebben uitgewezen dat geen schema van devolutie door de Schotten en Welshmen zal worden aanvaard dat niet hun nationaliteitsgevoel bevredigt. (But it was quickly made evident that so far as Scotland and Wales are concerned, at all events, no scheme would be acceptable which failed to satisfy the sentiment of nationality).

De principiële vraag is dus in de Konferentie ter sprake gekomen maar niet uitgevochten. De twee verschillende opvattingen, de zuiver-Engelse en die van de Schotten en Welshmen hebben tot twee principiëel verschillende schemas geleid. Dat de speaker ooit heeft kunnen denken met zijn kompromis de radikale leden er toe over te halen hun opvatting te laten varen is onbegrijpelik.

Want wat is eigenlik het plan van de speaker zoals het in zijn schema vervat is? Het is in de grond niets meer dan een onvolkomen interne parlementaire hervorming. Het is helemaal niet zeker dat die Grand Councils ooit de eenheid van het Rijksparlement zelfs maar in zover zouden verbreken dat zij Londen zouden verlaten om in hun resp. gewest te zetelen; Art. 9 laat hun toe te Londen te blijven; en zoals ze opgezet zijn zouden ze er trouwens voordeel bij hebben, want zij hebben geen parlementaire zelfstandigheid; de voorzitters van de uitvoerende Komitees hebben geen recht van ontbinding, zodat inderdaad de leiding en de kontrole sterk in handen blijft van en ondergeschikt aan het Rijkskabinet, waarvan de Premier te allen tijde tot algemene dissolutie zou kunnen overgaan. Zij zijn in wezen niets meer dan grote parlementaire Kommissien die een min of meer intern zelfstandig karakter verkrijgen. Lord Southborough zegt het treffend; het schema van de speaker ‘proceeds on lines, to which the House of Commons is well accustomed, by means of the extension of the standing committee system and its adaptation to the new demands’. De Westminster Gazette van 14 Mei jl. begrijpt daarom dit schema verkeerd waar zij schrijft dat de bepaling dat deze Grand Councils na een proeftijd zelf zouden kunnen beslissen ‘whether they shall get on or get out’ allerzonderlingst moet geheten worden. Integendeel is het van wege de ontwerper zeer logies gedacht dat deze ontwikkelde standing committees weer terug de oude proceduur kunnen hervatten. Het is inderdaad een kwestie van interne parlementaire organisatie die hen zelf aangaat. En wat hun vrijheid betreft om een gewijzigd schema te ontwerpen, het Rijksparlement moet in laatste instantie daarover uitspraak doen zodat een raadpleging van

[p. 91]

de kiezers geenszins buiten gesloten is; integendeel is te verwachten dat moest dit gebeuren het Parlement wel zou ontbonden worden ten einde aan het volk toe te laten zich over zulk een gewichtige hervorming uit te spreken.

Het schema gaat dus niet ver genoeg om het nationale streven van Schotten en Welshmen te voldoen. En dit om de vanzelfsprekende reden dat het die nationale aanspraken niet wil erkennen en alleen de overweging die de Resolutie van de Commons ingaf wil laten gelden.

Terecht wordt echter ook door degenen die hetzelfde standpunt delen opgemerkt dat het weer in andere richting te ver gaat door alle zaken die geen Rijkszaken zijn te devolueren. Het is een hinkende standaard. Aan de ene kant wil men van geen nationale Parlementen weten, maar wanneer het op verdeling van de bevoegdheden aankomt neemt men aan de andere kant toch weer de scheiding tussen zuiver-nationale en Rijkszaken aan. Dit schema kan derhalve ook niemand voldoen; en daar de diskussie van de beginselvraag ter Konferentie niet werd uitgeput, zo mag men er zich eveneens aan verwachten dat de tegenstanders van een federale inrichting ook de verdeling van bevoegdheden bij een bespreking in het Parlement opnieuw zullen te berde brengen met het doel om ze op minder drastiese wijze te devolueren. De kritiek die door Murray Macdonald op het schema van de Speaker wordt geoefend is zo scherp en zo klemmend dat de hele contra-argumentatie van Lord Southborough ze niet eens raakt. Indien men het kwaad van de overlading van het Rijksparlement volstrekt wil uit de weg ruimen, dan moet men ook de remedie ernstig willen en het bij geen lapmiddeltjes laten. En het Grand Council schema is zulk een lapmiddeltje. Vlijtig hebben de voorstanders ervan een statistiek opgemaakt over de tijd die aan lokale en centrale zaken in het Rijksparlement in de laatste jaren werd besteed, om te bewijzen dat men er voor de lokale wetgevende vergaderingen met de herfstsessie wel kan komen. Maar treffend wijst Murray Macdonald er al dadelik op dat ex hypothesi die tijd juist zou verlengd worden door nieuwe te nemen maatregelen, die nu op behandeling moeten wachten en door een vrijer en doelmatiger debat over de aanhangige wetsontwerpen. Trouwens ook zelfs indien niet meer tijd aan de zaken werd besteed, dan nog is het duidelik dat de arbeid voor de parlementaire leden er niet geringer zal op geworden zijn: hun sessietijd zou in elk geval langer duren.

Daarbij zal de half-doorgetrokken scheiding der parlementaire inrichting een troebele politieke strijd verwekken. Het dualisme van lokale en centrale politieke vragen zal in de verkiezingstrijd hopeloze verwarring stichten. Schilderachtig zegt Macdonald het: ‘Every candidate would have to play a double role. He might try to ride two horses at once or the one of his special choice..... It must end in the electors being forced to vote for local interests to the absolute exclusion of central, or vice versa.’ Met een resolute scheiding van Rijks- en nationale Parlementen, door middel van afzonderlike verkiezingen wordt integendeel de politieke strijd verhelderd en ook de parlementaire arbeid wezenlik verdeeld en dus verlicht. Hiertegen is slechts een argument ontvankelik. Het is de vraag of de nodige politiek geschoolde en ervaren krachten aanwezig zijn om in de vermeerdering van het aantal vertegenwoordigers te voorzien: Het gemis aan geschikte krachten zou volgens sommigen zich reeds nu in Schotland doen gevoelen. Afgezien ervan dat bij elke uitbreiding van het passieve kiesrecht in de moderne demokratie die klacht werd gehoord, mag men niet over het hoofd zien dat een verdeling van bevoegdheden er anderzijds moet toe leiden het aantal personen die door opleiding of ervaring in aanmerking komen om een publiek mandaat te vervullen, te vergroten. De gevergde kundigheid of belangstelling toch, zal zich zowel voor centrale als nationale Parlementsleden over een beperkter gebied uitstrekken.

Murray Macdonald betoogt dat de Grand Councils in hun struktuur niet met de Britse Konstitutie gekoördoneerd zijn en zijn betoog is onwederlegbaar. Op de eigenaardige maar zwakke positie van de Voorzitters van de Uitvoerende Kommissiën werd reeds gewezen. Het is onnodig deze argumentatie uiteen te zetten. Ook Murray Macdonald had zich die moeite kunnen besparen, indien de Konferentie over de principiële vraag had gedebateerd.

Want de parlementaire autonomie van de ondergeschikte wetgevingen moet door de tegenstanders van de nationale aanspraken van Schotland en Wales krachtens hun opvatting zelve worden verworpen. Men zou hier kunnen opwerpen dat ook in het schema van Murray Macdonald die parlementaire autonomie geenszins verzekerd is, vermits ook hier het artikel niet ontbreekt dat bepaalt dat het aan het Parlement van het Verenigd Koninkrijk niet ontzegd is over gedevolueerde zaken wetgevende maatregelen te treffen en het zelfs een wet kan uitvaardigen die over de door een ondergeschikte legislatuur gestemde heenstapt.

Maar men bedenke wel dat de federale hervorming in Groot-Brittanje niet op zich zelf staat, maar veeleer begrepen moet worden in het hele verband van de staatsrechtelike inrichting en politiek der Britse eilanden; Ierland inbegrepen. En in hoeverre het bedoelde artikel nog effektieve waarde zou bezitten om de autonomie der lokale Parlementen te bedwingen wanneer te Westminster, Ieren, Schotten en Welshmen op dit punt natuurlike bondgenoten zouden geworden zijn, valt te betwijfelen.

Besluit

Welk vooruitzicht er bestaat dat het devolutieplan in de naaste toekomst in Engeland wordt verwezenlikt en naar welk schema, is moeilik te zeggen.

[p. 92]

In de Konferentie zelf waren de twee partijen, de - naar Engelse toestanden beoordeeld - radikale en de gematigde ongeveer even sterk vertegenwoordigd. Toch kan uit dit feit geen verdere konklusie worden afgeleid.

Zeker is het dat het hele plan verband houdt met het belangrijkste vraagstuk van de Engelse uitwendige staatkunde, het Ierse vraagstuk. Wordt dit in de zin van een ruime zelfstandigheid voor Ierland opgelost - en het komt ons voor dat een andere oplossing in de laatste tijd meer en meer onmogelik wordt - dan zal dit de nationale aanspraken van Schotland en Wales niet verzwakken en zal ook de enige uitweg blijken te zijn, een grondige federalistiese hervorming van de Engelse Konstitutie.

De denkbeelden van het zelfbeschikkingsrecht en van de autonomie die door de Entente-machthebbers als hun oorlogsleus in de wereld werden geslingerd, zijn ook onder hun eigen volken diep doorgedrongen. Het lijkt er haast op dat Engeland de geesten, die het mede heeft helpen oproepen, niet meer kwijt kan geraken.

V.

L'après-midi d'un faune.

We ontvangen zes linoleumsneden van H. van Straten op het gedicht van Mallarmé, dionysiese voorstellingen waarin we de geestdrift waarderen, al missen we er de vormbeheersing die bij Mallarmé ondanks alle roes aanwezig was.... (Hoor deze verzen: Rève... de faire aussi haut que Tamour se module / Evanouir du songe ordinaire de dos / Ou du flanc pur suivis avec mes regards clos, / Une sonore, vaine et monotone ligne...)