Roeping. Jaargang 25

[p. 379]

Boekbespreking

Christus' plaats in S. Thomas' moraalsysteem, door Dr. A. van Kol S.J. - J.J. Romen en Zonen, Roermond-Maaseik 1947. bl. 143. Ing. f 6,25. Geb. f 7,45.

Oorspronkelijk en actueel gelijk het Tijdschrift ‘Bijdragen’ (uitgegeven door de philosophische en theologische Faculteiten der N.- en Z.- Nederlandse Jezuïeten) opent deze studie op waardige wijze de ‘Bijdragen-Bibliotheek’. Schrijver wil n.l. een bijdrage leveren voor de moderne stroming om de moraaltheologie in christologische zin te vernieuwen en gaat daarom na, of er bij S. Thomas elementen daarvoor zijn te vinden. De teksten die hij weet aan te voeren, zijn met grote nauwgezetheid nagespeurd en met zorg geordend. Ofschoon zelf warm voorstander van de nieuwe beweging om de moraal christologisch op te bouwen, laat hij zich er niet toe verleiden om S. Thomas tot zijn medestander te maken. Zijn conclusie is dan ook gematigd: S. Thomas' moraalsysteem is niet christologisch opgebouwd, maar bevat toch zoveel christologische elementen, dat ze genoeg bouwstof leveren voor een volledige christologische moraal. Deze gematigdheid doet weldadig aan en sterkt bij de lezer het vertrouwen in de objectiviteit van het onderzoek. Maar tevens plaatst deze eerlijke navorsing de lezer voor het - enigszins barre - besluit, dat de Aquiner zijn moraalsysteem niet consequent heeft opgebouwd en dóórgedacht.

We vragen ons af, of deze conclusie onafwendbaar was. Zou hier niet eerst een diepgaand onderzoek naar het motief der Menswording aan hebben moeten voorafgaan? Volgens schrijver komt het motief der Incarnatie hier niet eens in het geding (bl. 36). Toch durven we het betwijfelen of volgens de Thomistische leer over het motief der Menswording ‘de bovennatuurlijke orde in haar geheel en in ieder onderdeel tot een wezenlijk christelijke orde’ dient bestempeld te worden; of m.a.w. in de Thomistische mening de causaliteit van de Godmens zich ook uitstrekt tot de exitus creaturarum a Deo.

Hiermee vervalt in genen dele de opzet van deze studie, want staan blijft, dat ònze bovennatuurlijke orde, na het Herstel, wel degelijk in wezen christelijk is. Daarom is er voor een opbouw van onze moraal in christologische zin zeer veel te zeggen, te meer daar zulk een vernieuwing tegelijkertijd alle andere problemen rond de moraal ten goede zal komen, gelijk schrijver terecht opmerkt. Het is dan ook een goede gedachte geweest, naar christologische elementen in S. Thomas' moraal te speuren en voor de naarstige zorg, waarmee schrijver zo'n rijkdom van materiaal heeft weten bijeen te brengen, kunnen we hem slechts dankbaar zijn. In het bijzonder het hoofdstuk over het christelijk deugdleven is zeer lezenswaard. Wel lijkt het ons dat sommige problemen wat heel snel worden opgelost; met name voor het bestaan der natuurlijke finale deugden hadden we graag een steviger fundering gewenst.

Na lezing laat dit werk een sterke indruk achter van de innige verbondenheid tussen dogmatiek en moraal: ook dit is kostbare winst. Het zal dan ook niet louter de moralist, doch evenzeer de dogmaticus interesseren. Over menig probleem, hier behandeld, zal deze het laatste woord hebben te spreken. Zowel wegens inhoud als vorm is het alleen bestemd voor philosophisch en theologisch geschoolden.

Dr. H. VAN ZUNDEREN m.s.c.

[p. 380]

Peter F. Anson: ‘A roving Recluse’, with illustrations by the Author, Cork, Mercier Press, 230 blz. 10/6.

Peter Anson kent men ook in ons land wel als een van de stichters van het ‘Apostolaat der Zee’ en als schrijver en illustrator van boeken over visschers en andere zeevarenden.

Een wellicht minder bekend facet aan den veelzijdigen man is zijn groote bekendheid met de verschillende vormen van kloosterleven, een bekendheid die hij zich in de eerste helft van zijn leven verworven heeft door welhaast ontelbare pogingen dit leven in de praktijk te beoefenen.

Anson zou in de eerste helft van zijn leven graag monnik geworden zijn en hij heeft het op tal van plaatsen geprobeerd, maar zijn zwakke gezondheid, en misschien ook wel een beetje zijn veranderlijke natuur, hebben telkens opnieuw een spaak tusschen zijn wielen gestoken. Het begint in de anglikaansche abdij van Caldey, met welker communiteit hij in 1913 katholiek is geworden, en dan gaat het verder, ruim 15 jaar lang, in-en-uit de pij, bij de kartuizers van Parkminster, bij de benedictijnen van Farnborough, weer terug op Caldey Island, dan Fort Augustus en, als hij reeds meer dan 35 jaar oud is, nog een noviciaat bij de franciscanen van La Spineta. Dan pas zal hij geloven wat men hem reeds in Farnborough gezegd had: dat hem de innerlijke gestadigheid ontbrak om zich in eenig klooster thuis te kunnen gevoelen.

Het verhaal dier geestelijke en ruimtelijke omzwervingen is verre van saai, integendeel, het is een charmant reisverhaal, vele personen waar hij mede in aanraking komt zijn om de een of andere reden van meer dan gewoon belang, vele plaatsen die hij bezoekt de moeite van een beschrijving waard. En zijn beschrijvingen zijn kleurig en vol leven.

Aan deze klooster-odyssee gaan vooraf een hoofdstuk over des schrijvers kinderjaren in het Engeland van koningin Victoria en een tweede over de aspecten van het anglicanisme in zijn jongelingsjaren, dat weliswaar uit den aard der zaak eenigszins afsteekt tegen het luchtiger karakter van de rest zijner mémoires, maar dat uitnemend geschikt is om ons in deze voor ons vaak wat gecompliceerde materie te oriënteeren.

In de tweede helft van zijn boek geeft de schrijvende schilder reisherinneringen uit Italië en Canada, verder een groep uitstekende schetsen van vrienden - o.a. van Jörgensen, Cecily Hallack, Eric Gill en van de phenomenaal begaafde visschersjongen uit het uiterste noorden van Schotland, Campbell Cowie.

In de spelling van eigennamen en plaatsnamen vallen een paar onnauwkeurigheden te betreuren.

fr. R. ALLARD m.b.