Roeping. Jaargang 24

[p. 530]

Peter Coninx
De terugkeer

Het was reeds tegen de morgen toen zij naar huis ging. Grijs en blauw kleurde de donkere nacht open, en boven de daken kwam er een vage schijn, die de dageraad aankondigde. Vera ging naar huis, met haastige stappen, en zij voelde zich verkleumd van morgenlijke koude. Ik zal het vuur aansteken, mompelde zij in zichzelf. Dat zal mij opbeuren. Maar zij wist zo goed dat zij op dit uur geen vuur zou aansteken. Nochtans, het zou wel prettig zijn een open vuur aan te maken, met een hoge, klare vlam die de vertrouwde schaduwen zou doen dansen op de muren. Maar dan moest zij eerst hout halen, blokken uitkiezen, en lang bij het knetterend vlammetje zitten wachten tot er eindelijk in de haard een grote vlam opsloeg. Neen, zij zou geen vuur aansteken. Waartoe?

Terwijl zij moe de trap opklom naar haar woonkamer, waar de koude haard en het onfrisse bed haar te wachten stonden, begon Vera langzaam haar mantel open te maken. Zij was nu dertig jaar geworden, en iedere nacht nog, telkens wanneer zij haar lege en kille kamer betrad, was zij erover verwonderd niet meer zo innig vervuld te zijn als weleer. Niet dat zij ooit het huis vol vrienden en gezelligheid gekend had, maar er was een tijd geweest, dacht zij bij zichzelf, dat ieder uur voor mij een vreugde en een vervulling was. Zelfs de eenzaamheid was er slechts om mij ervan te overtuigen dat ik niet alleen was. Maar nu...

Toen zij aan haar kamerdeur gekomen was, zag zij haar eigen, ietwat gebogen schaduw die haar de weg versperde. Vroeger zou zij schalks gezegd hebben: ‘lieve schaduw van mij, klein lief ding, kom, gaan we spelen?’ Maar nu was het de schaduw die haar scheen toe te spreken: ‘Zijt ge daar nog altijd? Bezie u maar in de spiegel. En ik verwittig u dat ik u geen kans tot slapen zal gunnen’. En iedere nacht was het net hetzelfde, telkens vond Vera haar eigen schaduw ineengedoken voor de deur, wansmakelijk en slaafs. ‘Waarom

[p. 531]

gaat ge binnen, kind? De kamer is leeg. Waarom slaapt ge niet ergens op straat?’

Het licht in de trapzaal ging uit. De benedendeur sloeg dicht. Iemand ging buiten. En de duisternis werd volkomen.

Vera zocht tastend met haar sleutel naar het slot. Terwijl haar vingers zachtjes over het deurvlak dwaalden, werd zij plots verrast doqr een teken dat van haar kamer kwam, een zwakke lichtstreep die over haar weifelende hand dreef. Misschien was het maar een droombeeld, een lieve illusie, de moeheid die haar overmande wellicht, of haar lusteloosheid? Haar werkuren in het hospitaal, 's nachts, waren zo vermoeiend en soms zo weerzinwekkend, dat zij meer dan eens moeite ondervond om niet over haarzelf te walgen. Alleen een domme, verwoestende slaap kon haar in zo'n ogenblikken bevrijden. Deze lichtstreep op haar hand beschouwde zij als een teken: ‘ge zijt doodmoe. Ga slapen’.

Maar zij week een stap achterwaarts; onder de deur scheen een grillig licht op haar voeten... Er was tòch iets: het vuur brandde in de haard.

Vera boog haar hoofd tot aan het deurslot, en zag op de kamerwanden schaduwen glimmen en dansen, haar lieve vertrouwde schaduwen.

Het was als een nachtelijk feest, net als het einde van een stille wake bij het vuur, als een innige tegenwoordigheid. Maar het maakte haar bang. Zij bedacht zich even, en leunde in gepeinzen tegen de deur, maar de deur begaf. Warmte en tabakslucht waaiden haar tegen. Ach, had zij maar mogen blijven staan, daar in de deuropening, nachten en nachten, zonder verder te speuren, zonder gedachten, zonder één gebaar... Ach, slechts in eenvoud al deze luttele dingen aanvaarden, zonder vragen te stellen: de sterke tabaksgeur, de gulle warmte van de haard, de luisterrijke nachtstilte...

Maar plots rees de man, die daar in de zetel sliep, met een ruk overeind, vlak tegenover haar. Hij sloeg zijn verwarde haren achterover, en toen herkende zij hem: Hugo...

Tijdens de eerste oorlogsdagen was hij verdwenen. En even plots was hij teruggekeerd, op een kille avond, belast met een vertrouwelijke zending. En weer was hij verdwenen;

[p. 532]

in zijn kamer had men toen alles overeind gevonden, zodat men wel besluiten moest dat hij gevochten had. Niemand had iets opgemerkt. Slechts maanden later had Vera vernomen dat hij gevangen werd en de ergste folteringen had doorstaan. Dat was alles...

Zij deed een beweging om licht aan te steken, maar ze was bang, zich in dat licht te vertonen. Zij vreesde plots dat hij onkennelijk zou geworden zijn. Men had haar zo veel verteld van sommige folteringen... Ach, indien zijn blik nu niet meer te erkennen was, wat dan? Indien zijn glimlach nu in een grijns verstard was? Nu dat alles nog beginnen moest, aarzelde zij. Maar in de grond bekommerde haar slechts dit éne: indien dit alles zelfs geen begin was? Wat dan?

De deur was gesloten. Zij stonden tegenover elkander in de onzekere flakkering van de haard. Tussen hen bevond zich nog slechts een tafeltje. Het was niet de eerste maal dat zij dit tafeltje aanraakten. Langzaam verkende de man met zijn vingers dit kleine ronde tafeltje dat zijn dromen vervuld had.

Hij toont mij zijn gelaat niet, dacht Vera. Hij wil zich niet vertonen. Zolang hij met zijn rug naar het vuur staat, zal hij mij ontsnappen. Misschien glimlacht hij bitter, misschien wordt hij als een van die gekwetste wezens, die alle laagheden en alle onrecht verdragen tot zij ervan verzadigd zijn. Misschien keert hij zijn bitterheid tegen mij?... Zolang hij blijft staan, zwijgend als een vijand, laat ik mijn schaduw niet los, de oude vertrouwde schaduw... Haar tenminste ken ik, en zij is mijn vriendin.

Hugo ademde diep en gejaagd. Het scheen dat hij telkens uit zijn gedachten een troosteloze herinnering moest bannen. Zijn zenuwen deden hem pijn. Zijn gehavend lichaam trilde. Alles had men op hem beproefd, alle slagen, alle folteringen had hij doorgemaakt. Dit was de laatste.

En indien hij nu heenging, dacht Vera, alleen in de morgen, indien hij slechts gekomen was om er zichzelf van te overtuigen dat hij niets meer te geven had, niets meer, en

[p. 533]

ook niets meer te verwachten? Indien hij nu werkelijk, in het helle daglicht, onkennelijk en verminkt was?...

Maar hij had gesproken; hij had iets gezegd in de zin van: ‘Rust - gij zijt mijn rust en mijn haven.’ Zij had zijn stem beluisterd, zonder de woorden te begrijpen. Zij had zijn stem, zijn mannelijke stem beluisterd. Hoe eenvoudig was het niet als hij sprak... Zij kwam bij hem staan. Zij vatte zijn hand. En toen begonnen zij allebei te beven, zachtjes te beven, daar tegenover elkander.

Nu dat Vera bij hem stond, dacht de man er niet meer aan, zich te verbergen. Hij stond nu in het schijnsel van het vuur. Een zwaar litteken liep over zijn kaak, het verwrong zijn mond, het gaf hem een wild uitzicht. En het linkeroog was weg. Niets dan een vreselijke holte... Hij wou glimlachen, maar Vera staarde uitzinnig naar zijn hels gelaat: deze vreselijke holte...

Hugo maakte zich los van haar en trad weer in de schaduw. En met zijn warme, vertrouwelijke stem troostte hij haar, als een goede vriend.