Roeping. Jaargang 24

[p. 270]

Kroniek

Nieuw beeld van de jonge generatie

Ieder oproer van den menschelijken geest is krachtens de eigen natuur gedwongen zich tenslotte te consolideeren in een nieuwe phase van diezelfde evolutie, waartegen oorspronkelijk de aanval was gericht. Hiermee is iedere generatie gedoemd een zeker arrivisme in eigen kring te aanvaarden als de eenige consequentie, die voortvloeit uit het (geheel of althans gedeeltelijk) bereiken van het eenmaal gestelde doel. Het revolutionaire element, d.i. het kenmerkend bestanddeel van iederen vertegenwoordiger van betekenis eener generatie, zal zich keeren tegen de nieuwe denkbeelden van een nieuwe jeugd, tenzij de voorgaande generatie over voldoende listigheid beschikt om met eenige kans van slagen pogingen te kunnen aanwenden deze nieuwe jeugd zonder slag of stoot in te lijven. Dit laatste zal echter doorgaans afstuiten op het oer-gezonde en aan ieder opgroeiend geslacht eigen instinct tot zelf-handhaving. Aldus vernieuwt het menschdom zichzelf in een voortdurende aanval en verdediging, de cultuur behoedend voor verstarring en tegelijkertijd de verworvenheden ontrukkend aan het doode leven van ‘afgesloten tijdperk’.

Zoo komen wij gemakkelijk tot het inzicht, dat geen enkel tijdperk volkomen afgesloten is, gelijk ook geen enkel tijdperk een volkomen vernieuwing kan brengen. Troje, Carthago, Rome en Berlijn zijn slechts door een vluchtige aan de handen van den Tijd ontglipte schaduw gescheiden; in werkelijkheid zijn zij ieder op zich een zwakke nuance in het lichten schaduwspel der cultuur-historische menschheid. Wie meenen mocht, dat Moskou in staat is in de toekomst een volmaakt gewijzigde wereld op te roepen uit de puinhoopen eener totale revolutie, zal bedrogen uitkomen. Reeds vóór het voleindigen der eerste overwinningsroes zullen als bezwerende fantomen aan Ooster- en Zuiderkim Athene en Rome opdoemen.

Deze wet geldt evenzeer voor kunst en cultuur. Men ont-

[p. 271]

werpt schoone theorieën met nog schoonere namen, als ‘liberalisme van den geest’, ‘modern humanisme’ of ‘existentialisme’, kent aan den inhoud (voor zoover aanwezig) dictatoriale macht toe in dien zin, dat het bepaalde ‘isme’ al het voorgaande onherroepelijk tot doode historie maakt. Telkens opnieuw echter komt men tot de teleurstellende ontdekking, dat deze ‘historie’ zich geenszins domweg dood laat verklaren en dat zij integendeel een belangrijke plaats in het stroomende leven wenscht in te nemen. De jonge generatie miste tot dan toe den moed of de kracht deze wet om te zetten in eigen geluid en het is niet duidelijk of hier sprake is van een reactie op de oorlogs-realiteit of van een psychose als afgeleid na-oorlogsch verschijnsel.

In het December-nummer van ‘Proloog’ tracht de (nieuwe) redactie aan dezen toestand van halfslachtigheid en overmatige angst voor het eigen geluid radicaal een einde te maken. Nu behoeft men waarlijk geen apologeet van professie te zijn om tegen dit ‘Nieuw beleid’ eenige bezwaren te hebben. Want afgezien van het min of meer geruststellende symptoom, dat althans in dit nummer de ‘jonge generatie’ niet zoo bijzonder talrijk blijkt te zijn (wanneer we de gelegenheidsbijdragen van J. Hulsker en J.P. van Praag niet meetellen, is de aflevering door zegge en schrijven vier menschen volgeschreven, waarvan er naar schatting twee in de redactie van ‘Proloog’ zitten!) zijn de daarin verkondigde theorieën een weinig beangstigend. Hun formuleering getuigt duidelijk van een aan onbekwaamheid grenzende zorgeloosheid, terwijl de geestelijke instelling van deze jonge generatie er een van onbeschaamd gedemonstreerde armoede kan worden genoemd. Dat zij hun theorie zonder schroom waar wenschen te maken, moge o.a. in beide opzichten blijken uit de volgende regels van Max Schuchart:

Dagen aan zee, waar aarde, lucht en water
Tezamenspanden: tellurische tempel
Voor wie schoonheid van lichaam, zonnecultus
Boven metaphysische mythe stelt.

Avonden in een dancing, aan een bar met
Heidensche lustmuziek, gebruinde meisjes,
Uit de zon gedistilleerde whiskey-soda,
Coïtus als nachtelijk perspectief.

[p. 272]

Dit is het resultaat van de benauwend smalle basis, waarop ‘Proloog’ de jonge generatie wenscht te stellen: ‘een intens geloof in het leven als manifestatie der creativiteit’ om vandaaruit via het experiment ‘naar inhoud en vorm een levenskrachtiger kunst te scheppen’. Ook al heeft de redactie zich buitengewoon goed aangepast bij wat heden ten dage inzake kunst en cultuur voor gangbare munt wordt aangenomen, wij vermoeden, dat de jonge generatie haar in sobere eenzaamheid zal laten verblijven. Wie zal geneigd zijn zich, het vaardige geestelijke koopmanschap van ‘Proloog’ ten spijt, in dit keurslijf te laten wringen? Zeker niet de jeugd van vandaag, ook al gelooft zij intens in het leven en... in nog een paar dingen meer! De jonge generatie wenscht meer ruimte dan lichaam en aarde, meer licht dan verstand en natuur, meer kracht dan mechanica en elementen, meer perspectief dan de afstand tusschen wieg en graf biedt, een hooger cultus dan die van het uiterlijk Schoone alleen: zij heeft niet genoeg aan het leven zelf en volgt met intens geloof den ingeschapen drang door te dringen tot op de kernen van eerste oorzaak en laatste gevolg. Daarom zullen slechts weinigen met de redactie van ‘Proloog’ de principieele fout begaan de begeleidende verschijnselen van dit gevecht, dat nog een stadium van groei doormaakt, in een programma vast te leggen, alsof het wezenlijke van wat er in de jonge generatie omgaat daarmee onomstootelijk historie is geworden. Het ‘Nieuw beleid’ van dit maandblad is een typisch staaltje van cultureel isolationisme, een verschijnsel, dat door de redactie zelf zoo grondig wordt verworpen. Dit isolationisme tracht met listige voortvarendheid te consolideeren wat niet meer is dan een betreurenswaardige en uit geestelijke armoede geboren mode-gril. Het zorgelooze opportunisme van dit gebaar is kenmerkend voor den stand van zaken en een tragische handreiking aan de (schijnbare) machteloosheid van de jonge generatie, die zal vechten tegen de ziekte, waarvan ‘Proloog’ wil, dat zij tot algemeen erkend peil van blakende gezondheid wordt verheven!

LEO BOEKRAAD