Roeping. Jaargang 1

[p. 90]

Aan de boschdreef

XII

't Was enkele dagen daarna; Treeze ging met Antoon op weg naar de Kerkendraai. Ze had zich 't wit borduursel-schortje voorgestrikt en 't haar wat opgepoft.

‘Ach wa zal 't toch 'ne scon avond gève’, meende Antoon, en hij zag naar omhoog waar enkele sterren zichtbaar werden. Het bleef stil en de atmosfeer was koel-frisch; nu en straks gleed een windhuiver aan die even de bladeren aantoetste. Dof en hol gingen hun stappen over het Dommelbrugje. Antoon bleef een oogenblik staan, voorovergeleund. Aan 't riviertje dat daar in zachte kromming heen boog, lag de achterzijde van den kloostertuin. Er stonden twee oude knokige mispelaren diep gebukt en wat verder lagen, slanke, ijle wilgen over; waarvan neerhangende twijgen 't water bijna raakten. Scherp afgelijnd spiegelden ze zich in 't zijige vlak; overschenen door maanlicht glansde 't franjeloof als mat-zilver.

Even hoorbare kabbeling bewoog 't pluimenriet, waardoor zachte ruissching liep.

‘Nou kum de?’ vroeg Treeze ongeduldig.

‘Nog effekes?’

‘Kum gaauw?’ ze stampte met den voet.

‘Da plekske zie ik toch zoo geer.’

Ze begon hoe langer hoe sneller te loopen.

‘Wa bin de toch gejàge? t' Kumt 'r op de menuut op oan heur de, ze he geen geduld; grôte verlanges!’

‘Neeë ach neeë da is 't toch nie’; ze bond wat in en gluurde in de verte tusschen de eerste dorpshuizen onder zware boomgroepen. Boven deuren scheen hier en verder licht uit, dat heet oranje onder de koele zilveren maneschijn opstraalde.

Achter een wending van de straat, even voorbij 't kerkplein wist ze t' winkeltje, het doel van haar lang gewenschte tocht. Kaal en onbedekt door groen, achter een magere heg stond het daar. Aan weerszijden van de deur was een groot raam. Eèn daarvan was hel verlicht en daarvoor lagen touwrollen, snoeren en kluwen opeen gestapeld. Voor 't andere venster, achter een neergelaten gordijn bewoog een schaduw en verdween dan weer.

‘Meske, meske wa bin de toch gejàge; 't is of den duvel oe op de hiel zit.’

‘Ach gij hè ok al moar tijd zat!’ Twee schaduwen, een lang, de andere kleiner, teekenden zich nu zwart op 't gordijn af.

Door 'n onbestemd vermoeden gedreven en toch in 't streelend besef

[p. 91]

dat ze nu eindelijk den drempel van haar toekomstige woning overtreden ging, keerde ze zich nog even naar Antoon, met den vinger op den mond, als aanmanend tot zwijgen; dan zette ze haar knie tegen de deur en lichtte behoedzaam den klink. De nijdige pingbel verschrikte en verraadde haar. Wat ineengedrongen, zich kleintjes makend, sloop ze binnen.

Antoon rechtop, ernstig, volgde haar. Zware tabaksdamp sloeg haar tegen; ze overzag 't winkeltje en opende de deur van 't vertrek met het neergelaten gordijn. Haar oog ging in een moment langs alle hoeken. Friedje stond voor de tafel; tusschen zijn vingers hield hij een eind touw waaromheen hij een strik legde. Hij zag op en lachte Treeze toe doch hij ging haar geen pas tegen. ‘Wa 'n grôte verrassing!’ Oome Driek had 't andere eind van het touw vast dat losrafelde. Op de tafel lag 'n beduimeld krantje, stond een verdofte koperen aschbak en een tabakspot, een flesch, en een paar glazen. Oome Driek zag rood en glimmend, de lachgroeven om z'n mond waren nog meer verdiept, 't eène oog nog meer weggeknepen, dan vroeger.

Een paar versmeten schoenen lagen op den grond en in een hoek stond een geteerd zeildoek waaruit touwrollen puilden. 't Vertrekje dat ze zoo vaak in 'r verbeelding voor zich getooverd had overzag ze nu in werkelijkheid. Sigarendamp was vermengd met reuk van teer en wee-zoete lucht van nieuw touw. Oome Driek had kalm, op zijn gemak haar binnenkomst waargenomen, maar dat had Treeske heelemaal niet bemerkt, ze veronderstelde niet dat een ander haar gadesloeg en doorzag. Ze dacht zich slim, Fried zoo onverwacht en ongemerkt te overvallen.

‘Moar toch, moar toch; da's wel een scon verrassing meske!’ en hij knikte haar nog eens toe met een lach die haar wel wat vreemd voorkwam.

‘Joa waar!’ Ze draaide weer aan 't schortenlint. ‘Joa, hier is onzen Antoon; ge ha hem gevrage te komme buurte waar?’

‘Nou nog sconder; bekomt “onzen Antoon” de sculd’, klaagde Tôntje. Hij trok de schouders en de wenkbrauwen op.

Oome Driek hield 't krinkelend eind nog steeds vast. ‘Zie de wel meske, ik he oe Friedje oan 't zeel; 't touwke da kringelt wel na alle kant ewèg, moare vast hè 'k hem toch.’ Hij glimlachte voor zich heen, verkneep 't eene oog en zag Treeze recht in 't gelaat.

Ze wist niet of ze spreken of zwijgen zou. Fried had 't touw weggeworpen, ging naar 'n hoekkastje en bracht glazen te voorschijn. ‘Nou we zulle dr' enne op drinken. Vat 'ne zit, zou den boer zegge’, hij schoof een stoel bij en schonk de glazen vol. ‘Op de blijde inkomste!’ deed Oome Driek 't glas omhoog.

[p. 92]

Treeze sloeg de handen voor 't gezicht, tusschen 'r vingers door zag men 't felle rood dat naar de wangen steeg. ‘Ach minskes zoover is 't toch nog nie.’

‘Da zal toch komme, willen we allegaar hopen.’

‘Hoe zit ik hier nou te koekstôve?’ vroeg Fried, terwijl hij z'n glas onzacht op tafel zette. ‘'t Kon slechter waar?’

‘Wel ge zit hier oarig; en 'n goei stukske grond erbij?’

‘Joa zat veur eige gerief te teule, moare ze verdient 't nie da meske!’ wees hij naar Treeske.

‘Ach, goà de gij toch me al oe verbildings!’

‘Ik goa 't aldererst is alles bekijke. Ge hè de spele zoo oarig op ze'ne kop gezet.’ En ze ging heen naar 't hokkerige keukentje, waar ze tusschen potten en pannen snuffelde.

Wijdbeens, met de sigaar in den mond en overelkaar geslagen armen stond Fried in de deuropening haar na te kijken. Achter zich om knipte hij nu en dan een oogje.

‘Neeë doar, doar kum de nie, hed de niks van doen!’ riep hij met gemaakte onrust in z'n stem toen ze een binnendeur wilde openen.

Ze rukte, draaide, trok en duwde uit alle macht.

Fried schaterlachte toen de deur week en ze voor wat opgehangen bezems en tuingereedschap stond. ‘Ach.... gij kunt Judasse! Gij. 'k Zal 't oe nog is 'ne keer betoald zette.’

‘Ge Judast oe aige!’

Oome Driek hief z'n glas weer op.

Treeze proefde weer en trok een leelijk gezicht.

‘Gif d' 'r moar noît geenen borrel, dan kekt ze veuls te lillek’, zei Antoon.

‘'k Hè ok wel zoo geer 'ne snee pèperkoek.’

Ge bint ok zoo'ne zuute!’ deed Friedje wat smalend. Ze stak even 't puntje van haar tong tegen hem uit. ‘Ik wet nou al effe goed hoe ik de spele allegaar neer zal zette. Da mansvolk doe alles zoo oarig’, keek ze rondom zich.

Met nijdige, felle tikjes sloeg 't nikkelen klokje acht uur. Oome Driek keek Friedje veelbeteekenend aan.

‘Joa heur is effekes; 't is onzen tijd; nie da 'k oe verjoage wil, moare zoaterdagge 'n avond dan is 't rejènie.... komme wij in 't jagershuis gelijk bij mekoare. Goa de gij is 'ne keer mè ons mee dan bringe we ons Treeze erst na de Boschdreef.’

Treeze's stemming zakte wat. Ze keek van Oome Driek naar Friedje. In haar oog stak een licht verwijt.

Fried vermeed haar aan te zien: hij deed heerachtig, borstelde z'n kleeren, vulde de sigarenkoker, bracht een frissche zakdoek te voor-

[p. 93]

schijn, alles om Treeske te doen opmerken hoe weinig hij boer was; maar pruilerig deed ze toch.

‘Wij goan as zuute kijnder na moeders’, besliste Antoon.

‘Dan vijnde we de inkwartierders nog op den herd’, gooide Treeze er onverschillig tusschen. ‘En dan goa de gullie speule me de kaart?’

‘Zwerte Piet!’ knikte Oome Driek.

‘Me zoo'n kijnderspulleke? Joa daar zul de gullie mee tevree zijn!’ smaalde ze.

‘Goed zoo meske, la oe witte tandjes moar is vuule, da kan noît nie kwoad.’

‘En zitte dan gelijk allegaar rontelom de tafel?’ zoo keek ze naar Oome Driek.

‘Joa, wa men de gij dan? Allegaar op 'n hupke?’

‘Ach Oome Driek!’ ze duwde hem 'n elleboog toe.

Ze gingen op weg. Treeze klampte Driekoom aan en Friedje moest, om die ietwat botte behandeling Antoon wat vriendelijk benaderen.

‘Me wie bin de dan allegoar?’ vroeg ze 'n steentje verschoppend.

Met wat plagerigen moedwil begon Oome Driek: ‘Joa, nou die kunt is wellekom, hoe meer ziel hoe grôter vreugd.’

Neeë, daar kwam ze niks nie wijer door. Op veel vertrouwelijken toon, fluisterend begon. ‘Neeë, heur nou: Gij, ge bint nou 'ne mins op jaren waar?’

‘Jonkgezel!’ riep ie.

‘Ach, nou joa dan jonkgezel, as ge da zoo geer heurt. Moar ik zal oe rondweg vrage of nou dieë Pliene.... Is da nou zoo'ne malanne onder al da mansvolk?’

‘Ah, nou hè 'k zoo de gedacht da 'k wit waar da ge hène wilt.’

Ze rukte bladeren van de heg waarlangs ze liep, verkneep ze in de handen en verwierp ze.

‘Joa.... nou meske heur is.... nou stek de gij mijn den vinger in 't oog.’

‘Hè! Moar.... as.... da oog nou ziende blijnd is?’

‘Nou goa de uit de koers.’

‘Toch nie!’

‘Ge bint heller as 'k wel dacht.’

‘'k Bin toch geenen duts! Moar gij.... zie de, gij bint den eenigst die.... joa.... die....’

‘Nou ken ze d'r nie eenskes uitkomme.’

Antoon en Friedje wachtten hen op. Ze stonden bij 't jagershuis. Fried sloeg met z'n stok tegen de laag neerhangende lindebladeren en floot 'n paar schelle tonen, waarop Peerke Peuters en Romaan den Bels met veel rumoer te voorschijn kwamen.

[p. 94]

‘Nou, pelzierigen avond!’ riep Treeze en ze keerde zich naar Antoon.

Als ze moar goed en gaauwkes getrouwd waar. Dan waar d'r hart gerust. Joa dan kon ze Pliene keeren.

Ze kwamen thuis. Rumold zat voor zich uit te staren; zijn gezicht stond strak, de mond trok droef. Telkens als een pijnlijk gekreun hem trof, keek hij in de richting van de bedstee.

Leeneke ruimde haar naaiwerk op en ging zorgen voor 't avondeten: ‘pap en errepels.’

‘Hed-de oe huizinge afgekèke?’ vroeg Rumold als Treeze binnenkwam.

‘Da he 'k en 't wurdt ten hoogste tijd da doar 'ne vrouw over den herd goat. Ik zal ok nie lank meer wachte me 'ne ne trouw.’

Leene zag verrast op. ‘Moar toch! Gij laat d'r ook geen vuur op uitgoan, gij!’

Omsprongen door Simke ging Tôntje naar z'n moeder.

‘Zoo, ge mot doen, wa da ge nie loate kunt’, zei Rumold hard en kort.

‘In dees tijd da alles dag aan dag duurder en slechter wurdt dan is 't toch geenen doen’, kwam moeder en haar grauwe hand sloeg 't gordijn weg. ‘Ge meugt 'r nog wel is 'ne keer over prakkezeere meske. Bin de eenmoal deur de cerdons wa zal 't zijn? Regen, snèuw of haggel.’¹⁾

‘Meneer dokter d'r gewest? En wa hè ie wel gezeed?’

‘Joa, nou, ze mot heelegansch in de watte gewindeld wurde, heelegansch en ze kregt middelcijne!’ zei Leeneke.

‘Meug de nie uit oe bed?’

‘Toch nie!’

‘Wa nou?’ deed Treeze teleurgesteld. ‘Woar bleft ons Anna?’

‘Ze bereid d'r aige veur, ze goa te merrege ten Hoogtijd.’

‘Ten Hoogtijd!’ herhaalde grootvader z'n pet lichtend. Hij sloeg een kruis en begon met lage stem tallooze Onze Vaders te bidden met aaneengeregen, onverstaanbare woorden.

Treeze was gaan zitten, maar weer onmiddellijk stond ze op toen Rumold's strengen blik haar trof. Ze hielp Leene de borden vol karnemelkschepap scheppen uit de overbrobbelenden pot.

Lustig fluitdeuntje klonk buiten en regelmatige stappen gingen over 't zandpad. Mars en Nappie stampten in de stal. Een golf verschfrissche lucht meevoerend kwamen Casper en Dries binnen. Casper met 'n licht tikje aan de muts naar Anna die vanuit 't opkamertje binnenkwam. Grootvader hield zich opeens doodstil. Leeneke dook

1) bin de eenmoal deur de ‘cerdons’ wa zal 't zijn regen, snéuw of haggel: ben je eenmaal door het cordon wat zal 't zijn? Regen, sneeuw of hagel? (oud spelletje).

[p. 95]

wat achteruit naar een schaduwhoek in de zielige hoop, dat de ‘vremde jong’ dan niet zoo ineene t' oog op haar hadden.

Ze vroegen of nou morgen als 't nog mooi weer zou zijn de meisjes mee mochten gaan roeien op den Dommel.

Ze zagen elkaar in de grootste verwondering aan, maar bleven zwijgen.

Eindelijk kwam Tôntje: ‘Joa, da is hier nou zoo geene gewoonte waar?’

‘Doen wij boereminse zoo nie’, zei Rumold.

‘Moar.... ik wit nou ok nie.... werum nie. Joa werum nie?’ ‘As ik nou van Jan van Hanne ze'ne poalingboot kon krijge.... nou.... Doar stekt niks in; ik kan roeie.’

‘Joa, we doèn het! Wij doèn het!’ riep Treeze en ze stond op. Ineens schoot haar in de gedachte dat Fried haar dan kon zien of, da ie van den een of den ander heuren zou: ‘de meskes van de Boschdreef zijn me de huzaren op den Dommel oan 't bootje-varen.’ Zou hij is 'ne keer sjeloersch zijn; goed veur hem.

Leenke dacht of men haar er bij zou willen. Zou da? Neeë, da zou toch nie. Scrikkelijk geer ha ze meegegoan, moar wie zou haar da vroage?

XIII

Anna ging den volgenden morgen ter kerk, het hoofd vol gewijde gedachten, het hart overvloeiend van teederheid. Ze droeg het Godsgevoel zoo innig en diep in zich dat het zich als 't ware meedeelde aan al 't omringenden dat hooger beteekenis, zoeter bekoring aan het oog verleende. Onder den licht doorsprankelden hemel, in den glorierijken morgen ging ze als gedragen met het geheiligd doel voor oogen. In dien gemoedstoestand betrad ze het kerkgebouw. Vrome, aandachtvergende stilte lag nog in de koele atmosfeer die huivering van ontroeren deed ondergaan. Ze verdiepte zich in gebed, en haar gemoedsgesteldheid grensde aan vervoering, die haar veredelde en ophief. Als de kerk bijna door ieder verlaten was, trad ze eindelijk naar buiten in het volle licht.

Het plein lag in gouden zonneglans. 't Hoofd iets gebogen, 't oog gericht voor zich uit, de handen om het kerkboek. Haar blik ging nu over de enkelen die daar nog bleven onder de boomgroep; dan plotseling flitste haar oog op die eene figuur die daar stond, alleen, afgezonderd. Hij was het.

Een moment bleef haar adem terug onder den sterken hartslag die een trilling door haar lichaam joeg. Daar was het oogenblik waar ze

[p. 96]

om gesmeekt en naar verlangd had, waar ze in haar verbeelding zich moe op had gestaard. Uit overstelping van aandoening en beroering rees eèn machtig vreugdegevoel omhoog. Hier op deze plek in dat hemelsche zonlicht, met de kerk nog aan haar zijde, kreeg die ontmoeting hooger waarde. Hier had hij haar gezocht en gevonden. Nu ging zijn hand omhoog tot een groet. Zij neeg het hoofd en zag hem in 't oog. Dan vervolgde zij haar weg met de spiegeling van zijn blik nog in den hare. Ze ging verder en wijder van hem die ze dichter en dichter bij zich wist. Onder dien gang werd ze er zich van bewust, bespeurde ze dat van binnenuit iets belangwekkends met haar plaats gegrepen had. Het was of de twee machten, die in haar gekampt hadden als doodsvijanden, die haar gesleurd hadden van de een naar de andere zijde, vijanden die ze nooit had kunnen en mogen vereenigen, die haar slaap verstoord, haar vrede verontrust, haar toekomst verduisterd hadden, 't was of ze nu vereenigd waren in een zoete, heilige rust. Een oneindige vrede scheen als met engelenvleugelen neergedaald in haar gemoed. Haar liefde die ze ter sluiks in angst en vreeze gekweekt had, zou die mogen groeien vol en krachtig?

MARIE GIJSEN