Reve Jaarboek 3

[p. 7]

Verantwoording

Tot onze spijt heeft Jos Paardekooper besloten de redactie te verlaten. Drukke werkzaamheden noopten hem prioriteiten te stellen. Wel blijft hij ons, waar nodig, met raad en daad terzijde staan, vooral op bibliografisch terrein. Wij willen hem daarvoor, alsook voor het vele dat hij reeds verricht heeft, op deze plaats nogmaals hartelijk dankzeggen.

Dit derde jaarboek bevat zoals gebruikelijk een jaaroverzicht en een bibliografie van primaire en secundaire publikaties, ditmaal over het jaar 1984. Ook Sipko Melissens beschouwing ‘De grot van Reve’ heeft - voor een deel - betrekking op 1984, aangezien hij in zijn artikel uitgebreid ingaat op De stille vriend. Aan de hand van met name deze novelle en de roman Moeder en zoon behandelt hij het proces van zingeving in Reve's werk.

Heeft Melissens artikel nog betrekking op het jaar 1984, de overige bijdragen in dit jaarboek staan daar los van. In twee artikelen wordt - eindelijk - ruime aandacht geschonken aan Reve's enige gepubliceerde toneelstuk Commissaris Fennedy. Alice Mielart toetst deze tragedie aan Reve's eigen opvattingen over toneel, zoals hij die eind jaren vijftig/begin jaren zestig in tal van essays en kritieken formuleerde. Zij levert een nauwkeurige maar vooral ook verrassende analyse van het stuk: zo blijkt Reve zijn eigen ideeën niet altijd toe te passen! De vraag in hoeverre dit toneelstuk terecht als een afwijkend onderdeel in Reve's oeuvre moet worden beschouwd, staat centraal in Milly van den Eijnde's artikel ‘Commissaris Fennedy, een vergeten drama’. Deze tweede beschouwing over het toneelstuk maakt duidelijk dat Commissaris Fennedy in veel opzichten wel degelijk verwant is aan het overige werk; hierbij komen onder meer homoseksualiteit, sadisme en racisme uitvoerig aan de orde. Bovendien bevat dit derde jaarboek een serie foto's van de opvoering van het toneelstuk in 1962.

Toen Reve zich in het begin van de jaren zestig duidelijk als homoseksueel manifesteerde was dat een opmerkelijke daad. Er wordt dan ook vaak van uitgegaan dat hij daarmee een belangrijke emancipatorische rol heeft ge-

[p. 8]

speeld. Over de manier waarop homoseksuelen het werk van Reve ontvangen hebben, handelt de bijdrage van Page Grubb. De resultaten van zijn onderzoek zijn nogal opmerkelijk; Reve blijkt weliswaar de schrijver die in de onderzoeksgroep het meest gelezen was, maar ook degene die het minst gewaardeerd werd. De reden hiervoor is dat men de seksualiteit zoals die in zijn boeken beschreven wordt als te ‘extreem’ ervoer, als te weinig van toepassing op de eigen situatie. Dat Reve's rol voor de homo-emancipatie dan ook wel eens op een ander vlak zou kunnen liggen, is het onderwerp van de bijdrage van Rob Tielman. Hij gaat ervan uit dat vooral Reve's publieke optreden, niet in het minst tijdens het Ezel-proces, mede een klimaat heeft geschapen waarin homo's voor hun eigen rechten durven opkomen. Weliswaar is Reve's betrokkenheid bij de georganiseerde homobeweging gering geweest, maar hij heeft homoseksualiteit altijd zonder omhaal gepresenteerd en verdedigd. Dat is zeker niet het geval waar het het sadomasochisme betreft, zoals Gert Hekma in zijn artikel ‘... Een man, zo geil en wreed...’ aantoont. Reve heeft het sadomasochisme verbannen naar de fantasie en zoekt er verklaringen voor. Hierin verschilt hij van bij voorbeeld D.A.F. markies de Sade, die zowel homoseksualiteit als sadomasochisme verdedigde.

Verder bevat dit jaarboek een herdruk van een eerder in de Volkskrant verschenen column van Kees Fens over Werther Nieland en een gedicht van Peter Coret, dichter van Het lustprieel.

Ten slotte zijn ook in dit jaarboek Reve-foto's van een bekend fotograaf opgenomen; deze keer staat Eddy Posthuma de Boer centraal.

Arnold Greidanus

Hans Hafkamp