De Revisor. Jaargang 36

[p. 60]

A.H.J. Dautzenberg
Klophengst

Natuurlijk voldoet mijn vrouw niet meer aan de eisen van de tijd. De jaren van de geprivilegieerde situaties zijn definitief voorbij, voor zover ze überhaupt ooit een vaste vorm hebben aangenomen. Dat laatste waag ik te betwijfelen. Dat dan weer wel.

‘Ik wens geen vrijpostigheden.’ Mijn vrouw. Een autodidact. Soms neemt ze het voor me op.

Wat is het smeltpunt van een autodidact? Lood gaat definitief om bij 335° C. Maar wanneer valt een zelfverzekerde zelfstudent op leeftijd uiteen in vloeiende plassen? Ik ben er nog niet achter. Misschien moet ik de cognitieve geilheid eens goed bij de staart pakken. Alhoewel...

‘Kies mijn naam/ mijn letters smaken/ naar huid.’ Opnieuw mijn vrouw, vorige week nog. Had ik haar maar niet verklapt dat ik lange tijd als klophengst door het leven ging. Vroeger wilde ik nog wel eens vrijpostig zijn. Die naïviteit ben ik kwijt. Met een klophengst kan niemand uit de voeten. Niemand!

‘Steeds vaker intakegesprek voor eerstejaars’ las ik vanmorgen in de krant. Zou ik wel voldoen aan die strengere toelatingseisen? Die gedachte laat me niet meer los. Terwijl ik twee universitaire studies heb afgerond. Niet cum laude, maar toch.

Mijn vrouw heeft waarschijnlijk gelijk. Eens een klophengst, altijd een klophengst. En ik maar dromen. Alsof de toekomst aan mijn voeten ligt. Heb ik wel een toekomst...? Een intakegesprek. Wie voert het woord? Die oude decaan met zijn strenge valkenogen en zijn verrassingskin?

Kinderen heb ik natuurlijk niet. Mijn geestelijke habitat is beperkt. Uiteraard, zou mijn vrouw erachteraan plakken. Ik niet. Bij twijfel van constitutionele aard hoort geen geplak. Hooguit een zweem van etymologische vraagtekens. Jawel, mijn geestelijke habitat heeft een grotere reikwijdte dan mijn vrouw veronderstelt. Van ons twee ben ik degene die de essentie van verstoppertje spelen nog altijd in alle vezels voelt.

‘Ik wens geen vrijpostigheden.’ Mijn vrouw weet wanneer ze er voor me moet zijn.

Dat is helaas niet wederzijds. Ik weet niet wanneer woorden stollen of zinnen

[p. 61]

smelten. Achteraf blijkt het dan om vrijpostigheden te gaan. Dan is het meestal te laat. Vrijpostigheden hebben een irreversibel karakter. Dat weet ik toevallig. Voor een klophengst geen geringe prestatie, laat dat ook eens gezegd zijn.

Existentiële twijfel. De laatste jaren heb ik er minder last van. Soms komt het in alle hevigheid opzetten, vaak blijft het achterwege. Wennen doe ik er niet aan. Ooit, misschien ooit, vallen enkele puzzelstukjes op hun plek. Een stuk of wat. Ach, het doet er uiteindelijk niet toe. Veel puzzelstukjes zullen altijd blijven zweven.

Blijft de vraag: hoe om te gaan met de eisen van de tijd? Want dat kan natuurlijk niet, dat mijn vrouw daar niet meer aan voldoet. Niet dat ze zich daarvan bewust is. Ook een autodidact heeft een begrensd werkterrein. Met zelfvertrouwen spring je nog wel eens over een piketpaaltje hier of daar. Maar let op, en dit is cruciaal, je moet die markeringen wel voelen. Dat hoort bij de eisen van de tijd. Meer hoef ik daar niet over te zeggen.

‘Ik wens geen vrijpostigheden.’ Mijn vrouw gaat voor de jongen staan. Zo te zien probeert hij een snor te laten groeien. Zonder al te veel succes. De poging geeft hem juist iets vrouwelijks. Dat zie je vaak, dat uit een wolk van goede bedoelingen het tegenovergestelde opdoemt.

Het feminiene staat de jongen overigens niet slecht. Het geeft hem iets cerebraals. Alsof hij elk moment zijn o zo breekbare vleugeltjes uitslaat en nonchalant wegfladdert als een wel erg wuft elfje. Zoiets.

En ik? Ach, eens een klophengst, altijd een klophengst. Gebalde liezen hebben ook hun charme. Het afdalen kan natuurlijk niet uitblijven, maar het blijft mosterd na de maaltijd. Dat begrijpt u wel.

Vooruit, mijn woning... sorry, onze woning. Had ik per ongeluk ‘haar woning’ geschreven, dan waren de jure excuses nauwelijks nodig - en de facto al helemaal niet.

Het huis heeft vele hoeken. Die zijn belangrijk voor mijn vrouw. Ze moet op de hoogte blijven, grensgevoelig als ze is. Volgens haar is de woning op gepaste wijze ingericht. Ik kan het niet beoordelen. Wat is op gepaste wijze? Bovendien heeft mijn vrouw een randje. Oppassen geblazen dus met het openlijk vormen van een oordeel.

Een autodidact met een randje kan gevaarlijk zijn. Zeker voor een windmens als ik. Soms praat ze met vlinders in de mond. Haar favoriete hoek baadt op zo'n moment meestal in zonlicht, maar ook dan ben ik op mijn hoede. Voor je het weet veranderen die vlinders in verraderlijke vlammen. Ik kan het weten. De zon speelt wel vaker met mij, kameraad in het kwaad.

‘Ik wens geen vrijpostigheden.’ Mijn vrouw bekijkt de jongen met een intensiteit

[p. 62]

waar ik het koud van krijg. Haar ogen leggen prikkeldraad over zijn smalle schouders. Vreemd genoeg lijkt de meisjesachtige puber niet onder de indruk. Met een ijzige blik pareert hij de eerste aanval. Bewonderenswaardig, want ik zie toch hoe het gevlochten ijzer in zijn vlees prikt.

Ik vind het leven niet leuk. En van wat daarna komt, verwacht ik nog minder. Van een god die zijn suïcidale zoon tussen twaalf mannen zet - die vervolgens zijn lichaam moeten opeten (ja, ja) - hoef ik ook al niks te verwachten. Neemt en eet hiervan. Nee, dank je wel.

Laat ik het rijtje maar afwerken. Over mijn werk kan ik kort zijn. Meestal zwachtel ik mensen, in overdrachtelijke zin, soms ook niet. Het is niet dat ik er geen genoegdoening uit haal, het is meer... shit zeg, de aankondiging van zo'n intakegesprek hakt er behoorlijk in.

De eisen van de tijd doen blijkbaar hun werk. Op een uiterst agressieve wijze nog wel. Een guerrilla-aanpak is voor een windmens geen sinecure. Tel daar het hoge klopgehalte bij op en een kind kan de was doen.

‘Ik wens geen vrijpostigheden.’ Die blik. Het smeltpunt van een autodidact ligt hoger dan ik dacht...

Kijk, de jongen gaat iets zeggen. Tergend langzaam opent hij zijn mond. De lippen blijven eerst nog een beetje op elkaar plakken. Naarmate hij zijn kaken nonchalanter prononceert, verslappen de lijmdraden.

‘Ook ik wens geen vrijpostigheden.’

Het huis heeft niet alleen vele hoeken. Als ik genoeg heb gedronken vieren we feest in de ‘kelder’. Met mijn dronken kop durf ik haar predicatie gerust te interpreteren als een aanmoediging om nog meer plezier te maken. Ik roer nog wat reuring door mijn cocktail van rookbommen en biedt haar - uiteraard met de nodige grandeur - een glaasje aan.

De volgende ochtend trek ik noodgedwongen opnieuw een lijn tussen haar heldhaftigheid en de kerktoren van pakweg Moergestel. Die zoemende draad kruist het trapezium van de voorzienigheid, meermaals. Met gevolgen. Zeg dat wel.

Waarnaar ruikt mijn vrouw? Naar cipressen, hoopte ik lange tijd. Ach got, wat kunnen klophengsten naïef zijn... Ze ruikt naar ruimtelijke figuren. En dan niet zozeer in abstracte zin. Figuratief wil ik de geur ook niet noemen, daarvoor laat ze de kleuren te veel afremmen door de vorm.

Een schilder knijpt zijn ogen dicht, kijkt door het spleetje en hop, de vervormingen schieten een impressionistisch plaatje - de grondstof is vervolgens gewillig. Als schrijver moet je het met die harde letters doen, die trotse roofridders die van geen wijken weten. Voorlopig ruikt ze dus naar ruimtelijke figuren.

Mooie planten zijn giftig. Mijn vrouw vreet zich rücksichtslos door de halve stad

[p. 63]

heen. Met haar vagijn slurpt ze meer lafheid op dan je in zo'n provinciaal fort zou verwachten. Ik kan het weten, we zijn al dertig jaar samen. Ik heb de autodidact zien ontkiemen, zien groeien en - wat heet - zien bloeien.

‘Ook ik wens geen vrijpostigheden.’ De ogen van mijn vrouw trekken zich even terug in de loopgraven, bewapenen zich met hard geschut, zetten zich krachtig af op het vuurbanket en springen opnieuw over de met feiten en cijfers gevulde zakken van de borstwering. Dat alles gebeurt in een fractie van een seconde. De jongen kijkt indringend mijn kant op.

Hobby's heb ik niet. Ik ben een windmens. Vroeger schreef ik nog wel eens onverdienstelijke gedichten. Dat stopte toen mijn vrouw zich ging verdiepen in de edele kunst van de poëzie. Mijn inspiratie droogde snel op. Alle nectar en ambrozijn gingen sindsdien naar mijn vrouw en haar onsterfelijke verzen. Als het gilde er klaar voor is, zal zij naar buiten treden, niet eerder. Met mij aan haar zijde, de trouwe Sancho Panza. Alsof het leven niet al allegorisch genoeg is voor een klophengst...

Stiekem op handen en voeten door struiken sluipen en het leven bespieden, het zit er niet meer in. Mijn kinderogen zijn opgesloten. Op nadrukkelijk verzoek. Mijn vrouw kent de heersende opvattingen. Ik weet wat ze bedoelt.

‘Ook ik wens geen vrijpostigheden.’ Vreemd genoeg schrik ik niet van mijn eigen woorden. Ik ga naast de jongen staan. Hij blijft naar mij staren. Ik toon hem mijn kameraadschap met een stoere knik. Twee tegen een. Daar kan zelfs een autodidact niet tegenop, lijkt me.

Of ik overtuigend overkom, kan ik zo een-twee-drie niet van zijn gezicht aflezen. Van dichtbij is zijn snor iets voller. Misschien moet ik er ook een laten staan.

De pupillen van mijn vrouw schieten met scherp. Morgen is het Warme-Truiendag.