De Revisor. Jaargang 35

[p. 144]

Han van der Vegt
Reis naar het bekende

een formule van kristallijne symmetrie en eenvoud
dat zij, zodra ze hem uitgeschreven hadden, overtuigd
waren dat hij hun de coördinaten van de ziel bood
een enigma waarnaar ze niet eens op zoek waren geweest
collega's die smalend reageerden, bleken niet in staat
hun ongerijmde speculaties te weerleggen of met
plausibeler hypotheses te overtroeven, zodat
na vijf jaar ten einde raad de twijfel opzij werd gezet
de twintig jaar daarop hadden ze nodig om een apparaat
te bouwen waarmee de zielencoördinaten bereisd
konden worden: een zwarte slurf met een enkele bocht
aan de ene kant de ingang en aan de andere kant
niets, of elders, of de ziel, dat moest worden uitgezocht
totdat de dag aanbrak dat de vier reisgenoten, behept
met een oppervlakkig karakter, zonder aandrang of drift
en getraind onder de zwaarste deiningen van het gemoed
een voor een de trappen beklommen, boven, op het schavot
het applaus van de toegestroomde menigte in ontvangst
namen en met een grimmige duik verdwenen in het gat

[p. 145]

 

toen kwam de tijd van het wachten, geleerden wie het project

 

na aan het hart lag kwamen regelmatig tezamen rond

 

elkaars tafel en speculeerden breeduit over de aard

 

van de ziel, over zijn middelpunt en uitgestrektheid

 

welke kans maakte de missie? volgens sommigen bestond

 

de essentie van de reis in transsubstantiatie, met

 

het gevaar dat de terugkeer de reizigers was geblokkeerd

 

maar volgens anderen was het risico veel groter dat

 

wie eenmaal van de geneugten van het zielenleven had

 

geproefd, met niets tevreden zou zijn dan onstoffelijkheid

 

telkens werden ze tot dezelfde vragen teruggevoerd

 

via welke wegen kon de ziel het best worden bereisd?

 

energiebanen? gammastralen? de aders van de lot?

 

de nerf van voorbeschikking? volgens enkelen van hen stond

 

de begrijpbaarheid van de ziel a priori volledig vast

 

de meesten achtten het denkbaar dat de mens deel aan iets had

 

zonder daar greep op te hebben, een van hen hield zelfs staand dat

 

mocht blijken dat de reizigers niet in de ziel verdwaald

 

geraakt waren, dat het bewijs was dat die ook niet bestond

[p. 146]

 

toen ze vernamen dat de reizigers waren teruggekeerd

 

bleek dat die al weken onder de mensen hadden vertoefd

 

alsof de ziel zelf de route en de duur van hun doortocht

 

had bepaald en hen vervolgens via een natuurlijk pad

 

had afgescheiden zonder dat ze het zelf hadden gemerkt

 

op zich waren hun verslagen niet spectaculair, met

 

de uitgestrekte, elastische verten zonder verschiet

 

de diffuse vlekkerigheid van het rusteloze licht

 

en de doolhof van de onomkeerbaarheid, er was niemand

 

die het niet zelf had kunnen verzinnen, maar steeds als het woord

 

ziel viel moest ieder voortaan denken aan het viertal, dolend

 

over de uitgebreidheid die zij zo lichtzinnig genoemd

 

hadden, ieder die over zijn eigen warse ziel nadacht

 

riep onvermijdelijk het in het verslag beschreven beeld

 

op van de vier lichaamsvreemde reizigers die op de tast

 

de bodem afzochten naar sporen van zwelling of van rot

 

en die langzaam doordrongen raakten van de dreunende tred

 

van gigantische dieren die daar of in een aanpalend

 

vertrek iets bewerkstelligden met inzet van al hun kracht