De Revisor. Jaargang 33

[p. 121]

klein lexicon van de literaire kritiek

al met al - nul plus nul is nul.

authentiek - zie: integer.

barok - (van stijl) gebezigd als de auteur vier adjectieven per pagina gebruikt. Zie ook: bloemrijk, intens, overdadig, zinderend.

bejubelen - iets wat andere boekbesprekers doen. De vorm ‘ik bejubel’ komt niet voor.

bloemrijk - (van stijl) gebezigd als de auteur drie adjectieven per pagina gebruikt. Zie ook: barok, intens, overdadig, zinderend.

clichématig - clichématig.

commissie - bijeenkomst van boekbesprekers waarop dezen andermans belangen behartigen - en hun eigen ook. Ook: schatbewaarder van de middelmaat. Zie: jury.

compromisloos - de bespreker denkt dat de fouten zo zijn bedoeld.

concies - betekent gewoonlijk opluchting over de geringe omvang van het boek.

debuut - ‘het allerergste komt nog’ (Schopenhauer). Zie: ‘nu alweer’.

gaan over - in: ‘... waar het boek over gaat’. Beschrijft slap aftreksel dat door de bespreker voor de kern wordt aangezien.

geciseleerd - ‘gebeiteld’. Alleen in Asterix worden woorden nog gebeiteld (zie ald.).

geloofwaardig - meestal ongeloofwaardig.

gevoelig - sentimenteel.

gezaghebbend - voor literair gezag is geen inzicht of talent nodig. Daarvoor volstaat dat een boekbespreker voor een krant met veel abonnees schrijft. Kleine kranten hebben geen gezaghebbende besprekers.

hilarisch - de hilaristiek wordt alleen nog in besprekerskringen beoefend.

huiveringwekkend - net echt, maar goddank toch niet.

indringend - penetrant. (Germanisme. Alleen in besprekerstaal)

integer - de recensent heeft niet door dat hem een oor wordt aangenaaid.

intens - (van stijl) geen adjectieven. Zie ook: barok, bloemrijk, overdadig, zinderend.

intrigerend - onbegrijpelijk.

[p. 122]

jong - (van auteurs) onder de zestig.

jury - literaire biotoop waar besprekers boeken bekronen die ze eigenlijk helemaal niet zo goed vinden. Zie ook: commissie.

kloek - in: ‘een kloeke roman’, d.w.z. een roman van meer dan honderd bladzijden. Synoniem: vuistdik.

kritiek - literair genre waarin ooit romans en dichtbundels in artikelen van enige omvang werden geanalyseerd, beschreven en beoordeeld. Uitgestorven.

meerduidig - men voelt nattigheid, maar weet niet waar die vandaan komt.

meeslepend - onverwacht heeft de bespreker tijdens het lezen geen hekel aan zijn beroep gekregen. Meestal gezegd over plotboek. Zie: ‘trein, lezen als een’.

meesterproef - komt alleen voor in besprekerstaal. Wordt gebruikt door besprekers die bang zijn dat ze met het woord ‘meesterwerk’ een blunder begaan.

meesterwerk - komt in boekbesprekingen niet voor. Zie: meesterproef.

nu alweer - als in ‘nu alweer zijn/haar tweede roman’. De tweede roman in kwestie is vaak de eerste roman die door de uitgever aanvankelijk is geweigerd. De bespreker ziet er niettemin aan af dat de auteur vooruitgang heeft geboekt ten opzichte van zijn eerste roman, die dus in werkelijkheid zijn tweede is.

omstreden - gebruikt wanneer de bespreker het niet met zijn collega's eens is.

ontroerend - sentimenteel.

ontwrichtend - de bespreker moest tijdens de lectuur even verzitten.

onverhuld - heeft eigenlijk betrekking op de auteursfoto.

oorspronkelijk - tweede keer thee van één zakje. Smaakt altijd naar meer. Zie ook: verrassend.

overdadig - (van stijl) de auteur gebruikt meer dan twee adjectieven per pagina. Zie ook: barok, bloemrijk, intens, zinderend.

overrompelend - het boek is meegenomen naar de wc.

overstijgen - als in ‘de auteur overstijgt zichzelf in dit boek’. Eerder werk wordt hiermee alsnog afgekraakt.

overtuigend - aanvankelijk flauwekul, maar bij nader inzien misschien toch niet.

[p. 123]

pakkend - zie: overrompelend.

poëtisch - mislukt proza.

prestigieus - gezegd van prijzen die de bespreker wel uitdeelt maar nooit krijgt.

pretentieus - het boek in kwestie heeft meer dan één motto.

prijs, literaire - bijverdienste voor boekbesprekers. Zie ook: commissie, jury.

prikkelend - brengt desondanks de lendenen niet tot leven.

prozaïsch - mislukte poëzie.

raak gekarakteriseerd - De bespreker had het zelf kunnen schrijven, maar heeft daartoe door allerlei omstandigheden buiten zijn schuld nooit de gelegenheid gehad, maar enfin, na zijn pensionering...

schrijver - laagste ambtenarenrang.

schrijversboek - als in ‘een echt schrijversboek’. Geen boek voor de ‘gewone’ lezer, dus ook niet voor de bespreker.

schrijverschap - keerzijde van het recensentendom.

smaken, naar meer - zie: oorspronkelijk.

snede, op het scherpst van de - het boek riekt naar bedenkelijke opvattingen, waarmee de bespreker het stiekem eens is.

stijl - ondoorgrondelijk verschijnsel, schijnt iets met taal te maken te hebben.

stilistisch - als in ‘stilistisch geacheveerd’. De auteur heeft een goede eindredacteur.

sympathiek - niet veel aan.

trefzeker - de romans van Raymond van Barneveld.

trein, lezen als een - teken van opluchting dat het boek snel uit was.

vakmanschap - eigenlijk is er niks aan, maar dat kan je niet zeggen omdat je je anders belachelijk maakt. Dan maar dit.

veelbelovend - is gewoonlijk niet zo.

veelzeggend - nietszeggend.

verfrissend - de auteur is te jong om nu al te worden neergesabeld. Zie ook jong.

[p. 124]

verontrustend - zichzelf herkennend.

vernieuwend - maar wel zo dat niemand ervan schrikt.

verrassend - iets voor de lezer die zich alles wijs laat maken,

verstild - dun boekje.

voorspelbaar - ‘Had ik zelf kunnen schrijven.’

vuistdik - zie: kloek.

waargebeurd - slecht geschreven. Zie ook: geloofwaardig.

zinderend - (van stijl) de auteur gebruikt vijf adjectieven per pagina. Zie ook: barok, bloemrijk, intens, overdadig.

zwijgen, na jaren van - ‘Die was toch al dood?’