De Revisor. Jaargang 28

[p. 68-69]

[p. 70]

Allard Schröder

Zelfportret

Weg.

Ik ben weg.

Tollend van wijn eh jaren sta ik tussen Phrygische boeren.

Om mijn hoofd leggen ze kransen en in mijn zakken zoeken ze

naar wijze woorden en flonkerende beeldenaren, want

dankzij mijn verontschuldigingen hebben ze gemerkt

dat ik het conto van mijn jaren bij me dragen moet:

wat verweerd verguldsel van een vroege bekoring,

rest van klein kapitaal, waarop ik heb geteerd.

En zo laat ik nu ook Phrygische boeren,

met lege handen staan, alleen met

woorden, woorden en niets

waarvan hun filosofie

ooit heeft gedroomd.

Boos gooien ze

de buit

weg.

At Silenus abest, titubantem annisque meroque...

[p. 71]

1517

De moslims [...] bevestigen dat in een zeker klein huis, dat de vorm van een kerk heeft en midden tussen de ruïnes ligt, het lichaam van Alexander, de grote profeet en koning zoals men in de Koran kan lezen, bewaard was gebleven. Veel menses van buiten kwamen zelfs van heel ver om voornoemd graf te zien en te vereren, waarbij ze op die pleck aanzienlijke aalmoezen achterlieten.

Leo Africanus De totius Africae descriptione

1610

De stad Alexandrië, op even hoogte van 60 gr. 30 m. en een breedte van 31 gr. 0 m., is een goede, fraaie, grote, wijd vermaarde stad, door de grootmogende koning Alexander Magnus gebouwd in het jaar 4780 na het begin van de wereld, zij het 330 na de geboorte van Christus, en naar zijn naam Groot-Alexandrië genoemd. Ze is 30 stadia [ca. 5000 m.] lang en 10 stadia [ca. 1700 m.] breed. Ze is rijk door allerlei handel, die voor het merendeel over de Nijl, in Egypte, en andere naburige plaatsen wordt aangevoerd. Ze ligt direct aan zee zodat de golven in de voorste haven tegen de stadsmuren aan slaan [...]. Ze heeft twee aanzienlijke havens, maar de voorste haven, zo van natuur ongeveer 30 stadia groot en bij de ingang door twee bassions bewaakt, wordt door kooplui en handelsschepen het het meest gebruikt. Rechts van de voor ste haven is op een klein eiland een toren gebouwd, Pharos genaamd, die tot de zeven wereldwonderen wordt gerekend en die tot op do dag van vandaag zo heet. Van deze toren hebben de zeelui vele mijlen lichts gehad, waarnaar ze hun koers konden bepalen. (Enkele plekken in zee waren door verborgen klippen zeer gevaarlijk.)

Michael Heberer von Bretten Aegyptioca servitus: Warhafte Beschreibung einer dreyjaerigen Dienstbarkeit u.s.w.

1611

Van de metropool van Afrika (...) is nu niets meer over dan haar ruïnes (...), de gebouwen die er nog zijn, zijn gewoontjes en gering in aantal, opgericht op de bouwvallen van vroeger: het deel aan de kust is het enige dat bewoond is, do rest is troosteloos.

George Sandys Relation of a Journey Begun A. Dom. 1610

[p. 72]

1784

Ik bereid me op dit moment voor op de reis [naar Cairo] die ik over een dag of vijf, zes zal gaan maken. U zou me nu al niet meer herkennen. Ik draag een grote tulband, zoals de Druzen, en ik heb me het hoofd kaal laten scheren en heb Egyptische kleren aan, die anders zijn dan ze in Turkije dragen. Ik ga het niet met u over de zuil van Pompelus hebben en ook niet over de naald van Cleopatra, en ook niet over de catacomben of al die andere oudheden van Alexandrië, waarover alle reizigers het al eens hebben gehad.

[...]

Alexandrië, waar we nu twee dagen zijn, is ternauwernood aan een ramp ontsnapt die even erg is als een hongersnood. Men is hier bijna van de dorst gestorven en wel hierdoor. Deze stad ligt midden in een zandwoestijn en op meer dan tien mijl afstand van de Nijl of welke vorm van zoet water dan ook. Alexander, die op deze plek de zetel van zijn rijk wilde vestigen heeft dit ongemak bezworen door een kanaal te laten graven dat water aan zou voeren en tegelijkertijd kon dienen voor het transport van koopwaar. Ten gevolge van de verwaarlozing door het landvolk is het geleidelijk dichtgeslibd en loopt alleen nog vol bij de hoogste waterstand van de rivier.

Jan Potocki Voyoges en Turquie et en Egypte

1843

Egypte is één groot graf; dat is de indruk die ik ervan kreeg toen ik van boord ging op dat strand van Alexandrië, dat met zijn ruïnes en duintjes het oog een blik gunt op hier en daar een zerk in een wereld van lijken. Schimmen behangen met vale lijkwaden waren rond tussen deze puinhopen. Ik ben de zuil van Pompeius gaan zien en het badhuis van Cleopatra. Alleen de weg langs het Mahmoudieh-kanaal met zijn immer groene palmen herinnert aan de levende natuur...

Ik zal het maar niet over het grote, geheel Europese plein hebben dat uit ambtswoningen van consuls en huizen van bankiers bestaat, of over de vervallen Byzantijnse kerken of over de moderne bouwwerken van de Pasja van Egypte, omgeven door tuinen vol kasplanten. Liever had ik met liefde naar de overblijfselen van de Griekse oudheid gekeken; maar dat is allemaal verwoest, met de grond gelijk gemaakt, onherkenbaar.

Gérard de Nerval Voyage en Orient

[p. 73]

1849

ALEXANDRIË Grote stad, met het plein van de consuls, halfslachtig, half Arabisch, half Europees. - Heren in witte broek en met fez. - Hakakim-bey, zwager van Artim-bey; door zijn groene bril (bij de voorstelllng van Norma) en zijn grote neus leek hij op een fantastisch beest, half pad half kalkoen. - Maar wat een leuk negertje! - De heren Jorelle, Gallis-bey, Gérardin, Prinstot-bey, Villemin, Soliman-pasja, pater Abro van het Nederlandse consulaat in Smyrna, gekleed op z'n Armeens.

Op de avond van onze aankomst: wandelende mensen op straat die lampen droegen, kinderen gaven ons tikjes met een stok tegen de benen. De volgende ochtend een besnijdenisfeest: een kameel bedekt met gouden piasters, alle gilden waren vertegenwoordigd, een bewegende fallus. - Bezoek aan de Naalden van Cleopatra, de een staat nog, de ander ligt op de grond, rechts van de stad, vlakbij de wacht.

Zuil van Pompeius: monoliet met een schitterend Korinthisch kapiteel en de naam van ‘Thompson of Sunderland’ geschreven in zwarte verf, op het voetstuk, in letters van drie voet hoog; de graven hebben de grijze kleur van de aarde, zonder een sprietje groen.

Badhuis van Cleopatra; inhammetje van de zee, met links grotten. Er schijnselen allerlei kleuren, de rand van de rotsen in het water was rood, alsof er wijnrood was gemorst; een Arabier op blote voeten en zijn kleed optillend, tot zijn enkels in het water, maakte met een mes een schaapsvel schoon. De zon brandde op dat alles, ik stond er zwijgend op neer te kijken. Terug naar de stad lieten we onze ezels rennen. - Een paar bedoeïnen uit de Libysche woestijn, gehuld in hun grijze mantels.

Stop bi] een café vlak bij de Mahmoudieh, we aten koekjes. - Eerste Turkse bad, lugubere indruk: het lijkt wel alsof ze je gaan balsemen.

(...) - Om zeven uur 's ochtends vertrek uit Alexandrië (...) Paarse wolken, brede weg, buitenhuizen in de omtrek van de stad, palmbomen met dadeltrossen.

Gustave Flaubert Voyage en Orient: Egypte, Palestine, Asie mineure, Constantinople, Italie (1849-1851)