De Revisor. Jaargang 26

[p. 49]

Désanne van Brederode
We zullen doorgaan

Het sigarettenmerk Vitality was geen lang leven beschoren. Steeds meer rokers klaagden over buikpijn, een opgeblazen gevoel, winderigheid en plotselinge aandrang. Onder degenen die meer dan een pakje Vitality per dag rookten bevonden zich aanmerkelijk meer darmkankerpatiënten dan onder niet-rokers of rokers van een ander merk. De statistieken logen niet.

Vitality had slechts drie jaar nodig gehad om de internationale markt te veroveren. Een filtersysteem dat ‘transformtronic’ werd genoemd zou nicotine en teer omzetten in waardevolle vitamines als E en C, vitamines die de celvernieuwing bevorderden en de weerstand verhoogden. Negatieve ionen in de filterharen zorgden er bovendien voor dat de lucht die men tijdens het roken inademende schoner was dan de buitenlucht in een middelgrote tot grote stad met een gasuitstoot van minimaal twee auto's, of een kwart fabriekspijp per bewoner. In supermarkten stond Vitality niet in de vitrine bij de andere sigaretten maar in het reformvoedingsschap, net boven de onbespoten muesli, gierst en zemelen. Toch wist zelfs de meest doorgewinterde carnivoor het nieuwe merk te vinden. De sojaburgers en tarweknakworsten verhinderden niemand tot de aanschaf van de heilzame sigaret, vooral omdat hij allerminst heilzaam smaakte; geen vleugje alpenkruiden of Tibetaanse wierook verpestte de ferme tabakssmaak die de verslaafde het gevoel geeft dat hij op topsportniveau met zijn leven aan het stunten is. De reclame richtte zich op jonge mannen die in driedelig kostuum een Zenklooster bezochten, op vrouwen die moederschap en carrière moeiteloos wisten te combineren, op bejaarden die niet onverdienstelijk paardreden, dagelijks honderd baantjes zwommen of, niet gehinderd door ademnood of urineverlies, fietstochten langs de Loire maakten, op tieners die zich bezighielden met interessantere vragen dan ‘hoe kom ik van mijn puistjes af?’ en op degenen die bewust voor de zelfkant van het bestaan hadden gekozen; artistiek ogende zwervers die van hun kartonnen slaapdoos een aardig optrekje hadden gemaakt dat het straatbeeld kleur en humor verleende, in het park t'ai chiënde drugsgebruikers die voorbijgangers van hun haast beroofden door gedichten van Dylan Thomas te scanderen. Vitality was voor iedereen die plezier in zijn innerlijke ontwikkeling had en wie had dat niet?

Een huisarts in een middelgrote stad in Texas ontdekte als eerste dat het gezonde rokertje debet was aan darmklachten. Zijn patiënten waren zo vriendelijk geweest om op de standaardvraag ‘Rookt u?’ meteen met de merknaam van hun sigaretten te antwoorden, waarschijnlijk omdat ze hoopten dat het eigen risico er lager door zou worden. Amerikaanse ziektekostenpolissen waren doorgaans zeer streng voor rokers, maar Vitalityrokers vonden dat er voor hen een uitzondering op de regel mocht worden gemaakt: welbeschouwd namen zij dagelijks een flinke dosis preventieve supplementen tot zich die de levensduur verhoogden en de conditie merkbaar op peil hielden. Zij dachten artsen en het verzekeringswezen met het roken een dienst te bewijzen en die dienst moest worden gehonoreerd. Een enkele verzeke-

[p. 50]

ringsmaatschappij had al laten weten het eens te zijn met deze redenering, alleen de nicotinewetgeving stond een aanpassing aan het nieuwe merk nog in de weg.

De publicatie van de Texaanse arts werd in eerste instantie afgedaan als een poging om de milder geworden anti-rooklobby nieuw vuur in te blazen. Vast en zeker was de arts er één van het opportunistische type dat zogenaamd wetenschappelijke feiten aanwendt om vriendjes in de politiek te maken. Overal ter wereld publiceerden academici objectieve onderzoeken die in de smaak moesten vallen bij een zorgvuldig uitgekozen doelgroep. Niet de vakbroeder, maar de consument, het bedrijf, de politieke stroming of het levensbeschouwelijke actieplatform werd gepaaid met strelende argumenten en statistieken - net zo lang totdat de lezers zeker wisten dat de schrijver ‘één van hen’ was en de schrijver zeker wist dat hij de universiteit vaarwel kon zeggen om voortaan openlijk als woordvoerder van een beter betalende, meer status belovende instelling te mogen optreden. Pas toen bleek dat de arts zelf ook rookte, niet eens weinig, laat staan licht, en hij recentelijk nog in demonstraties tegen de Conservatieven had meegelopen, kon men hem niet meer verdenken van verborgen belangen. Ook andere artsen durfden nu het verband te leggen tussen Vitality en ernstige spijsverteringsproblemen. In Europa haalde het nieuws de voorpagina's van de betere kranten. Vitality adverteerde alleen nog maar in roddelbladen, ditmaal als de sigaret die volslanke vrouwen moeiteloos op hun streefgewicht bracht. Een foto toonde een jonge, maar overvoede Italiaanse filmdiva, eenzaam wandelend langs een buffet beladen met heerlijkheden die zichtbaar dropen van de olijfolie (extra vierge). Desserts besneeuwd met een ondoorzichtige laag cacao stonden opgesteld tussen glazen wijn en champagneflessen, dikke en dunne salamiworsten glommen met hun zojuist aangesneden gezichten in de camera, romige kazen smolten onder het flitslicht. Boven de foto stond geschreven ‘La Dolce Vita?’. Op de foto ernaast jogde de tengere tweelingzus van de diva in een roze niemendalletje langs de vloedlijn, achterna gezeten door een flikkeresque mooie blonde jongen met een bevlamde aansteker in zijn hand. Zijn geste mocht niet baten. In haar linkerhand hield het zusje een sigaret, in haar rechterhand had ze eveneens een aansteker opdat de toeschouwer niet zou denken dat Vitality voor hulpeloze kalfjes was. Onder deze laatste foto stond de tekst ‘Vitality makes you dolce.’

Voortaan moest men de vermageringssigaret per postorder bestellen. Lilly had de opkomst en ondergang van het sigarettenmerk nauwlettend gevolgd. Al sinds haar twaalfde was ze gefascineerd door levensmiddelen en non foodproducten. Ze hield van verpakkingen, reclames, van de plotselinge, groots aangekondigde vernieuwing van bijvoorbeeld margarine of afwasmiddel, van het stille verdwijnen van een toetje dat nog geen half jaar tevoren was aangekondigd als dé kinderlekkernij van de eeuw. Met een lichte heimwee kon Lilly terugdenken aan de lettertypes en logo's die potten broodbeleg en flessen limonade uit de jaren zeventig sierden. Voordat ze kon lezen waren de merknamen gezichtjes geweest, vertrouwde mombakkesen op de ontbijttafel, haar toeroepende vriendjes op keukenplanken en in de ijskast. Ze kreeg nog steeds vlinders in haar buik van de klassieke, bijna nuffige zwier waarmee het beste merk hagelslag zijn handtekening op de doos had gezet. Van de mollige, roodwit gestreepte clownsletters op het felgroene pak drinkyoghurt. Ze had gehouden van de foto van het jongetje dat met zijn kortgeknipte hoofdje op zijn over elkaar geslagen armen leunde, als was het haar broertje geweest. Hij stond op de verpakking van kinderaspirine met sinaasappelsmaak. Telkens als dit doosje met pilletjes door haar moeder tevoorschijn werd gehaald, hoopte Lilly dat de eeuwige zieke haar nu eindelijk eens zou aankijken, zodat ze wist wie haar lotgenoot in kleuterkwaaltjes was. Met enige regelmaat dacht de vijfjarige, zojuist van griep herstelde Lilly het jongetje in een voor-

[p. 51]

bijganger te herkennen. Haar moeder doorbrak de mythe door haar erop te wijzen dat het jongetje misschien al wel vijftien of zelfs twintig was, ook al bleef hij op de verpakking altijd vier en meelijwekkend. Baby's in succesvolle luierreclames bestonden in werkelijkheid niet meer als baby. Misschien waren het al schoolkinderen die konden rekenen, lezen en schrijven en zich schaamden bij de gedachte dat al hun klasgenootjes hun droge, blote billetjes tenminste eenmaal per week te zien kregen. De mensen die in reclames optraden waren geen echte mensen, maar personificaties van de producten die ze aanprezen. Het jongetje was Sinaspril, de kirrende baby was Pampers, de dansende dames in bonte pakjes waren en bleven altijd het wasmiddel Omo, zelfs als Omo verniewd werd, verdween, of na een tiental veranderingen terug zou komen onder de naam Omo original. Ja, zelfs als de dames onherkenbare oma's zouden zijn geworden, in stoffige grijze en paarse jurken: ook dan bleven ze in het geheugen van Lilly en haar generatiegenoten de enige echte Omo-vertegenwoordigsters, die van ‘...jaah, Omo wast door en door schoon!’

Lilly hield van de kopers die beweerden zich niets aan te trekken van reclames, maar desondanks moeiteloos overstapten van jus d'orange in flessen naar sap met vruchtvlees in een milieuvriendelijke kartonnen doos. De doseerbol voor waspoeder, de handige, uitklapbare schenktuit aan melkpakken en pakken vruchtendrank, de aardappelgratineersaus, het zeeppompje, de spuitbus mediterranee-blauwe Glassex en alle klonen daarvan en het transfermtronicfilter waren onmerkbaar gewoon geworden. Ook al kwamen ze in geen enkel scheppingsverhaal voor, ze deden alsof ze zich de verdrijving uit het paradijs en de moord van Kaïn op Abel nog als de dag van gisteren konden herinneren. Zo eenvoudig als hun voortplanting van huishouding op huishouding verliep, tot de inhoud van alle aanrechtkastjes, wastafelplankjes, diepvriesvakken en snoeplades familie van elkaar leken, zo geruisloos zouden de producten uit de geschiedenis verdwijnen - alsof ze nooit een bezoekje aan de aarde hadden gebracht. Over Vitality werden grappen gemaakt die te flauw waren om te onthouden. Veel van de moppentappers waren vergeten dat ze ooit zelf met het merk hadden gedweept.

Lilly had wel eens een Vitalitysigaret geprobeerd, maar was nooit overgegaan tot de aanschaf van een pakje. Al ruim voor de eerste berichten over buikklachten, meende ze aan het oogwit van Vitalityrokers te kunnen zien dat er iets loos was. Gele vlekjes rondom de pupillen, veel goeds kon dat niet betekenen. Nu het merk uit de handel was genomen, betreurde ze het dat niet zij de ontdekker van het kwaad was, maar een onbekende arts uit Amerika. Het had anders kunnen lopen. Lilly had haar scherpzinnigheid moeten vertrouwen en een serieus onderzoek moeten instellen naar de gevolgen van meer dan tien Vitality's per dag. Ze had een advertentie in kranten kunnen plaatsen waarin ze rokers zocht die geheel vrijwillig een gezondheidsdagboekje wilden bijhouden. Er waren tenslotte altijd mensen die zichzelf interessant genoeg vonden om geheel kosteloos hun intimiteiten met onbekenden te delen. Lilly had de klachten kunnen inventariseren, er een mooi dossier van kunnen maken, verluchtigd met kleurenfoto's van de ogen van vrienden en kennissen die Vitality rookten in verschillende stadia, en het werkstuk naar het ministerie van Volksgezondheid kunnen sturen met de boodschap ‘Dringend’. Dan was ze in één klap een bekende Nederlander geworden. En had het ministerie niets met haar onderzoeksresultaten gedaan, dan was er altijd nog het consumentenprogramma op televisie dat oren had naar de bevindingen van kritische kopers... Al veel vaker had Lilly zichzelf op de eerste rij van de tribune zien zitten, verlegen wachtend tot de met teddyberenstof beklede microfoon aan de lange hengel voor haar neus tot stilstand zou komen en zij, na een hoofdknik van de presentator haar mening kon geven over moeilijk afbreekbare kleur-

[p. 52]

shampoos of allergieveroorzakende geurvreters. (Zelf ontdekt!)

Wat een intelligent en toch bescheiden meisje is dat, zouden de kijkers denken. Ze komt zo goed uit haar woorden, ze legt alles met zoveel ironie en warmte uit en in zulke, zulke toegankelijke bewoordingen. Ze moraliseert niet, maar houdt ons toch een spiegel voor en ze heeft ook zo'n leuk gezichtje - niet dat verveelde wat veel van haar generatiegenoten hebben, maar wereldvreemd of zweverig is ze ook niet, nee, echt een prettige persoonlijkheid, kwam zo iemand maar eens wat vaker op het scherm. Trouwde de kroonprins maar met haar.

Niet dat Lilly ooit met de kroonprins had willen trouwen. En het verlangen naar roem was haar eigenlijk ook vreemd. Het enige wat klopte aan de fantasie die ze zo nu en dan had, was dat deze in overeenstemming was met haar talent; Lilly vond dat zij beter dan de meeste anderen een analytische afstand tot de tijdgeest kon bewaren, zonder meteen in nihilisme of utopisme te vervallen.

Het zomerde op de binnenplaats van het ziekenhuis. Ook al deden de bomen nog nauwelijks mee en stond er buiten de hoge muren een straffe maartwind, hier lag het gele licht zwaar en loom op de grindtegels en was de aarde in de door bielzen omrande plantenbakken al droog van de warmte. Lilly trok haar jas uit, legde die op de speciaal voor rolstoelen schuin oplopende stoep naar de schuifdeur en ging erop zitten. Het was een uur 's middags. Nog geen kwartier geleden had ze een warme maaltijd gehad, bestaande uit een plastic beker tomatensoep waarin roze gehaktballen dreven, een schnitzel die door nattig paneermeel was gehaald, montere torentjes aardappelpuree en drie eetlepels worteltjes en peultjes die een onoplettende kok bovenop de appelmoes had geschept. Het custardpuddinkje versierd met vruchtjes uit blik en een wolk Klopklop instant slagroom had het kindermenu in stijl voltooid. Al een week woonde Lilly in de logeerkamer van de afdeling cardiologie, waar de enige slaapbank die er stond afwisselend werd beslapen door haar vader en haar. Aan de andere kant van de lange gang lag haar moeder dood te gaan. De vorige week nog wakker, verwachtingsvol, feestelijk - in een nieuwe pyjama die Lilly voor haar had uitgezocht indachtig de manier waarop haar moeder en zij altijd cadeautjes voor elkaar uitzochten. ‘Dit zou ik zelf ook wel willen hebben,’ moest de doorslag geven. De pyjama was van Schots geruit flanel, dieprood, donkerblauw en dennengroen.

Lilly stak een sigaret op.

‘Ga jij maar eens effe lekker roken,’ had haar moeder gezegd.

‘En vanavond moet je maar een glaasje wijn ofzo nemen. Of twee. Het is toch geen doen anders, zo bij je zieke moeder zitten. Je hebt alle tijdschriften al uit.’

‘Ik heb werk meegenomen.’

‘Kom je dat gezellig bij mijn bed doen? Het is zo gezellig om nog lekker veel met z'n tweeën te zijn. Schat. We hebben het toch wel heel bijzonder met elkaar gehad, ook al konden we nogal...’

‘Vechten. Het spijt me, mam.’

‘Neenee, we gaan niet schuldig lopen doen. Dat doen al genoeg vrouwen. Alles is toch al veel eerder eerlijk uitgepraat? Ik heb fouten gemaakt, jij bent niet altijd de aardigste geweest, maar dat we dat weten en elkaar hebben vergeven is altijd nog beter dan wanneer we nu een beetje schijnheilig op de dood zouden zitten wachten, zogenaamd poeslief maar met allemaal onuitgesproken verwijten ten aanzien van elkaar. Dit is dan toch de leukste manier van doodgaan.’

‘Ga je ook af en toe aan me verschijnen? Als een echte geest?’

‘Als dat van God mag. Ik weet niet hoe er daarboven over die dingen gedacht wordt. Misschien willen ze dat je eerst een tijdje uitrust.’

‘En je vindt het niet erg dat je geen kleinkinderen gehad hebt, hè?’

‘Nee. Ik had het erger gevonden als jij ze was gaan

[p. 53]

krijgen omdat ik een keer heb gezegd dat het me mooi leek om oma te worden. Ik krijg het weer zo benauwd, Lilly. En ik wou... ik wou... dat ik nog een keer een grote plas kon doen. Een lekker klaterende, bevrijdende piesplas, zo één waarvan je denkt “Aaah..., dat ben ik kwijt!”’

Daarna was het magere vogelkopje weer diep in de kussens gezakt. Van hoofd tot middel was haar moeder gaan lijken op een slachtoffer van de een of andere Sahel-hongersnood, met afgekloven armpjes en borsten even droevig als lege, leren knikkerzakken. Haar kunstgebit viel tijdens het slapen vanzelf uit haar mond, alsof de steeds dieper invallende wangen geen inwoning meer duldden. Van middel tot voeten was haar moeder dik als een vilten sneeuwpop. Kuiten, bovenbenen, billen en buik zagen eruit alsof ze door een verzuurde handwerkjuf nog eens extra met watten waren volgepropt. Lilly's moeder had voortdurend jeuk aan de gespannen huid en krabde zichzelf schaamteloos op plekken waar ze als kind nog met geen vinger aan had mogen komen. In de tijd van een paar dagen had ze de schade die vooroorlogse taboes haar hadden toegebracht, moeiteloos ongedaan gemaakt. Aan astma overleed zelden iemand. Maar horig aan de New Agedictatuur had mevrouw Berkenboseh-Galman haar ademnood lange tijd voor hyperventilatie aangezien en achtte haar ziekte aldus de schuld van een aan fobieën verslaafde psyche. Toen geen paranormale held of zelfhulpboek meer een onderbewust, ‘verkeerd’ denkpatroon kon ontsluieren ten einde haar van deze verslaving af te brengen, was het hart van Lilly's moeder al kapot gehijgd.

Nu was het wachten op een dood door verstikking of een hartstilstand. Bidden kon je alleen maar voor de laatste dood; het moest vreselijk zijn om je eigen allerliefste moeder te zien omkomen in een denkbeeldige gaskamer, boksend tegen de wanden van een vacuümgezogen aura, rood aangelopen als in een driftbui zo boosaardig dat die nooit meer zou kunnen worden goedgemaakt, en met happende kaken die, precies zoals een roofdier vlees van de botten van zijn prooi scheurt, de laatste resten zuurstof van de voortspringende secondewijzer zouden stropen.

Ik heb een moeder die van water is, dacht Lilly. Een moeder die langzaam onderloopt. Drie nachten geleden heeft ze me begroet met het vrolijkste gezicht dat ik ooit van haar gezien heb, wilde ze me aaien, kussen, de wol van mijn trui voelen en me vertellen hoe fantastisch teder iets waarvoor de naam God zelfs tekortschoot haar omringde, meisje, meisje, lieve schat, dit is zo prachtig en helemaal niet verheven of ontzagwekkend ofzo, maar zacht... ‘Fán-tás-tisch gewoon. Fantastisch gewoon.’, maar dit fantastische uitzicht op de hemel heeft haar nu mooi in de steek gelaten. We blijven geloven, zij nog het meest, ze blijft ernaar verlangen, maar ook al bestaat die lieve hemel, ik ben straks toch met alleen een vader over die het vertikt heeft om het lichaam van zijn vrouw te wassen of in te vetten met Nivea en ontkent dat er naast die mystieke ervaring ook pijn was; doodgewone, oneerbiedige rotpijn, dorst en ongeduld.

Feestelijk waren alleen nog de bloemen die familieleden en vrienden bij de stervende hadden achtergelaten. Dat haar moeder het nog kon opbrengen daar dankbaar mee te zijn, begreep Lilly niet.

De ziekenhuispastor annex stervensbegeleider ging met een beker koffie in zijn hand naast het bed van mevrouw Berkenbosch zitten en begon ermee te zeggen dat hij het knap vond dat mevrouw Berkenbosch zolang het niet echt nodig was, morfine weigerde.

‘Zeg maar Liesbeth,’ was het antwoord van Lilly's moeder. ‘En niet steeds vragen of ik bang ben voor de dood, want ik ben helemaal niet bang. Het lijkt me heerlijk.’

De stervensbegeleider knikte bewonderend.

‘U bent niet boos ofzo?’

‘Nee. Dat dat volgens de boekjes zo hoort is nog geen reden voor mij om opstandig te worden. Kijk,

[p. 54]

ik heb het leven toch al nooit zo leuk gevonden. En ik geniet er nu wel van, dat de meest uiteenlopende mensen me laten blijken dat ze me toch wel aardig hebben gevonden. Ik had me minder zelfverwijten moeten maken. Minder vaak moeten denken dat ik niks voorstelde. Dat ik niks met mijn talenten heb gedaan. Kennelijk hebben ze ook zonder dat ik veel heb uitgevoerd van me gehouden. Nou, dat kan ik nu pas aanvaarden, dat er van me gehouden wordt.’

‘Gevoelens van spijt?’

‘Nee.’

‘En gelooft u ergens in?’

‘In een heleboel. In de hemel, in reïncarnatie, in vergeving, in nieuwe rondes, nieuwe kansen, in het weerzien met mijn ouders, ook al had ik een vader die zijn handen behoorlijk los had zitten. Maar die man zal daarboven ook wel anders over die dingen zijn gaan denken.’

‘U zegt het alsof u het allemaal heel zeker weet.’

‘Ik heb het altijd heel zeker geweten. Maar meneer...’

‘Zeg maar Peter, Liesbeth.’

‘Meneer Peter, ik zal u eens wat zeggen. Ik heb me rot gelezen over al deze onderwerpen en heus niet kritiekloos al die spirituele kost tot me genomen, maar als je zo ligt dood te gaan, dan maakt het niet eens veel uit of je nou wel of niet denkt te weten hoe het metafysisch gezien allemaal met elkaar samenhangt. De Kübler-Rossjes en Raymond Moody's, de Rudolf Steiners en Mellie Uylderts en zelfs Jezus hebben het mooi gezegd, hoor. Maar het gaat vooral om wat je zelf ervaart. Niet om die theorietjes. Niet om de dingen waarin je gelooft, maar om je kinderlijke geloof zelf. Dat je onbevangen en zonder veel dogma's lol kunt hebben in de laatste dagen. Ik zou het woord God niet zo snel meer in de mond durven nemen als tijdens mijn leven.’

‘U twijfelt?’

‘Juist niet. Ik heb een prachtige ervaring gehad.’

‘Aha...’

‘Heel aards, heel zintuigelijk. Niks licht, of engelen, of serene muziek.’

‘U kijkt heel blij.’

‘Ik was ook heel blij. Ik was opeens met alles zo gelukkig. Met mijn man, met mijn dochter, met de artsen en het verplegend personeel hier, met mijn mooie pyjama, met al die bloemen, met mijn jeugd, met dit lichaampje al is het niet veel meer, met deze stad, met... ja, met die lekkere vanillevla hier en dat ze steeds verse ijsblokjes in mijn drinkwater doen. Ik wilde tegen iedereen iets liefs zeggen en iedereen kussen. Terwijl ik altijd dácht dat God zich bediende van buitenzintuiglijke verschijningsvormen en veel kosmische poeha. Tunnels met regenboogkleuren erachter enzo. Nou, dat is dus allemaal geklets. Ik heb ook tegen mijn man gezegd, ga niet steeds zitten mediteren naast mijn bed en steek in Godsnaam niet elke keer kaarsjes aan, want al staat dat ontzettend religieus, mijn man is vroeger priester geweest, echt religieus doodgaan heeft met genieten te maken. Met humor ook. U moet die stervende mensen lekker masseren of een leuk plaatje voor ze draaien en een dansje met ze maken, in plaats van met ze te praten over hun verdrongen boosheid!’

‘Goh.’

‘Bent u bang voor de dood?’

‘Ik heb al veel mensen zien sterven.’

‘Mijn man ook. Dat zegt helemaal niks. Dat is jullie beroep. Jullie hebben boekjes gelezen, jullie weten afstand te bewaren, jullie zijn theoretisch vertrouwd met opstandigheid, angst, aftakeling, twijfel, laatste biechten, rituelen... Knap hoor, maar ben jij, Peter, bang om zelf dood te gaan? Of je vrouw te verliezen?’

‘Banger dan u nu bent.’

‘Dat dacht ik al. En dat voelen bijna dode mensen haarfijn aan. Die denken “Wat moet ik met zo'n klungel van eind dertig die zo begrijpend knikt boven zijn dampende kop koffie?”.’

‘Dat zou best kunnen.’

‘Dat is zo. Dat zou u zelf ook denken als u lag te sterven.’

‘Ja.’

[p. 55]

‘Als je nou morgen weer komt, dan gaan we het over andere dingen hebben. En neem een kersenbonbon, want vorige week vrat ik die nog bij het leven, maar nu...’ de moeder van Lilly trok een vies gezicht en sloot toen haar ogen, ten teken dat ze wel weer wilde slapen.

‘Wat een moeder heb jij,’ zei Peter op de gang tegen Lilly.

‘Je raakt eraan gewend.’

‘Echt een heel wijze vrouw.’ Lilly rilde. Een heel wijze vrouw. Als hij dat morgen maar niet tegen haar moeder ging zeggen. Het zou weer een discussie uitlokken die haar moeder nog het meest zou vermoeien, ook al leek ze in ieder gesprek nog steeds degene met de langste adem. Spande ze zich maar minder in om elke opmerking te nuanceren, dan zou het tenminste sneller gebeurd zijn. Zo leuk vond haar moeder het wachten nou ook weer niet.

Dit is het eerste hoofdstuk van een roman die de werktitel Mensen met een hobby heeft.