De Revisor. Jaargang 23

[p. 98]

Menno van Beekum
De toneelkus is echt

In het land van de brave inleidinkjes, in een wereld van vervreemding, doe ik het nodig inleidinkje. We kennen elkaar niet en ik schrijf. Of ik als toneelspeler iets van toneelkussen weet.

De toneelkus is echt, je speelt niet dat je kust, je kust. Je kunt spelen dat je van de ander houdt als je zegt ik hou van jou - je zegt het echt: ik hou van jou. Ondertussen denk je aan iets anders, aan appelmoes, en voel je de aandacht van het publiek.

Dan kus je haar, op de mond, dat is overeengekomen in het repetitielokaal. Je moest wel een grens over, elke aanraking is echt, en zo veel directer dan het uitspreken van een tekst of het richten van de blik.

Volgens afspraak is het een liefdevolle kus, maar je hoeft niet echt van haar te houden. Je kust haar echt, zalmsalade, lippenstift, sigaret, tandpasta (voor ze opging poetste ze nog collegiaal), lichtval.

Dan wordt de kus aperter seksueel, dat leek ons voorstelbaar in de dramatische situatie. We doen alsof we tongzoenen.

De toneeltongzoen hoeft, anders dan de toneelkus, niet echt te zijn. Maar er is een tendens in het hedendaags toneel om de fake van lippengefrommel en kin-op-kin-gedraai te vervangen door daadwerkelijke penetratie.

Het kan, je kunt inmondig elkaars tong met de tong beroeren zonder seksueel opgewonden te zijn.

Voor het beeld. Het levert een echter beeld op. Maar die twee hadden er niet echt zin in, hoorde ik laatst nog een toeschouwer van tongzoenende acteurs zeggen.

Intiem doen om een zo sterk mogelijke suggestie van echtheid te wekken.

Over een zekere grens gaan om de toeschouwer te schokken.

Het is echt wat hier gebeurt!

Ze zitten echt met de tong in elkaars mond, maar lekker vinden ze het niet zo te zien.

In zo'n geval heeft de suggestie niet gewerkt, acteursbedrog faalde.

Waarom men eigenlijk een suggestie van echtheid op het toneel wil is mij een raadsel.

[p. 99]

Het is het raadsel van de behoefte aan fictie in het algemeen.

Behoefte aan fictie die merkwaardigerwijs altijd gemengd is met een behoefte aan echtheid.

Moord op het toneel is belachelijk. Als er een moord op het toneel moet, heerst er paniek in het repetitielokaal en wordt er gesmeekt om ‘stilering’.

Moet er toneelmatig geneukt worden, dan moet er ‘gestileerd’ worden.

De toeschouwer wendt zich gegeneerd af.

Van de abstractie van het neuken.

De vechtpartij zonder pijn.

Het tongzoenen met tegenzin.

Waarom willen we het leven zelf niet. Zelf tongzoenen met wie je begeert, desnoods toekijken hoe twee anderen (ik zag er laatst twee op een perron, lust!).

Desnoods dagdromen hoe je tongzoent. Maar waarom in Gods naam de behoefte aan realisme, die geschifte laateuropese mengeling van vluchten en eindelijk iets meemaken willen.

(We want reality-tv.)

We durven onszelf niet te kennen.

Zien huilen doet huilen. Is een variant van dezelfde vervreemding.

De toneelspeler huilt niet echt, de tranen wel ja, die zijn echt, het water, maar de intentie is een truc (kijk in de spots, of denk aan iets ergs).

Toneelspeler noch toeschouwer durven zichzelf te zijn.

Dat een gespeelde of gestileerde, i.e. realistische, waarheid wezenlijker zou zijn dan de werkelijkheid, veelgehoorde apologie van de artistieke angsthaas, is het zouteloos zelfbedrog der kunsten.

Een vervreemde kunst herhaalt de vervreemde werkelijkheid.

Weg met het kunstkussen!

Kus alleen als je helemaal echt kunt kussen.

Het ga je goed.