De Revisor. Jaargang 7

[‘&’ of Knapensluimer (vervolg)]

onze hoop is op jou verwed... het ging mis. Al meteen toen we tussen de regels door kwamen gluren, liep het mis. Maar het is nog niet te laat: we hebben je bijtijds op de vingers getikt... het tintelt nog na, wees eerlijk.

Ons verstrooien...

Maar als we jou de spiegeldood niet gunnen, en hij, die daar wenkt, te doorzichtig is voor ons - dan zal er ras een derde op de proppen moeten komen. Gauw! Gauw! Wij zijn vol ongeduld - de dag is kort. 'n Derde - maar waarvandaan?... Laat hem in godsnaam komen vanwaar nog geen van hen gekomen is, zodat ons genieten geen grenzen kent. Een derde persoon - een echte, zoals wij die ons een wensen... Eentje die voor ons komt dansen, zoals het ons behaagt... Eentje die naar onze pijpen danst, en toch behaagziek genoeg is om naar eigen goeddunken te dansen, zelf dansen te verzinnen, en nog te dansen als onze orgels zwijgen... grillig, wervelend, onvermoeibaar... tot de nacht valt, en wij dronken zijn, en zo door en door verstrooid, dat we als een dun poederlaagje over alles liggen uitgespreid... alle dingen overtrokken hebben met onze gewichtloze aanwezigheid... zo door en door verstrooid, dat we niet eens onze dromen meer nodig hebben om de nacht door te liggen... Dit wezen, deze danser... Waar? Waar dan!

‘Hier niet en niet daar...’

Creatio ex nihilo? - Ex nihilo nihil fit!

‘... daar niet en niet hier.’

In de tastbare werkelijkheid niet en niet in de ongrijpbare - in de uitwisbare niet en niet in de minder uitwisbare.

Aan ‘gindse zijde’ dan, of...

‘Onder de levenden niet en niet onder de doden.’

Of... precies tussen jullie in?

We voelen je trillen op de rand van het antwoord, als... als een libelle op het water - het beeld is zo gek nog niet. Goed, uit niets wordt niets gecreëerd - zo machteloos zijn wij. Een stofje, een deeltje - we hebben ons minimum nodig. Jij, hij - we kunnen niet helemaal zonder jullie. Jullie zijn nog niet verloren voor ons. Het opheffen van een paraplu, wat rekenwerk, een herinnering - meer is er nog niet verspild. De regen mag blijven stromen, de doden kunnen blijven liggen, de moeder... de teneur van haar woorden... onveranderd. Maar hij, hij - opnieuw! opnieuw! - alles wacht op hem.

Laat ons nu begaan...

Doe wat wij je zeggen... Van wat daar gekooid zit in die spiegel, ga jij nu afscheid nemen. Buig je nog één keer over hem heen, voor de laatste maal. Houvast is belangrijk - je mag niet voorovervallen. Je mag je niet op het laatste moment nog in zijn armen storten. Zet je handen goed vast in de modder... zo, ja... en buig je nu zover over het water... voorzichtig, voorzichtig... dat jullie lippen elkaar bijna raken... zo, ja... niet verder... kijk hem nu recht in de ogen, en herhaal nog eens... bevestig nog eens wat we al wisten... onze woorden...

‘Hier niet e(n niet daar).’

Zie! Op het draaipunt, de as, het scharnier van onze formule... ‘en’... raken jullie lippen elkaar! En toch weer niet... Heb je het gevoeld? Nee, je hebt het niet gevoeld. Proef maar met je tong: je lippen zijn er niet eens nat van geworden. Jullie lippen - er was een oneindig dun vlies tussen: de oppervlaktespanning van het water heeft jullie kus weerstaan... En toch... toch zou je het een kus kunnen noemen... Het was dat venijnige, kleine, harde, kogelronde voegwoord, dat van je lippen op het water sprong:... ‘en’... Inslikken kon niet meer - het ontsnapte je. Het moet een fractie van je adem zijn geweest, die daar langs het water streek, een minieme verplaatsing van lucht - maar hier is zicht, ons ontgaat niets... en om nu het onzichtbare zichtbaar te maken, het onhoorbare hoorbaar, zeggen wij:... het is gewichtloos te pletter geslagen op het water, dit ‘en’... het is geluidloos uit elkaar gebroken:... e(n... Maak kijk eens hoe het zich als een vertrapt insekt gedraagt!... hoe het zich opkrult!... kijk eens hoe het in elkaar krimpt als een verschroeid insekt!... hoe het zich in bochten wringt!... &... - Zie je wat hier bedoeld wordt!... ‘&’... Wat we steeds gezocht hebben... is dit gewonde insekt!... ‘Hier niet &...’ - de rest is in je keel blijven steken. (Het ‘daar’ heeft aan het ‘niet’ gehoorzaamd, en is verdwenen... wees blij!)... ‘&’... Verminkt, in zichzelf verstrikt, uit zijn verband gerukt: een losgeslagen woord - maar trillend van leven, vol nieuwe betekenis!... Zie je hoe vanuit de kleinste draaikolk... dit

[p. 6]

‘&’... deze zwarte roos... de zwarte spiegel nu vol plooien trekt? Maar heb je ook gemerkt dat je tegenvoeter verdwenen is! Naar beneden gezogen door deze kleinste maalstroom - uitgewist, vernietigd... (Hij zal gered worden.) Ook voor jou wordt het nu tijd om te verdwijnen - aan ons de zorg voor de vrucht van jullie spiegelarij. Sta op! Sta op! Strek je benen! Wrijf je gewrichten! Je hebt vast kramp... valse jicht... of anders slaapt je been wel... Maar kramp of geen kramp, die onwillekeurige kniebuiging van je (een knieval bijna), je hele geknielde houding - het is allemaal haarfijn opgetekend in wat daar rondtolt:... ‘&’... Dit ‘&’ - het is er de stilering van: de mens tussen vallen en opstaan, tussen buigen of sterven... de mens die zich afzet voor de historiese oprichting... zijn verheffing van kruipen naar schrijden... die op het punt staat zijn benen machtig te worden... hun draagkracht te toetsen... zich te verheffen... zich af te zetten voor de wedren om het vuur... maar hier ligt hij nog geketend in de stijfheid van zijn gewrichten... geknield... voor ons... en wacht onze orders af. Als je zo van bovenaf neerkijkt op het water, zie je het langzaam uitdijen - steeds harmonieser, steeds concentrieser... Waar jullie elkaar gevonden hebben (en op hetzelfde moment weer zijn kwijtgeraakt) - vanuit dit ene centrum ontrolt het zich in de sierlijkste wendingen (je zou het ons schoonschrift kunnen noemen) naar de oever. Eindeloos traag, nauwelijks zichtbaar. Dit ‘&’: - we zullen zien of het levensvatbaar is... of het ooit de persoon kan worden, waarop we ons bij voorbaat hebben verheugd... een held... of een monster... of beide... (of geen van beide)... Hij niet, niet jij - ‘&’.

Die kus van jullie... hij heeft dit ‘&’ verwekt... je partner vernietigd, maar... hij is hier bij ons. Hij is hier bij ons om de gebaren, de onuitgesproken woorden, die hij van jou ontving, zelfs zijn paraplu, met ons door te spelen naar... ‘&’... Kom jij nu ook, en verstrooi je met ons. Kom, en versterk onze verbeeldingskracht... we hebben voeding nodig om ons monster te zogen. Geen fantasie! - Die vloeit al rijkelijk genoeg in onze dromen. Goed, een enkele eenhoorn wordt toegelaten... als zijn hoeven maar geloofwaardig over de klinkers klepperen... als we hem maar af en toe een donker steegje zien binnengaan... zie je hem gaan?... hij draait een binnenplaatsje op... nu stoot hij zijn hoorn tegen een gietijzeren teiltje... Verbeeldingskracht. Kom, en laat het woord nu verder aan ons... tijd om te orakelen... Tussen jouw werkelijkheid en de schijnwerkelijkheid van die ander moet zich een oneindig dun horizontaal vlak bevinden... en in die ‘derde werkelijkheid’ hebben jullie, wij ‘&’ geboren doen worden... ‘&’... Het is bezig gestalte te krijgen in een tweedimensionale wereld, die precies tussen jullie werelden zit ingeklemd (Alleen wij hebben daar toegang.)

Hier niet & niet daar.

... ‘&’... - een voegwoord. Precies op de grens van ‘hier’ en ‘daar’, van ‘niet’ en ‘niet’, leidt het een geplet nevenschikkend bestaan:... ‘&’... - dit grappige haakje-oogje haakt, rijgt, smeedt twee evenbeeldige maar eeuwig gescheiden werelden aaneen:... en in deze paradox is het zelf de sterkste schakel... ‘&’... - onze derde persoon, onze tussenpersoon...

Ach, ‘&’... zoals het daar nu ligt te kronkelen, bestaat het uit niet veel meer dan een voegwoord - nee, het is dit voegwoord: het is zijn eigen naam: ‘&’... - de rest is water. Half woord, half beeld - een stukje herleefde tekentaal, meer niet. De 27^o of 0^o letter van het alfabet - de enige letter waarvan wij ons echt zullen bedienen (weg met de taal!): ‘&’: de stemsleutel tot ons spijkerschrift.

Hoor onze verrukking!... deze lotuszit en profil... ‘&’... visualiseert het niet exact de geknielde houding, waarin wij het verwekt hebben!... En de aanhalingstekens, waardoor het wordt opgehouden, geschraagd wordt... - de werelden waartussen het zich beweegt?... nee, ja... het zijn schelpen: ze groeien mee, met dit ‘&’, tot het zoveel volume zal hebben gekregen, dat het eruit barst. Maar voorlopig is het nog een haakje, een oogje, een strikje, een lusje - dat is alles: een homunculusje... En met dit homunculusje gaan wij nu onze alchemie bedrijven - even secuur als pervers. Het is ons uitgangspunt, ons aanknopingspunt - het absolute minimum dat wij zochten om ons verhaal aan op te hangen: een onbekend, ongeschreven, zelfspinnend verhaal... om ons te verstrooien... onbeperkt, ten dode toe... ‘&’... ‘een uit zichzelf wentelend rad’... ons enige gegeven... maar we zijn met een half woord tevreden! Wij, goede verstaanders... altijd be-