De Revisor. Jaargang 6

[p. 29]

Frans Kellendonk
De Nietsnut

Wat is het toch benard wakker worden uit die katteslaapjes. Je wil je ogen opslaan, maar dat lukt niet. Je benen optrekken - lukt niet. Het dringt tot je door dat je niet in je bed ligt. Maar waar dan? Midden op straat, waar iedereen je kan zien? In het huis van bewaring? Je hebt het koud en die stijfte van je lichaam, is dat misschien rigor mortis? Lig je al in je kist? Een verwoede, maar nog puur denkbeeldige inspanning om althans een sprankje leven te voelen; dan begint (het flauwe schijnsel van een zaklantaarn, je schreeuwt onhoorbaar door de prop in je mond) je bloed te tintelen en toen wist ik ook waar ik was, in mijn auto, en hoorde ik opnieuw de stem die me had gewekt, een ijl, benepen roepen, als van een drenkeling, ‘Salaud! Qu'est-ce-que tu fout là?’, en herinnerde ik me hoe ik hier was gekomen, in dit laantje, en dat het gebouw, achter die bomen en struiken waar de kou uit kwam geslopen, Hotel Eden was.

Het had geleken of ik naast de werkelijkheid zat, in plaats van er middenin, ja, naast mezelf - of mijn bemoeienissen met stuur, gaspedaal, rem en versnellingspook, hoewel een zekere sierlijkheid er niet aan ontzegd kon worden, even goed achterwege konden blijven, omdat mijn auto volkomen vanzelf heuvel op, heuvel af ging, zoef, Eupen in plonsde, vroemm, weer een helling nam en me zo, slechts gestuurd door de witte streep, voerde langs hei, bossen van kale, magere stammen die alleen in hun kruinen nog wat naaldjes droegen, een tapijtwinkel van bevallig geplooide heuvelflanken, langs Baraque Michel, Xhoffraix, Bévercé, Malmédy. De auto spoorde precies in de juiste groef van mijn geheugen. Zonder mankeren vond hij de weg van Malmédy naar Mohrbach, via een wit huis, een met glasscherven ingelegd kapelletje, een boerderijgevel die schuin op de weg stond, allemaal herkenningspunten die ik me vast niet zo feilloos herinnerd zou hebben als ik volledig bij mijn positieven was geweest. Ik zat erbij. Ik kéék ernaar, bijna weer die jongen van zeven jaar, die door zijn moeder naar Mohrbach werd gereden. (Van tijd tot tijd, met een luie regelmaat, raakte haar wijsvinger mijn schouder aan: ‘Een pepermuntje?’ Door daarop te zuigen kon je de tijd laten krimpen. Ik hield er een verschrompeld verhemelte aan over, een maquette van het landschap, dat me zo voor mijn snelheid strafte - een Dorian Gray van me maakte, van buiten nog een kind, maar van binnen een gerimpelde oude man.)

Mohrbach was ik binnengereden rond een uur of één, het dode punt van de dag. De rolluiken van de winkels waren neergelaten; uitgestalde fruitkisten met canvas afgedekt. Door een onzichtbare meid werd een plens schrobwater uit een deur gesmeten. Om alvast even te genieten van het gevoel aangekomen te zijn, een wat voorbarig gevoel, zette ik de auto op het stadspleintje langs de stoeprand. Een jongen op een amechtig knetterende brommer kwam een paar keer, steeds uit een andere zijstraat, het pleintje opgeraasd. Verder was er geen verkeer.

Het was nu twintig jaar geleden dat ik hier voor het laatst op vakantie was geweest. Bijna een hele week was ik toen alleen met mijn moeder. Mijn vader beweerde het zo druk te hebben dat hij pas in het weekend kon komen; hij zou ons daarna terug rijden. Het voelde onwennig om zo lang met haar alleen te zijn. De ruimte die mijn vader steeds tussen ons had ingenomen moest worden overbrugd. Zonder hem bleek ik haar maar half te kennen. Ze zag er hier ook anders uit dan thuis. Haar gezicht was helemaal niet zo streng. Nu pas zag ik hoe helder het blauw van haar ogen was. En haar wenkbrauwen - die toevallige gratie, net veertjes die op haar voorhoofd waren neergedwarreld. Wanneer ze zat te lezen of te handwerken kon ik ademloos naar haar kijken, op een stoel, mijn benen onder me gevouwen. Schaduwen van allerlei geheimzinnige gedachten gleden over haar gezicht. Een mondhoek kwispelde (Skeptisch? Vrolijk?) Haar neus was vaak nog ongeduriger dan een kind in een schoolbank. Dat humorloze plekje er vlak boven, waar haar wenkbrauwen elkaar net niet ontmoetten, daar zou ik graag eens hard op duwen met mijn duim. Ademloos, tot ze er verlegen van werd en me naar buiten stuurde.

[p. 30]

Aan dit plein lag nog steeds dezelfde modezaak waarvoor ze toen zo vaak bleef dralen. Zo vaak dat het me niets zou verbazen om haar spiegelbeeld weer op de étalageruit te zien staan als ik het rolluik op zou trekken (het lange donkere haar dat ze niet meer heeft, die knagele jurk met zwarte bladmotieven, die allang tot papier verwerkt is). Ze deed wel of ze de flauwe zomertoiletjes in die étalage bewonderde; aan haar hand die heel even langs haar taille streek, iets aan haar schouder verschikte, merkte ik dat die bewondering alleen haarzelf gold. Had dat weer lang genoeg geduurd, dan draaide ze zich met een ruk om, haar jurk zwiepte langs mijn arm en ongeduldig trok ze me mee, net of ik zo had staan treuzelen. Aan dit plein lag ook het terras waar we na de boodschappen koffie gingen drinken. Daar hoorde ik voor het eerst dat lachje. Twee mannen kwamen bij ons aan het tafeltje zitten en begonnen een babbel. Het ging in het Frans, dat ik niet verstond, maar ik begreep dat ze haar iets te drinken aanboden, wat ze afsloeg, en ze zullen haar ook wel gevraagd hebben of ik haar kleine broertje was. Het lachje kwam diep uit haar keel. Haar anders zo beweeglijke gezicht stond star, haar mond halfopen, haar ogen waren op blind gedraaid. Een kreunend, bijna hongerig lachje was het en het stond me helemaal niet aan.

Kort na die laatste vakantie werd mijn vader van de buitendienst overgeplaatst naar kantoor. Door middel van een salarisverhoging werd hem vriendelijk verzocht dat als een promotie te beschouwen. We gingen nooit meer naar Mohrbach. ‘Och, je wordt er een beetje te groot voor,’ zei mijn moeder toen ik haar vroeg waarom. ‘En je bent er een keer bijna verdronken, weet je nog? Daar willen we liever niet aan herinnerd worden. En Papa zegt dat er aardstralen zijn.’ Het huis was eigendom van de Van Kessenichs. Hoe meer mijn vader ervan doordrongen raakte dat hij bij de Tielsche nog slechts geduld werd, des te strikter hield hij zich aan het principe om geen enkele gunst van de familie te accepteren, behalve zijn dagelijks brood dan.

Ik had de wagen gestart en was kalmpjes het stadje uitgereden, de heuvels in. Zelf had ik geen sleutel van het huis, maar ik wist dat de eigenaar van Hotel Eden er een bewaarde voor zijn werksters, die zo nu en dan ook bij ons stof kwamen afnemen. Ik zou ook maar meteen een overnachting boeken in het hotel. Het locus deliciti leek me geen geschikte slaapplaats en ik was veel te moe om meteen terug te rijden.

Onderweg passeerde ik het meertje waar we vroeger gingen zwemmen. Daar, over de beek die van de heuvel kwam gehuppeld, lag nog steeds dezelfde betonnen plaat, op de plek waar het beekwater uitmondde en verdween in het groene, stoffige water van het meertje. En op die plaat had ik gezeten. Het was dat vreemde namiddaguur geweest wanneer alles verhevigd lijkt, scherpere contouren krijgt en klinkt met een ongewoon heldere resonans. Ik liet mijn benen bungelen tussen het lauwe groene en het koude heldere water en keek naar mijn dijen. Had ik maar net zulke gespierde benen als de grote jongens, die aan de overkant tegen de badhokjes geleund stonden, met hun zorgvuldig gevouwen badhanddoeken om hun schouders, rokend, druk lachend en pratend. Dat zat ik daar te denken. Vlak bij mij dansten libellen, die zo metalig blauw waren dat ze van blik leken.

En daar, op het zandstrandje aan de overkant, zo duidelijk zichtbaar in het voetlicht van de ondergaande zon dat ik ze zag als door een toneelkijker, lagen mijn ouders. Mijn wonderlijk bleke vader was tegen de middag aangekomen na wat hij deed voorkomen als een week hard werk en een lange reis per trein en bus. Nu strekte hij lui een arm uit (iedere vinger, elke beweging van iedere vinger kon ik volgen), raakte als het ware bij toeval mijn moeders schouder, streelde die schouder schijnbaar onopzettelijk en ging daar toen mee door, naar het leek omdat die vingers dat strelen nu eenmaal onder de knokkel hadden en zo gauw niets beters wisten te verzinnen. Mijn moeder deed eerst alsof ze niets merkte; toen veerde ze plotseling op, duwde hem op zijn buik, sloeg het lange haar over haar hoofd en liet het kietelend van zijn nek tot in zijn knieholten trippelen en onderwijl stuiterde hetzelfde lachje dat ik eerder op het terras had gehoord over het water naar mij toe. De lucht om me heen trilde, van het nerveuze dansen van de libellen, van die vreemde, verdwaalde giechels. Haar tanden flitsten tussen de donkere haarstrengen; ze beet in zijn nek. Hij rolde zich om, ze viel van zijn rug, almaar lachend, een lachen dat overging in gillen - de ricochet van die blije gil ‘Nee! Nee!